Практикалық жұмыс №20-21.
Тақырыбы: Символдық айнымалыларды түрлендіру.
Жаттығулар.
Символдық айнымалыларды түрлендірудің стандарт функциялары жəне процедураларын қолданып төмендегі есептердің Паскаль тілінде программасын құрыңдар:
Берілген мəтіндегі “а” əрпін “о” əрпімен алмастырыңдар.
Сөйлемде неше сөз бар екенін анықтаңдар.
Берілген əріп дауысты ма екенін анықтаңдар.
1 ашылған жəне 1 жабылған жақшасы бар мəтін берілген. Жақша ішіндегі барлық символдарды шығарыңдар.
Сөйлемдегі неше сөз берілген əріптен басталады?
Латын əрпімен жазылған сөздегі барлық кіші əріптерді бас əріппен алмастырыңдар.
Практикалық жұмыс №22.
Тақырыбы: Көмекші (ішкі) программа: функция жəне процедура.
Практика мазмұны:
1.Көмекші программа- функция.
2.Көмекші прог-ма- процедура. Формальды жəне нақты параметрлер.
Паскаль тілінде ішкі (көмекші) программаның 2 түрі бар: процедура жəне функция.
Процедура деп қандай да бір есепті шешуге арналған атауы бар программа бөлігін атайды.
Процедураның жазылуының жалпы түрі:
PROCEDURE процедура аты (типтері сипатталған формальды
параметрлер тізімі);
<сипаттау бөлімдері>
Begin
операторлар бөлімі
End;
Негізгі программаның қажетті жерінде процедураны шақыру операторы орналасады.
Процедураны шақыру операторының жазылу үлгісі:
Процедура аты (нақты параметрлер тізімі);
Мысал1: Екі натурал санның ең үлкен ортақ бөлгішін табу процедурасын қолданып (ЕҮОБ), 4 натурал санның ең үлкен ортақ бөлгішін табыңдар.
Program P1; {негізгі программа}
Var x, y, z, t, n1,n2,n: word;
Procedure EYOB (a,b:word; Var K:word;);
begin {процедура басы}
While a<>b do
If a>b then a:=a-b then b:=b-a;
K:=a {процедура нəтижесі}
end; {процедура соңы}
begin
readln(x, y, z, t);
EYOB(x, y, n1);
EYOB(z, t, n2);
EYOB(n1, n2, n);
Writeln(‘4 санның ЕҮОБ-і=’, n)
end. {негізгі программа соңы}
Мысал2: n!-ды табу процедурасын қолданып, бастапқы 5 жұп натурал
санның факториалдарын табыңдар.
Program m2;
Var i, n: integer; m:longint;
Procedure Fak (n:integer; Var p:longint);
var j:integer;
begin p:=1;
for j:=1 to n do
p:=p*j;
end;
{процедура нəтижесі}
begin
i:=2; while i<=10 do begin
Fak (i, m); writeln(i, ‘!=’,m);
i:=i+2; end;end.
Бір ғана функция мəнін есептейтін ішкі программаны Паскальда функция деп атайды.
Функцияның жазылуының жалпы түрі:
