Сабақтың тақырыбы: Азот қышқылы, нитраттар
Мақсаты:
Білімділік: Азот қышқылының құрылысын, алынуын, қасиеттерін және нитраттардың қасиеттерін меңгерту.
Дамытушылық: Оқушылардың азот топшасы туралы білімін кеңейту
Тәрбиелік: Азот қышқылының және нитраттардың шаруашылықта, өндірісте қолдану салаларымен таныстыру.
Әдісі: Сұрақ-жауап, баяндау, топтық жұмыстар.
Көрнекілігі: Интерактивті тақтаны пайдалану.
Сабақтың барысы:
1. Ұйымдастыру
2. Үй жұмысын тексеру
1-топ: Мына оксидтердегі N2O, NO, N2O3, NO2, N2O5, азотпен оттектің массаларының қатынасы қандай?
2-топ: NO және NO2 оксидтерінің сутегі мен және ауамен салыстырғандағы тығыздығын табыңдар.
3-топ: NO және NO2 оксидтерінің қайсысы сумен әрекеттеседі, реакция теңдеулерін жазыңдар.
Мына азот оксидтеріндегі азоттың тотығу дәрежесін анықтаңдар:
N2O, NO, N2O3, NO2, N2O5
2. Азоттың (ІІ) аксидінің алыну теңдеулерін аяқтап, теңестіріңдер.
а) N2 + O2 =
б) NH2 + O2 =
в) Cu + HNO3 =
3. Азот (ІV) оксидінің алыну теңдеулерін аяқтап, теңестіріңдер
а) NO + O2 =
б) Cu + HNO3 =
в) Азот (ІV) оксидінің димерлену теңдеулерін жаз.
4. Азот (ІV) оксидінің химиялық қасиетін сипаттайтын теңдеулерін аяқтап, теңестіріңдер
а) 3NO2 +H2O = б) NO2 + NaOH =
2NO2 +H2O = в) ... + ... + ... = 4HNO3
3. Жаңа сабақ
Азот қышқылы
А) Азот қышқылының физикалық қасиеттері
4HNO3 = 4NO2 + O2 + 2H2O
Б) Азот қышқылының құрылысы:
H – O – N = O
\
O
Диссоциациялануы: H- + 3NO-
В) Алынуы:
Зертханада: 2NaNO3+H2SO4 = Na2SO4 + 2HNO3
Өндірісте: NH3 – NO – NO2 – HNO3
4NH3 + 5O2 = 4NO + 6H2O
2NO + O2 = 2NO2
4NO2 + O2 + H2O = 4HNO3
Г) Химиялық қасиеттері:
Негіздік оксидпен: 2HNO3 + CaO = Ca(NO3)2 + H2O
Негіздермен: 2HNO3 + Cu(OH)2 = Cu(NO3)2 + 2H2O
Тұздармен: 2HNO3 + CaCO3 = Ca(NO3)2 + H2O + CO2
Металдармен: Cu + 4HNO3 = Cu(NO3)2 + 2NO2 + 2H2O
3Cu + 8HNO3 = 3Cu(NO3)2 + 2NO + 4H2O
Актив металл: 4Zn + 10HNO3 = 4Zn(NO3)2 + NH4NO3 + 3H2O
HNO3 : HCI = 1:3 “патша сұйықтығы”
Au + HNO3 + 3HCl = AuCl3 + NO + 2H2O
Д) Қолданылуы:
бояулар
HNO3 дәрілер
қопарылғыш зат
тыңайтқыштар
Нитраттар
Азот қышқылының тұздары нитраттар деп аталады.
NaNO3
Ca(NO3)2 СЕЛИТРАЛАР
KNO3
NH4NO3
2. Химиялық қасеттері:
Li, K, Ca, Na MeNO2 + O2
MeNO3 Mg, Al, Zn, Fe, Ni, Sn, Pb MeO + NO2 + O2
Cu, Ag, Hg Me + NO2 + O2
Мысалдар: 2KNO3 = 2KNO2 + O2
2Pb(NO3)2 = 2PbO + 4NO2 + O2
Hg(NO3)2 = Hg + 2NO2 + O2
NH4NO3 = N2O + 2H2O
4. Жаңа сабақты пысықтау: Топтық жұмыстар
1-топ: Сұйық HNO3 мына заттардың қайсысымен әрекеттеседі: ZnO, CO2, Ag, NaOH, Na2CO3
2-топ: Концентрлі HNO3 мына металдардың қайсысымен әрекеттеседі: Cu, Al, Ag, Fe, Mg, Cr ? Реакция теңдеулерін жаз
3-топ: мыналардың: NaNO3, Cu(NO3)2, AgNO3 термиялық айырылу теңдеулерін жазыңдар
6. Қорытынды.
7.Бағалау
VI. Үйге тапсырма: 20-параграф, 74 беттегі тестік тапсырма
