Сабақтың тақырыбы: Кальций жəне оның қосылыстары
Сабақтың мақсаты: Білімділігі: Периодтық жүйедегі орны бойынша кальций атомының құрылысы, қасиеттері,алынуы, оның қосылыстары, күнделікті өмірде қолдану салаларымен таныстыра отырып, алған білімдерін жадында сақтау, білімге құштарлығын, дүниетанымдық көзқарасын арттыру;
Дамытушылығы: Сабақтың мазмұны бойынша оқушылырдың өз бетімен, ұжым-мен жұмыс істеу біліктіліктерін дамыту, есте сақтау, ой-өрісін дамыту, шығарма-шылықпен жұмыс істеуге дағдыландыру;
Тәрбиелілігі: Оқушыларды бірлестікке, ұқыптылыққа,белсенділікке, жауапкерші-лікке тәрбиелеу.
Көрнекілігі: тірек-сызбалар, суреттер, кесте қағаздар, слайдтар т.б.
Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, жеке жұмыстар, түсіндіру, топтастыру т.б.
Сабақтың барысы:
Ұйымдастыру
“Ер дәулеті - еңбек” бөлімі-үй тапсырмасын тексеру.
“Білгенге маржан” – негізгі бөлім.
“Бәрін білгім келеді” – қорытындылау.
“Бейнет түбі - зейнет” – бағалау.
Үйге тапсырма.
І. Ұйымдастыру кезеңі: - Психологиялық дайындық. Оқушылармен амандасып, сабаққа дайындықтарын тексеру
ІІ. “Ер дәулеті - еңбек” бөлімі-үй тапсырмасын тексеру
1. Периодтық кестеде неше металл бар ? (87м)
2. Металдар қандай топтарда орналасқан? (І, ІІ, ІІІ)
3. Ең ауыр металл? (осмий)
4. Ең жеңіл металл? (литий)
5. Ең қатты металл? (хром)
6. Ең жұмсақ металдар? (сілтілік м)
7. Ең иілгіштік металл? (алтын)
8. Тығыздығы жоғары металдар? (тантал, вольфрам)
9. Жалпы физикалық қасиеттері.
10. Ме табиғатта қандай түрде кездеседі? (асыл, ауыр, жеңіл)
11. Асыл металдар,
12. Ауыр металдар,
13. Жеңіл металдар,
Сұйық металл
Есепте
1.Массасы 12 грамм натрий сульфаты 150 грамм суда ерітілген. Ерітіндідегі тұздың массалық үлесін табыңыздар.
2. Массасы 28 грамм литий сумен әрекеттескенде сутектің (қ.ж.) қанша көлемі түзіледі?
ІІІ. “Білгенге маржан” – негізгі бөлім.Жаңа сабақ
Ашылуы:
Калицийді 1808 жылы ағылшын ғалымы Гемфри Дэви ашты.
Периодтық жүйедегі орны
Топтастыру
Металл Салыстырмалы атомдық масса -40
үлкен период 4 валенттілігі ІІ
реттік саны 20 2 топта орналасқан
протон саны 20 нейтрон саны 20
1.Химиялық таңбасы – Са
2.Реттік нөмірі – 20
3.Ar(Са) – 40
4.Период нөмірі- ІV (үлкен)
5.Топ нөмірі-ІІ (негізгі)
6. Кальцийдің электрондық формуласы 1s22s2 2p6 3s23p64s2,
7. Валенттілігі ІІ
8. Протон саны- 13
9. Нейтрон саны -14
10.Энергетикалық деңгей саны -4 ) ) ) )
2 8 8 2
Физикалық қасиеті: T(балқу) — 851° С, тығыздығы 1,55г/см3 Кальций – күмістей ақ түсті, жеңіл металл, Химиялық активтілігі: Күшті тотықсыздандыр-ғыш, ауада оңай тотығатындықтан, керосин астында жабық ыдыста сақталады.
Кальцийдің алынуы: Кальций-белсенділігі жоғары металл болғандықтан, балқыған хлоридінен электролиз арқылы алады.Ең алғаш рет неміс химигі
Вильгельм Бунзен осы әдіспен кальцийден басқа марганец, магний металдарын алған.
Химиялық қасиеттері: 1. Жай заттармен әрекеттеседі.
2Са + О2 = 2СаО
Са + С = CaС
Ca + Cl2 = CaCl2
3Ca + N2 = Ca3N2
Са + Н2 = CaН2
2. Күрделі заттармен әрекеттеседі.
Ca + 2H2O = Ca(OH)2 + Н2↑
Ca + 2HCl = CaCl2 + H2↑
Ca + НNO3 = Ca(NO3)2 + H2↑
Ca + Н2SO4 = Ca SO4 + H2↑
Кальцийдің табиғатта таралуы. Тіс пастасының және опа-далаптың құрамында, Көкөністердің құрамына, әктастың құрамында Ca кездеседі.
ІV“Бәрін білгім келеді” – қорытындылау
Венн диаграмасын құру
Металдар Бейметалдар
1. Реакцияның термохимиялық теңдеуі бойынша: СаСО3=СаО+СО2-180кДж 200 кг кальций оксидін алу үшін қанша жылу жұмсау қажет болатынын есептеңдер.
“ Химиялық эстафета”
1. Са – СаО –Са(ОН)2 – СаСl2 – СаSO4 – Са(NO3)2
2. СаО – СаСl2 – СаСО3 – СаО – Са(ОН)2
V. “Бейнет түбі - зейнет” – бағалау.
VI.Үйге тапсырма.§ 29 оқу
