Поурочный план по информатике 5 класс информатика

А. Қ. Альжанов, Ж. Бейсбаева

ИНФОРМАТИКА

қушының жұмыс

дәптері

[pic]

УДК 373.167.1

ББК 32.81я72

А 43

«Білім-2050» шығармашыл педагогтерінің одағы»

қоғамдық бірлестігі отырысының шешімімен ұсынылған

(2013 жылғы 2 тамыздағы № 5 хаттама)

А 43

Альжанов А. Қ., Бейсбаева Ж.

Информатика: Жалпы білім беретін мектептің 6 сыныбына арналған оқушының жұмыс дәптері /А. Қ. Альжанов, Ж. Бейсбаева. – Астана:
«Самғай біл» ЖШС, 2013. – 148 бет.

ISBN 978-601-300-057-2

Оқушыларға арналған жұмыс дәптері пәннің әрбір тақырыбы бойынша сабақтардың толымды жоспарларынан тұрады. Онда ақпаратпен қоса оқушылардың сабақтың әр кезеңіндегі іс-әрекеттері толық қамтылады. Бұл сабақ әзірлемелері
ҚР МЖБС-на негізделген типтік оқу бағдарламасына, күнтізбелік-тақырыптық жоспарға сәйкес келеді.

Сабақтардың мазмұны ұлттық құндылықтар мен ерекшеліктерді ескеріп отырып, оқу материалын деңгейлеп игерудің «білім–түсінік–қолданыс–талдау–жинақтау–баға» критерийлі жүйесіне негізделіп шығарылған. Жалпы білім беретін орта мектеп оқушыларының пайдалануына арналған.

Жоба ұйымдастырушысы мен үйлестірушісі – Г. Қ. Оразова.

УДК 373.167.1

ББК 32.81я72

ISBN 978-601-300-057-2 © «Самғай біл» ЖШС, 2013

[pic]

Түсінік хат

Қазіргі білім беру жүйесі заманның өзгеру үдерісіне сай дамып отыруы тиіс. Осыған орай жас ұрпаққа тәлім-тәрбие
беруде оқушының функционалдық сауаттылығын арттыру маңыздылығы алдыңғы орынға шықты. Әлемдегі дамыған, қуатты елдердің білім беру жүйесінің бәсекеге қабілеттілігі де осы өлшемге сәйкес жүргізіледі. Бұл өз кезегінде Қазақстан Республикасындағы білім беру қызметкерлерінің алдына да осындай жауапты міндет жүктейтіні айқын.

Осы міндетті жүзеге асыру және еліміздегі білім беру жүйесіне жан-жақты қолдау көрсету мақсатында «Білім-2050» шығармашыл педагогтер одағы (ШПО) қоғамдық бірлестігі (ҚБ) құрылып, жалпы орта білім беретін мектепте өтілетін пәндерге арналған технологиялық әзірлеме кешенін (ТӘК) ұсынып отыр. Оқу-әдістемелік кешеннің құрамына: «Мұғалімнің жұмыс дәптері», «Оқушының жұмыс дәптері», «Тақырыптар бойынша слайдтар мен тест тапсырмалары» топтамалары кіреді.

Алғы сөз

Жас дос!

Тәуелсіз Қазақстанда білім мен ғылымға әрқашан айрықша көңіл аударылып келеді. Әсіресе, жас ұрпақтың заманға сай білім алуын, өз ұлтының рухани құндылықтарын ұлықтап, оны қастер тұтуын қамтамасыз ету және осы бағыттағы іс-әрекеттерді соны серпін бере отырып ілгерілету – мемлекет басшылығының басты назарындағы мәселелердің бірі. Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев: «Ертеңін ойлайтын, болашағына үмітпен қарайтын көшелі ел, ең алдымен, ұрпақ тәрбиесіне, шәкірт біліміне ерекше назар аударады. Қандай байлық болмасын, оның түбі бір сарқылатыны хақ. Сарқылмайтын, терең бойлаған сайын, керісінше, еселеп арта беретін бір байлық бар, ол – білім», – дейді. Ал еліміздің болашағы – жастар қолында.

ХХІ ғасыр – адами фактордың мейлінше дамып-өркендеген дәуірі. Ендеше, өркениет көшінен қалмау үшін талмай оқып, іркілмей іздену қажет. Ақпарат ағыны тасқындаған қазіргі заманда өскелең ұрпақ, егемен елдің ұланы, сөз жоқ, осы заманғы теориялық біліммен қаруланған, білік-дағдысы қалыптасқан, кемел келешектің кепілі болатындай үлгілі, өнегелі болмағы абзал.

Қазақстан Республикасының білім беру жүйесі жас буынның уақыт талабына сай білім алуы үшін көптеген кешенді іс-шаралар бағдарламасын қабылдауда. Сондай игі бастамалардың жалғасы ретінде осы жұмыс дәптері қолыңа тиіп отыр.

№ 1 сабақ

Тақырыбы:

Компьютер негіздері және информатика пәніне бастама.

Күтілетін нәтиже:

Информатика және компьютер ұғымын анықтау. Информатика ғылымының тарихын тану. 5 - сыныптағы «Информатика» пәнінің тақырыптарын атап шығу.

Компьютердің негізгі функцияларының қалай жұмыс істейтіндігін түсіндіру.

Пән бөлімдерінің арасындағы байланысты анықтау. Информатика ғылымының даму жолын көрсету.

5 - сынып тақырыптарын тоқсандарға бөліп қарастырады.

Информатиканың зерттейтін бағыттарын талдау.

Компьютерді қолданудың ережелерін жасау.

5 - сыныптағы «Информатика» пәнінен үйренетін ақпараттың маңыздылығын ерекшелеу. Өтілетін тақырыптар компьютерді үйренудің бастамасы деп есептеу.

Үй тапсырмасы:

5 - сыныпты өтілетін тақырыптардан нені күтесіз? Өтілетін тақырыптардың күнделікті өмірдегі пайдасын жазыңыз.

