Алюминий және оның қосылыстары.Алюминий,оның оксиді мен гидроксидінің амфотерлілігі.

Сынып 10.

Мерзімі:07.04.2016ж.

Сабақ№54. Сабақтың тақырыбы: Алюминий және оның қосылыстары.Алюминий,оның оксиді мен гидроксидінің амфотерлілігі.

Сабақтың мақсаттары:

1. білімділік: Алюминий қосылыстарына және , химиялық элементтердің реакция барысындағы қатынастары жайында түсіндіру;

2. дамытушылық: Оқушылардың белгілі элементтердің периодтық заңы мен периодтық жүйесі туралы мағлұматтарын тереңдету, өз беттерімен жұмыс жасауға баулу;

3. тәрбиелік: Оқушылардың Д.И.Менделеевтен бұрынғы элементтердің периодтық заңы мен периодтық жүйесінің аталуына негіз болған ғалымдардың жұмыстарымен элементтердің атом электрондық күйімен таныстыру.

Сабақтың түрі: Жаңа сабақ

Сабақтың әдіс-тәсілдері: Түсіндіру

Сабақтың жабдықталуы: Д.И. Менделеевтің периодтық кестесі.

Пәнаралық байланыс: физика

Сабақтың барысы :
І. Ұйымдастыру кезеңі

• Сәлемдесу, сыныпты ұйымдастыру; оқушыларды түгендеу;

• Сыныптың, оқушылардың дайындығын байқау; психологиялық дайындық жасау.

IІ.Мақсат қою кезеңі. Алюминий және оның қосылыстарына жалпы түсінік беру. Алюминийдің қосылыстарын жетік меңгеруге,ой-өрістерін дамыту. Алюминийдің биологиялық мәнін білуге,біліктілікке тәрбиелеу. ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру

Алюминий – ІІІ периодтың ІІІ тобының элементі. Жай зат ретінде алюминий металл болғанмен, химиялық элемент ретінде екідайлы қасиет көрсетеді, өйткені екідайлы оксид пен гидроксид түзеді.

Атом құрылысы.

Алюминий атомының сыртқы қабатында +3 электрон бар:

+13Аl )2е- )8е-)3е-

Электрондық формуласы:

1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p¹

Ол қосылыстарда тқрақты ұш валенттілік және +3 тотығу дәрежесін көрсетеді.

Табиғатта кездесуі. Аl табиғатта таралуы бойынша химиялық элементтер арасында оттек пен кремнийден кейінгі үшінші орында тұр ( масса бойынша 8,8 %). Табиғаттағы металдардың ол таралуы бойынща 1-ші орын алады.

Белсенді металл болғандықтан, Аl тек қосылыстар түрінде кездеседі. Жер қыртысының негізгі массасын алюмосиликаттар құрайды. Олардың құрамына: Al, O2, Si, сілтілік және сілтілік жер металдар кіреді.

Физикалық қасиеттері. Аl – күміс түстес ақ металл. Тығыздығы – 2,7 г/см³, өте иілімді және жұмсақ. Электр және жылуөткізгіштігі өте жоғары. Тқайн.= 650⁰С. Басқа металдармен құймаларды оңай түзеді.

Химиялық қасиеттері.

1. Металдың беті ауадағы оттегімен жанасқанда, лезде тотығып, оксидті қабықшамен қапталады: 4Аl⁰ + 3О⁰2 = 2Al⁺³2O^-23 (Тбалқу. = 2050⁰С)

Оксидтерінің арқасында Аl жемірілуге тұрақты болып келеді.

2. Сұйық Аl оксид қабыршақтың ішінде тұрады. Егер оксид қабыршақ бұзылса, Аl оттекпен де, сутекпен де әрекеттеседі: 2Аl⁰ + 6Н⁺¹2О^-2 = 2 Аl⁺³(ОН)3 + 3Н⁰2↑

3. Белсенді бейметалдармен Аl қ.ж. жағдайда қыздырғанда қуатты реакцияласады:

2Аl⁰ + 3S⁰ = Al⁺³2S^-23

2Аl⁰ + 3Cl2 = 2Al⁺³Cl^-13

4. Аlқышқылдардағы оттекті тотықсыздандырыды:

5. 2Аl⁰ + 3H⁺2SO^-24 = Аl⁺³2(SО4)^-23 + 3Н⁰2↑

5. Аlсілтілік металдармен әрекеттеседі:

2Al⁰ + 6NaOH = 2Na3Al⁺³O3 + 3Н⁰2↑

^{натрий алюминаты}

Аl – 3е^-= Аl⁺³ 3 2

2Н⁺+ 2е^-= Н⁰2 2 3

6. Аl белсенді тотықсыздандырғыш ретінде өзінен белсенділігі төмендеу металды оның оксидінен тотықсыздандырып бөліп шығарады:

2Al⁰ + Fe⁺³2O^-23 = Al⁺³2O^-23 + 2Fe⁰ + 3241 кДж

Өнеркәсіптн қолданылатын металдарды алудың мұндай әдісі алюмотермия деп аталады.

Өнеркәсіпте алынуы.

Аl –ді оксидінің балқымасынан электр тогымен ажыратып алады:

2Al⁺³2O^-23 = 4Al⁰ + 6O⁰2 - 3352 кДж

Қолданылуы. Таза күйінде электротехникада пайдаланылады. Тамақ өнеркәсібінде жұқа орағыштар ретінде көп пайдаланады. Құймаларын автомобиль, кеме және ұшақ өндірісінде, тұрғын үйлер құрылысында қолданады.

ІV. Түсініктерін тексеру: Кестемен жұмыс.

V. Бекіту кезеңі:

1. Алюминий гидроксидін сипаттаңдар?

2. Алюминий қайда қолданылады?

3. Алюминийдің қандай қосылыстары бар?

4. Алюминийдің қандай құймалары бар?

5. Химиялық реакция теңдеуін жазыңдар:

AI→AI2O3→AICI3→AI2(SO4)3→AI(OH)3

VІ.Үйге тапсырма: -оқу,сұрақтарға жауап беру.Бағалау.