САБАҚ БЛОКТАРЫ 

Тақырып жоспары:

1. Информатика және компьютер ұғымы.

2. 5 - сынып информатика пәнінің тақырыптарын қарастыру.

3. Компьютерді қолданудың ережелері.

Слайдтар:

1 - слайд Информатиканың шығу тарихы

Информатиканың ғылым болып қалыптасуы және адам іс - әрекетінің барлық салаларында компьютердің (ЭЕМ - ң) қолданылуы XX ғасырдың елуінші жылдарына тұстас келеді.
Алғашқы ЭЕМ - ң құрылуы мен шығуы информатиканың ғылым ретінде даму тарихына жол ашты, мұндай байламның бірнеше себебі бар.
- - «Информатика» термині есептеу техникасының дамуымен тығыз байланысты, және алғашында есептеулер туралы ғылым ретінде түсінілді.
  - Информатиканың жеке ғылым болып бөлініп шығуына есептеу техникасындағы өңделетін және сақталатын ақпараттардың ортақ көрсетім пішімдері сияқты маңызды қасиеті әсер етті.

2 - слайд Информатика және компьютер ұғымы

Бұл аталым француздың Informatique, яғни Informacion (ақпарат) және Automatique (автоматика) деген сөздерінен шыққан.
Көптеген батыс Европа және АҚШ елдерінде басқа аталым – Computer Science (компьютерлік ғылым) қолданылады.

Informatique = information + automatique

Информатика = информация + автоматика

3 - слайд Информатика және компьютер ұғымы

Информатика (Computer science, informatics) - компьютер және одан басқа да техникалық құрылғылар көмегімен ақпараттарды алу, сақтау, түрлендіру, жеткізу және оны пайдалану заңдылықтарын, тәсілдерін, жолдарын зерттейтін ғылым саласы.
Компьютер (ағыл. computer – «есептегіш»), ЭЕМ (электрондық есептеуіш машина) — есептеулерді жүргізуге, және ақпаратты алдын ала белгіленген алгоритм бойынша қабылдау, қайта өңдеу, сақтау және нәтиже шығару үшін арналған машина.

4 - слайд 5 - сынып «Информатика» пәнінің негізгі бөлімдері

«Информатика» пәнінің негізгі бөлімдері

[pic] [pic]

[pic] [pic] [pic]

[pic]

[pic] [pic]

4 - слайд Компьютерді қолданудың ережелері

Компьютердің алдында оқу ыңғайлы болу үшін, денсаулыққа зиян тигізіп алмау үшін, пайдаланушы отыратын орнын дұрыс ұйымдастыру білуі тиіс.
Жұмыс уақытында дұрыс кейіпте отыру бұлшық еттің зорығуын алдын алады. Қан айналымының және дем алудың қалыпты болуына себебін тигізеді.

5 - слайд Компьютерді қолданудың ережелері Компьютерді қолданғанда берілген суреттердегі дей отырған жөн.

[pic]

 Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Информатика ғылымы нені зерттейді?

2. Информатика пәнінің басқа қандай пәндермен тығыз байланысы бар?

3. Информатика сөзінің мағынасы қандай?

4. 5 сыныпта өтілетін информатика пәнінің басты бөлімдерін атап шығыңыз.

5. Информатика ғылымы қандай қызмет аяларымен байланысты?

6. Информатиканың басты бөліктері мен оны қолданудың басты бағыттарын атаңыз?

7. Компьютердің жұмыс істеу принципін қысқаша түсіндіріңіз.

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Информатика пәнін үйрену үшін қандай тақырыптарды білу керек?

2. Информатика ғылымының жылдам дамуының себебін түсіндіріңіз.

ІІІ деңгей тапсырмалары

Басқа пәндерде информатика пәнін қолданудың мысалдарын келтіріңіз?

 Топтық жұмыс.

1 - топ – Пайдаланушының компьютерде отыру ережесін жазыңыз.

2 - топ – Компьютерді қолданғанда тез шаршамау үшін не істеу керек.

 Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

_________________________________________________________________

№2 сабақ

Тақырыбы:

Ақпарат, ақпараттың алуан түрлілігі және оларды өңдеудің тәсілдері

Күтілетін нәтиже:

Ақпарат ұғымы мен түрлерін және оған қойылатын талаптарын білу.

Ақпарат көзі мен қабылдаушысын таниды.

Ақпаратқа қолданылатын іс - әрекеттерді болжау.
Ақпаратты өңдеу процесін түсіну.

Ақпарат көзі мен қабылдаушысы арасындағы байланысты анықтау.
Адам ақпараттың түрлерін қандай пішімдер түрінде қабылдайтынын көрсету.

Ақпаратқа қолданылатын іс - әрекеттерді салыстыру.
Ақпаратты өңдеу кезеңдерін бөлшектеп қарастыру.

Ақпаратқа қойылатын талаптардың адам өміріндегі маңызын түйіндеу.

Ақпарат көзінің ақпаратқа қойылатын талаптарға сәйкес келуінің маңыздылығын ерекшелеу.
Ақпарат көзі мен ақпарат қабылдаушысы арасындағы айырмашылықты түсіну.

Үй тапсырмасы:

Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы:

Анықтамаларды жаттау.
Ақпаратты өңдеу кезеңдерін жаттау.

Бонус - балл тапсырмасы:

Ақпараттың оған қойылған талаптарға сәйкес келмеуі неге алып келуі мүмкін?

САБАҚ БЛОКТАРЫ 

Тақырып жоспары:

Ақпарат дегеніміз не?
Ақпараттың көзі мен қабылдаушысы.
Ақпараттың түрлері.
Ақпаратқа қойылатын талаптар.
Ақпаратқа қолданылатын іс - әрекеттер.
Ақпаратты өңдеу, оның кезеңдері.

Слайдтар:

6 - слайд Ақпарат...

белгілі бір хабардың, жаңалықтың, өткен оқиғаның мазмұнын білдіреді;
қарым - қатынас жасау, өз бетімен ойлану, зерттеу және т.б. әрекеттер нәтижесінде пайда болады;
тек материалдық ақпарат тасушы, ақпарат көзі ақпарат жеткізуші, оны қабылдаушы, көзі мен қабылдаушы арасындағы байланыс арнасы арқылы түсіндіріледі.

8 - слайд Ақпарат көзі мен қабылдаушысы

Кім ақпарат хабарласа сол ақпарат көзі болып табылады.

[pic] [pic] [pic]

Ал кімде - кім ақпаратты қабылдап алса, онда ол ақпарат қабылдаушысы болып табылады.

9 - слайд Ақпарат көздері мен қабылдаушысына мысал

Теледидар Газеттер

[pic] [pic]

Адам Радио

11 - слайд Ақпараттың түрлері

Мәтін, сурет, сызба
Жарық немесе дыбыс сигналдары
Радиотолқындар
Электр және нерв импульстері
Магниттік жазбалар
Ымдау, қимылдау түрлері
Иіс және дәм сезімдері
Организм қасиеттері мен белгілерін есте сақтап, ұрпақ бойынша таратып отыратын хромосомалар, т. б.

12 - слайд Адам ақпаратты төмендегідей пішімдер түрінде қабылдай алады:

таңбалы – мәтіндік (әріп, цифр, таңбалар т.б.);
графикалық (суреттер, бейнелер көмегімен, т.б. көмегімен);
дыбыстық (радио арқылы).

14 - слайд Ақпаратқа қойылатын талаптар:

анықтылық
толықтық
дәлдік
құндылық
уақытқа сәйкестік
айқындылық
қол жетімділік
қысқалық, т. б.

15 - слайд 5 - тақырыпша. Ақпаратқа қолданылатын іс - әрекеттер

16 - слайд Ақпаратқа қолданылатын іс - әрекеттер

[pic]

*Бұл әрекеттердің барлығы ақпараттық процесстер деп аталады.

18 - слайд Ақпаратты өңдеу

Ақпаратты өңдеу дегеніміз – белгілі бір іс - әрекеттерді орындай отырып, бір ақпарат жиынтығын, негізгі мазмұнын өзгертпей, басқа ақпарат жиынтығына айналдыру.

Басқаша айтқанда – ақпаратты жақсарту: оны толықтырып, ретке келтіру.

19 - слайд Ақпаратты өңдеу кезеңдері

Қабылдау
Есте сақтау
Түрлендіру
Тасымалдау (жіберу)

*Ақпаратты өңдеу құралдары – адам жасап шығарған әр түрлі құрылғылар мен жүйелер. Әдетте, компьютер болып табылады.

іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Ақпарат дегеніміз не?

Ақпараттың түрлері.

Ақпаратқа қолданылатын іс - әрекеттер.

Ақпаратты өңдеу.

Қорытынды:_______________________________________________________________________________________________________________________________

ііі. құзырлылық қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

Ақпарат дегеніміз не?
Оның қандай түрлері бар?
Ақпаратқа қандай талаптар қойылады?
Ақпараттың көзі мен ақпарат қабылдаушыларына мысал келтір.
Ақпаратқа қолданылатын іс - әрекеттер қандай?
Ақпаратты өңдеу дегеніміз не?
Ақпаратты өңдеудің кезеңдерін ата.

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Төмендегі жағдайлардағы ақпарат көзі мен ақпарат қабылдаушыларын ажыратып екі бағанға жаз. Мысалы, теледидар қарап отырған адам сөз тіркесінде теледидар – ақпарат көзі, ал адам – ақпарат қабылдаушысы. Екі бағанға (ақпарат көзі, ақпарат қабылдаушысы) бөліп жаз:

Радио тыңдап отырған ата, журнал оқып отырған қыз, компьютерден футбол көріп отырған жасөспірім, ұялы телефон арқылы кино қарап отырған бала, теледидардан бағдарлама қарап отырған әже.

2. Адам ақпараттың түрлерін қандай пішімдер түрінде қабылдайтынын есіңе түсір. Төмендегі суреттер қай пішімді бейнелейтінін анықтап, сәйкестендір:

А) Ә) Б)

[pic] [pic] [pic]

ІІІ деңгей тапсырмалары

Сенің ойынша берілген ақпараттық процестердің қайсысы басым екенін кестеде өзің белгіле. Әр процесте ақпаратты жеткізу, сақтау және өңдеу әр түрлі мөлшерде болады. Мұның ішінде басым түсетінін белгілеу керек. Бірнеше жауап болуы мүмкін.

Процесс

Жеткізу

Сақтау

Өңдеу

1.Кітап оқу

2.Күнделікке баға қою

3. Математикадан есеп шығару

4. Есікке қоңырау соғу.

5. Компьютерде ойнау

6. Диктант жазу

7. Тақпақ жаттау

8. Суретке түсу.

9. Балмұздақ сатып алу.

Келесі сөйлемдердегі ақпарат өңдеу кезеңдерін ажыратып, қайсысы қай кезеңге сәйкес екенін анықта:

Оқушы ғаламтордан шығармаға қажетті мәліметті тауып оқып, пайдалы екенін білгенде нұсқау жасай отырып шығармасында қолданды. Содан кейін сабақта сұраса мәлімет көзін көрсете алу үшін мәліметті қатқыл дискке жазып алды.

іV. шығармашылық әрекет

Топтық жұмыс.

1 - топқа: Ақпарат көзінің анықтылығы мен толықтығы қаншалықты маңызды?

2 - топқа: «Уақытқа сәйкес ақпарат» дегенді қалай түсінесің?

3 - топқа: Ақпараттың оған қойылған талаптарға сәйкес келуінің маңызы қандай? Ақпараттың қол жетімділігі дегенді қалай түсінесің?

V. бағамдау - бағалау

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

_____________________________________________________________________

№3 сабақ

Тақырыбы:

Ақпарат саны және өлшем бірлігі

Күтілетін нәтиже:

Ақпарат санын, өлшем бірлігін және информативті ақпаратты білу.

Ақпарат санын анықтау әдістерін тану.

Мағынасына қарай және ықтималдығына қарай ақпарат санын анықтауды түсіну.
Информативтілік жайлы қорытынды шығару.

Мағынасына қарай ақпарат санын анықтау әдісі арқылы ақпараттың түсінікті болуы мен саны арасындағы байланысты анықтау.
Ықтималдығына қарай ақпарат санын анықтау жолын қолданып, мәселені есептеп шығару.

Ақпарат санын анықтау жолдарын бөлшектеп қарастыру.

Информативтілік пен ақпарат санын мөлшерлейтін өлшем бірлігін орнатудың маңызды ұғымдарын тұтастыру.

Мағынасына қарай және ықтималдығына қарай ақпарат санын анықтау әдістері арасындағы айырмашылықты түсіну.
Өлшем бірліктерінің көп болуының маңыздылығын ерекшелеу.

Үй тапсырмасы:

Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы:

Анықтамаларды жаттау.
Келесі алгоритмді орындау:

Берілген ақпараттардағы ақпарат санының мөлшерін («көп», «аз» немесе «жоқ») анықта:

Қазақстанның астанасы – Астана.
Катеттердің квадраттарының қосындысы гипотенузаның квадратына тең.
Эйфель мұнарасының биіктігі 300 метр, ал салмағы 9000 тонна.

Алдыңғы тапсырманы сіз қандай әдіспен шығардыңыз?

Бонус - балл тапсырмасы:

Мағынасына қарай анықтау әдісінде мәтіннің көлемі қандай рөл атқарады?

САБАҚ БЛОКТАРЫ 

Тақырып жоспары:

Ақпарат саны
Ақпараттың санын анықтаудың 3 түрлі әдісі
Ақпараттың өлшем бірлігі

Слайдтар:

5 - слайд Ақпарат саны (мөлшері, көлемі)

Ақпарат саны – ақпарат қабылданған кезде жойылған белгісіздіктің мөлшерін көрсететін ақпараттың санмен берілген сипаттамасы.

6 - слайд

Мысалы. Бинго ойынын теледидардан қарағанда әрбір жаңа сан шыққанда белгісіздіктің бірге төмендейтінін байқаған шығарсыңдар.

Әрбір сан шыққанда таңдау мүмкіншіліктерінің саны (белгісіздіктің мөлшері) азаяды да, аяғында толық ақпарат белгілі болғанда ешқандай мүмкіншілік қалмайды.

8 - слайд Ақпараттың санын (мөлшері) анықтаудың 3 түрлі әдісі бар:

Мағынасына қарай, Ықтималдығына қарай, Алфавиттік.

9 - слайд Ақпараттың мағынасына қарай мөлшерін анықтау:

Ақпарат жаңа, әрі түсінікті болса, онда ол информативті болып табылады.
Информативтілігі неғұрлым жоғары болса, ақпараттың саны соғұрлым көп болады.

10 - слайд

Мысалы. 2 - сынып оқушысына университеттің оқулықтарынан келген ақпарат саны 0 болады, себебі оқушы оны түсінбейді.

11 - слайд Ақпараттың санын ықтималдығына қарай анықтау:

Ықтималдықтары бірдей N оқиғалардың бірі орындалса, онда белгісіздік те N есе кемиді.

*Бұл жерде N болуы ықтимал оқиғалардың саны.

12 - слайд Мысалдары.

Тиынды лақтырғанда екі жағдай ғана

болуы мүмкін. Тиын лақтырғаннан

кейін белгісіздік екі есе кемиді.

Кубикті лақтырғанда алты түрлі

жағдай болады. Лақтырғаннан кейін

белгісіздік алты есе кемиді.

Екінші жағдайда біз көбірек ақпарат аламыз.
Егер мүмкін жағдайлар саны біреу болса, онда біз ешқандай ақпарат алмаймыз.

13 - слайд 1 - 16 аралығында 5 санын анықтау үшін керек ақпарат санын (мөлшерін) анықтайық. Сұрақ

Жауап

Белгісіздік

Белгілі ақпарат саны

Сан 8 - ден артық па?

Жоқ

1 бит

Сан 4 - тен артық па?

Иә

1 бит

Сан 6 - дан артық па?

Жоқ

1 бит

Белгісіз сан 5 па?

Иә

1 бит

Барлығы

4 бит

Қорытынды: 16 санның бірін анықтауға қажет ақпарат саны 4 битке тең.

14 - слайд Ақпараттың санын алфавитты жолмен анықтау үшін

мәтін көлемін
алфавит қуатын, т. б. білу қажет

*Оған ақпараттың мазмұны еш әсер етпейді.

*Ақпаратты алфавитты жолмен өлшеу жолы жайлы жоғарғы класстарда толығырақ айтылады.

16 - слайд. Ақпараттың өлшем бірлігі

1 бит – белгісіздікті 2 есе азайтатын ақпаратты қамтитын мәліметтің мөлшері (саны). Бит – ақпаратты өлшейтін ең кіші өлшем бірлігі.

Егер тиын лақтыру мысалына қайтатын болсақ, бұл жерде белгісіздік 2 есе азаяды, яғни белгілі болған ақпарат 1 битке тең.

17 - слайд

Бит ақпараттың өлшем бірлігін көрсететін ең кіші өлшем бірлік. Одан үлкенірек байт деп аталады. Ол 2³ бит 8 битке тең.
Басқа өлшем бірліктер:

1 байт = 8 бит

1 кб (килобайт) = 2¹⁰ байт = 1024 байт

1 Мб (мегабайт) = 2¹⁰кб = 1024 кб

1 Гб (гигабайт) = 2¹⁰ Мб = 1024 Мб

іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

ііі. құзырлылық қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

Ақпарат саны ұғымына анықтама беріңіз.
Ақпарат санын анықтаудың қанша әдісі бар?
Ақпараттың ең кіші өлшем бірлігі қандай?
Қандай ақпарат информативті деп аталады?
Ықтималдықтары бірдей N оқиғалардың бірі орындалса, белгісіздік қалай өзгереді?
Тиын мен кубик лақтыру мысалдарында қайсысынан көбірек ақпарат аламыз?
Ақпараттың санын алфавитты жолмен анықтау үшін нені білу керек?

ІІ деңгей тапсырмалары

Автобустағы адамнан: «Келесі аялдамада шығасыз ба?» - деп сұрақ қойылды. Оның «жоқ» деген жауабынан қанша ақпарат алынды?
Белгілі бір аралықта жатқан бүтін санды тапқанда 8 бит ақпарат алынды. Бұл аралыққа қанша сан кіреді?

ІІІ деңгей тапсырмалары

1. Қорапшада ақ және қара түсті қолғаптар жатыр. Солардың 2 жұбы қара. Қорапшадан 1 жұп қара қолғап шыққаны жайлы ақпарат 4 битке тең.

Қорапшада қанша жұп ақ қолғап жатыр?

іV. шығармашылық әрекет

Топтық жұмыс.

1 - топқа: Информативті ақпаратқа мысал келтір.

2 - топқа: Ықтималдығы арқылы ақпараттың санын анықтайтын есеп ойлап табыңыз.

3 - топқа: Ақпараттың өлшем бірлігін енгізудің маңызы қандай?

V. бағамдау - бағалау

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігі туралы эссе жаз.

_____________________________________________________________________

№4 сабақ

Тақырыбы:

Компьютер.Компьютердің негізгі құрылғыларының міндеттері мен мүмкіндіктері

Күтілетін нәтиже:

Компьютер және компьютердің негізгі құрылғыларын тану.

Компьютердің негізгі құрылымдарының міндеттерін түсіндіру.

Белгілі командаларды компьютерде орындау үшін түрлі пернелер тобын пайдалану.

Тышқан батырмаларын қызметін бөлшектеп қарастыру.

Компьютердің негізгі құрылғыларын маңыздылығын түсіндіру.

Компьютер мен оның негізгі құрылғыларының түсіндірмесін беру.

Үй тапсырмасы:

Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы

Анықтамаларды жаттау.
Компьютердің негізгі құрылғыларын қосымша құрылғыларынан ажырата білу.

САБАҚ БЛОКТАРЫ 

Тақырып жоспары:

1. Компьютер дегеніміз не және оның негізгі құрылғыларына нелер жатады?

2. Компьютердің негізгі құрылғылары қандай қызмет атқарады?

Слайдтар:

2 - слайд

Сабақтың мақсаты

3 - слайд

Тақырып жоспары

4 - слайд

1 - тақырыпша. Компьютер дегеніміз не және оның негізгі құрылғыларына нелер жатады?

5 [pic] - слайд

Компьютер ( [link] optical disk) — мәліметтерді жазу және оқуды лазерлік сөйлеу арқылы орындауға арналған диск. Мұнда ақпаратты өшіру және өзгерту ескерілмеген. [pic]

1 [pic] 5 - слайд CD - R және CD - RW

CD - R және CD - RW – тек оқуға арналған лазерлік ақпарат тасымалдаушысы.

CD - RW - дың CD - R - дан басты айырмашылығы :

CD - RW - ға ақпараттарды бірнеше рет жазуға болады.

Жазу және оқу уақыты – 7,8 МБ/сек.
Сыйымдылығы – 650 - 700 MБ.
Өлшемі – 3,1 - 4,7 дюйм.

1 [pic] 6 - слайд DVD - R және DVD - RW

DVD - R және DVD - RW – тек оқуға арналған графикалық ақпараттарды сақтауға арналған лазерлік диск.

Жазу және оқу уақыты – 4,7 ГБ/сек.
Сыйымдылығы – 4,7 - 17 ГБ.
Өлшемі – 3,1 - 4,7 дюйм.

1 [pic] 7 - слайд Флеш – жадтар

Флеш - жадтар – жеңіл қораппен қапталған микросхема.

Жазу және оқу уақыты – 4000 – 5300 MБ/сек.
Сыйымдылығы – 1 ГБ жоғары
Өлшемі – 1 - 2 дюйм.

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

Ақпарат тасымалдаушысы дегеніміз не?
Ақпарат тасымалдаушыларын басқаша қалай атаймыз?
Магниттік дискілерінің қанша түрі бар?
Магниттік қабыршағы бар иілгіш диск түрінде жасалған компьютердің сыртқы сақтаушы құрылғысын ата.
Лазерлік дискілер дегеніміз не?
Магниттік дискілерге нелер жатады?

ІІ деңгей тапсырмалары

Егер аспанда ракета ұшып бара жатқан болса қайсысы ақпарат тасымалдаушы болып есептеледі? Неге?
Қазіргі заманғы ақпарат тасымалдаушыларының ертедегі ақпарат тасымалдаушылардың (кітап) басты кемшілігі неде деп ойлайсың?

ІІІ деңгей тапсырмалары

CD - R - дың CD - RW - дан басты айырмашылығы неде?

 Топтық жұмыс.

1 - топқа: Егер ақпарат тасымалдаушыларын уақытша және ұзақ уақытқа деп бөлер болсақ, онда уақытша ақпарат тасымалдаушыларына және ұзақ уақыттық ақпарат тасымалдаушыларына не жатқызар едің?

2 - топқа: Ақпарат тасымалдаушылардың таму тарихына қарай отырып ақпаратты енгізу құралдарының даму тарихының схемасын сыз.

3 - топқа: Адам ақпарат тасымалдаушы бола ала ма? Адамның ақпарат қабылдаушы мүшесін, ақпаратты сақтау және ақпаратты оқу мүшелерін ата.

 Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

______________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

№14 сабақ

Тақырыбы:

Қарапайым графикалық редакторы.Суретті ашу және сақтау.

Күтілетін нәтиже:

Қарапайым графикалық редактордың ұғымын анықтау. Paint графикалық редакторын тану.

Paint графикалық редакторының мүмкіндіктерін білу.
Paint графикалық редакторын жұмыс істеу жүйесін білу.

Орындаушы Paint графикалық редакторын қолдану әдісін меңгеру. Paint графикалық редакторын орындаушы ретіндегі сипаттамаларын көрсету.

Paint графикалық редакторын ашу және сақтау төсілдерін талдау.

Қарапайым графикалық редакторды қолданудың адам өміріндегі көмегін көрсету.

Үй тапсырмасы:

Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы

Анықтамаларды жаттау.
Қарапайым графикалық редакторын құрылымын жаттау

САБАҚ БЛОКТАРЫ 

Тақырып жоспары:

Графикалық редактор дегеніміз не?
Paint қарапайым графикалық редакторы.
Paint графикалық редакторының құрылымы.
Paint - ті ашу және сақтау жолдары.

Слайдтар:

5 - слайд Графикалық редактор

Графикалық редактор - графикалық бейне түріндегі суреттерді салуға және оларды өңдеуге арналған арнайы бағыттағы программа.

Графикалық редактор:

Нүктелік (растрлық)
Векторлық

Нүктелік графикалық редакторларда кез келген сурет пиксельдер деп аталатын нүктелерден тұратын кішкене бейнелер (мозаика) арқылы салынады, ал нүктелердің әрқайсысы түрлі түске бояла алады.

[pic] 7 - слайд

Paint (Paintbrush) - Windows жүйесінің стандартты программалар тобына кіретін қарапайым нүктелік графикалық редактор. Paint өзінің мүмкіндіктері жағынан профессионалды графикалық редакторлардан біршама төмендеу болғанымен ол едәуір күрделі, әрі тартымды, түрлі - түсті және ақ - қара суреттерді, схемаларды, сызбаларды (чертеждер) даярлауға мүмкіндік береді.

8 [pic] - слайд

9 - слайд Paint программасының мүмкіндіктері:

Paint программасы графикалық бейнелерді құруға және оны өңдеуге мүмкіндік береді. Бұл программа көмегімен қарапайым сурет секілді өнер туындылары болып табылатын суреттерді де салуға болады.

Paint программасында Windows - тің басқа қосымшаларындағы дайын суреттерді немесе сканер көмегімен алынған салуға қиын бейнелерді көшіріп алып, оны қою арқылы да сурет салуға болады

11 - слайд

Paint программасын іске қосу Paint графикалық редакторын іске қосу үшін келесі әрекеттерді орындау керек:

1. Іске қосу батырмасын шерту.

2. Бас мәзірден Программалар командасын таңдау.

3. Пайда болған мәзірден Стандартты командасын таңдаңыз.

[pic] 4. Келесі пайда болған қосымша мәзірден Графикалық редактор Paint командасын таңдаңыз.

Алдағы уақытта кез - келген қосымшаны іске қосу үшін орындалатын мұндай әрекеттің тізімін келесі түрде жазамыз:

Іске қосу – Программалар – Стандартты – Графикалық редактор Paint

12 - слайд

[pic]

13 - слайд

Командалар орындалғаннан кейін экранға PAINT графикалық редакторының терезесі шығады.
PAINT графикалық редакторының терезесінің ең жоғарғы бөлігі ол тақырып жолы деп аталады.
Тақырып жолының оң жақ бұрышында терезені жабу, жаю немесе қалпына келтіру және терезені жыймалау батырмасы орналасқан
Келесі жол меню қатары деп аталады. Бұл меню қатары Файл, Правка, Вид, Рисунок, Палитра, Справка командаларынан тұрады.

14 - слайд

Терезенің үлкен бөлігін бос кеңістік – сурет салу алаңы алады.
Оның сол жағында белгішелер тобы – құралдар жиыны орналасқан.
Терезенің төменгі жағында түстер палитрасы. Paint - та бір уақытта екі түспен сурет салуға болады: қалам түсімен (негізгі) және фон түсімен (мұнан былай оны фондық деп атаймыз). Палитраның сол жақ шетінде бірі екіншісінің ішіне орналасқан кішкене екі төртбұрыш тұр, осылардың үстіңгісі - негізгі түсті, ал астыңғы - фондық түстерді көрсетеді.

16 - слайд

Paint графикалық редакторының меню қатары Файл, Түзету, Түр, Сурет, Палитра, Анықтамалық командаларынан тұрады. Файл менюі – Құру, Ашу, Сақтау, Файлдар тізімі, Шығу командаларын орындау мүмкіндігін береді. Яғни, бұл меню командаларының көмегімен салынған суретті сақтау, сақталынған файлды ашу, басқа атпен сақтау болады.

[pic]

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

Графикалық редактор дегеніміз не?
Оның қандай түрлері бар?
Графикалық редакторының мүмкіндіктері?
Paint - ті іске қосу жолы?
Түстер палитрасы дегеніміз не?
Paint - тің құрылымын ата.
Paint - ті сақтау жолы қандай?

ІІ деңгей тапсырмалары

Мына бос жәшіктердің тиісті атауын көрсет.

[pic] [pic] [pic] [pic] [pic]

ІІІ деңгей тапсырмалары

1. Мына берілген сұрақтарға жауап анықтаңыз.

Сұрақтарға

жауап бер

Қандай түстер үнсіз келісім бойынша орнатылады?

Бейнелеу түсін қалай таңдауға болады?

Фон түсін қалай таңдауға болады?

 Топтық жұмыс.

1 - топқа: Paint терезесінің құрылымын еске түсіріп, терезесін салып шығындар.

2 - топқа: Суретті сақтау үшін және сақталған суретті ашу үшін қандай командаларды орындаймыз?(салынған Paint терезесін қолданыңдар)

3 - топқа: Графикалық редакторды іске қосу жолын көсетіндер және ол үшін неше әрекет жасалатынын айтыңдар.

 Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

_________________________________________________________________

№ 15 сабақ

Тақырыбы:

• Бақылау жұмысы. 2 - тоқсан.

Күтілетін нәтиже:

2 - тоқсан бойы өткен материалды есіне түсіру.

Файлдар, бумалар мен белгішелерді айырып тану.

Объектілерді іздеу және көшірмелеу, орнын ауыстыру және жою жолдарын үйрену. Ақпаратты қалай жазу және санау керек екенін түсіну.

Қарапайым графикалық редакторында суретті ашу мен қалай сақтауды үйрену. Ақпаратты тасымалдаушыларын талдап, ажырата білу.

Сабақта жазған бақылау жұмысына сыни талдау жасау.

Үй тапсырмасы:

Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы

Бақылау жұмысында шығара алмаған немесе шешіміне сенімді емес есептерді қарау, қатемен жұмысқа дайындалу

Бонус - балл тапсырмасы

Келесі мәтіндегі қателерді тауып, орнына дұрыс сөздерді қойып жаз.

Windows дегеніміз – мәліметтер сақтауға арналған сыртқы тасымалдаушыдағы жадының ат қойылған аймағы немесе бөлігі. Windows - та Құру деген арнайы нұсқау бар. Оны басты меню арқылы ашуға болады. Көшірмелеу жасалатын объектінің орналасқан бумасы жарлық болып табылады.

САБАҚ БЛОКТАРЫ 

Тақырып жоспары:

1.Файлдар, бумалар және белгішелер

2.Бумалар мен белгішелерді құру, атын өзгерту

3.Объектілерді іздеу және көшірмелеу, орнын ауыстыру және жою

4.Ақпаратты жазу және санау, ақпаратты тасымалдаушылар

5.Қарапайым графикалық редакторы, суретті ашу және сақтау

Слайдтар:

5 - слайд Файлдар дегеніміз не?

Файлдар дегеніміз – мәліметтер сақтауға арналған сыртқы тасымалдаушыдағы жадының ат қойылған аймағы немесе бөлігі.
File(ағылшын тілінен аударылғанда) бума, іс қағаздар жинағы, сонымен қатар ақпаратты сақтау деген мағынаны білдіреді.

6 – слайд

2 - тақырыпша. Бумалар мен белгішелерді құру, атын өзгерту

7 - слайд Терезеде жаңа бума құру:

Буманы Файл→Құру→Бума командасын құрады. Мұны орындағаннан кейін осы терезенің бумалары мен файлдарының тізімінің соңында жаңа бума белгішесі болады.Буманың атын оны құрғаннан кейін бірден енгізуге болады.Файлға ат берілмеген жағдайда оған автоматты түрде «Жаңа Файл» аты меншіктеледі.

8 - слайд Бумалар мен белгішелерді жылжыту:

Бірінші Правка менюінің Көшіру (Копировать), Қию (Вырезать) деп аталатын командаларын пайдаланамыз.
Бұл командаларды пайдаланғанда, ақпарат алдымен алмасу буферіне орналастырылады.

Алмасу буфері –жылжытылатын немесе көшірілетін ақпараттарды уақытша сақтауға арналған жадтың арнайы бөлігі. Алмасу буферін пайдалану үшін, алдымен деректерді оған орналастырып (сақтап) қояды да, содан кейін одан алып қажетті құжатқа кірістіреді. Оны қиып алып кірістіру немесе көшіріп алып кірістіру процедурасы деп атайды.

Көшіру деп алғашқы құжаттағы белгіленген ақпараттың Алмасу буферіне осы деректердің көшірмесі түрінде орналастырылуын айтады.

Қиып алу деп алғашқы құжаттағы белгіленген ақпараттың берілген құжаттан алынып, алмасу буферіне орналастырылуын айтады.

Кірістіру деп қазіргі кезде алмасу буферінде бар ақпараттарды құжатты қажетті жеріне кірістіруді айтады.

9 – слайд

3 - тақырыпша. Объектілерді іздеу және көшірмелеу, орнын ауыстыру және жою

10 - слайд Объектілерді іздеу

Windows - та Табу деген арнайы нұсқау бар. Оны басты меню арқылы ашуға болады, яғни

[pic] [pic] Пуск Табу Файлдар мен бумалар

Немесе

[pic] Менің компьютерім / Пуск Табу функциялары басылады.

11 - слайд Мәлімет көзі мен Қабылдаушысы

Көшірмелеу жасалатын объектінің орналасқан бумасы мәлімет көзі болып табылады.
Ал көшіргеннен кейін қойылатын бума қабылдаушы деп аталады.
Көшірмелеуді меңзердің көмегімен объектіні ұстап тұрып мәлімет көзінен қабылдаушыға апару арқылы орындалады.

13 - слайд Ақпарат тасымалдаушылар

Ақпарат тасымалдаушылар деп мәліметтерді жазуға және сақтауға қабілетті құрылғыларды атаймыз.
Оларды компьютердің сыртқы жады деп те атайды.

[pic]

14 - слайд CD - R және CD - RW

CD - R және CD - RW – тек оқуға арналған лазерлік ақпарат тасымалдаушысы.
CD - RW - дың CD - R - дан басты айырмашылығы :
CD - RW - ға ақпараттарды бірнеше рет жазуға болады.
Жазу және оқу уақыты – 7,8 МБ/сек.
Сыйымдылығы – 650 - 700 MБ.
[pic] Өлшемі – 3,1 - 4,7 дюйм.

4 - тақырыпша. Қарапайым графикалық редакторы, суретті ашу және сақтау

16 - слайд Графикалық редактор

Графикалық редактор:

Нүктелік (растрлық)
Векторлық

Нүктелік графикалық редакторларды кез келген сурет пиксельдер деп аталатын нүктелерден тұратын кішкене бейнелер (мозаика) арқылы салынады, ал нүктелердің әрқайсысы түрлі түске бояла алады.

17 - слайд

[pic] Paint (Paintbrush) - Windows жүйесінің стандартты программалар тобына кіретін қарапайым нүктелік графикалық редактор. Paint өзінің мүмкіндіктері жағынан профессионалды графикалық редакторлардан біршама төмендеу болғанымен ол едәуір күрделі, әрі тартымды, түрлі - түсті және ақ - қара суреттерді, схемаларды, сызбаларды (чертеждер) даярлауға мүмкіндік береді.

1 [pic] 8 - слайд

Paint графикалық редакторының меню қатары Файл, Түзету, Түр, Сурет, Палитра, Анықтамалық командаларынан тұрады. Файл менюі – Құру, Ашу, Сақтау, Файлдар тізімі, Шығу командаларын орындау мүмкіндігін береді. Яғни, бұл меню командаларының көмегімен салынған суретті сақтау, сақталынған файлды ашу, басқа атпен сақтау болады.

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Қорытынды:_________________________________________________________________________________________________________________________________

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Paint - ті іске қосу жолы?

_____________________________________________________________________

2. Бумаларды жасаудың қандай жолдары бар?

_____________________________________________________________________

3. Винчестердің басқаша атауы қалай?

_____________________________________________________________________

4. .txt типі ненің құжаты?

_____________________________________________________________________

5. Түстер палитрасы дегеніміз не?

_____________________________________________________________________

6. Объектіні белгілеп Ғ2 пернесін басқанда не болады?

_____________________________________________________________________

7. Бумалар мен белгішелерді жою жолдарын ата.

_____________________________________________________________________

8. Мәлімет көзі дегеніміз не?

_____________________________________________________________________

9. Paint программасының мүмкіндіктерін ата.

_____________________________________________________________________

10. Басты меню арқылы табу қалай орындалады?

_____________________________________________________________________

11. Фондық түсті қалай өзгертсе болады?

_____________________________________________________________________

12. Графикалық редактор дегеніміз не?

_____________________________________________________________________

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Мәліметтерді жазуға және сақтауға қабілетті құрылғыларды ата.

А.Ақпаратты тасымалдаушылар

B.Ақпаратты өңдеушілер

С.Ақпаратты құрастырушылар

2.Бейне бетте көрінетін және пайдаланушы қандай да бір әрекеттерді жасай алатын нысанды көрсет:

A. Файл

B. Сурет

C. Белгіше

3.Жылжытылатын немесе көшірілетін ақпараттарды уақытша сақтауға арналған жадтың арнайы бөлігі?

A. Алмасу буфері

B. Меню

C. Правка

4.Түстер палитрасында бір уақытта қанша түспен бояса болады:

A. 1

B. 5

C. 2

5.Компьютердің қанша жады бар?

А. 6

B. 3

С.2

6.Файлға ат берілмеген жағдайда оған автоматты түрде қандай ат меншіктеледі?

A. «Себет»

B. «Жаңа Файл»

C. «Көшірме»

7.Сурет салу алаңының сол жағындағы белгішелер тобы?

A. құралдар жиыны

B. тақырып жолы

C. түстер палитрасы

8.Тек оқуға арналған лазерлік ақпарат тасымалдаушыны ата.

А.CD - RW

B.Винчестер

С.Хард диск

9. Мәліметтерді сақтауға арналған сыртқы тасымалдаушыдағы жадының та қойылған аймағы немесе бөлігі не деп аталады?

A. Бума

B. Файл

C. Белгіше

10.Пернетақтаның көмегімен объектілерді көшіру үшін қандай комбинация қолданылады?

A. Ctrl+C

B. Ctrl+X

C. Ctrl+V

ІІІ деңгей тапсырмалары

Графикалық редакторды іске қосу жолын көрсетіндер және ол үшін неше әрекет жасалатынын айтыңдар.
Ctrl+X комбинациясы қандай функцияны атқарады?

Бос орын тастау
Компьютерді қосу
Компьютерді өшіру
Қиып алу
Дұрыс жауабы жоқ

Магнитті жазбаның ұстанымында негізделген есте сақтау құрылғысы

Лазерлік диск
Қатқыл диск
Иілгіш диск
CD - R
Дұрыс жауабы жоқ

Файлдың атрибуттарына не жатады.
Paint терезесінің құрылымын еске түсіріп, терезесін салып шығындар.

Топтық жұмыс.

Бақылау жұмысы кезінде топтық жұмыс орындалмайды.

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

№16 сабақ

Тақырыбы:

Қарапайым графикалық редактордың сурет салу құралдары.

Күтілетін нәтиже:

Қарапайым графикалық редакторда сурет салуды үйрену. Paint графикалық редакторын тану.

Paint графикалық редакторының құралдарымен танысу. Түрлі фигуралармен жұмыс істеу.

Орындаушы Paint графикалық редакторының құралдарын қолдану әдісін меңгеру.

Paint графикалық редакторында аспаптармен түрлі суреттер салу тәсілдерін талдау.

Paint графикалық редакторының құралдарын қолданудың сурет салудағы маңыздылығын көрсету.

Paint графикалық редакторында құралдарды қолдануға үйрену қажеттілігін түсіну.

Үй тапсырмасы:

Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы

Анықтамаларды жаттау.
Paint қарапайым графикалық редакторын құрадарын атауларын жаттау

САБАҚ БЛОКТАРЫ 

Тақырып жоспары:

Paint қарапайым графикалық редакторының сурет салу құралдары.
Paint графикалық редакторындағы сурет салу құралдарының ерекшеліктері?
Сурет салу кезеңдері қандай?
Сурет салу кезінде қолданылатын командалар.

Слайдтар:

4 - слайд

1 - тақырыпша. Paint қарапайым графикалық редакторының сурет салу құралдары.

5 - слайд

PAINT графикалық редакторында 16 құралды пайдалануға болады.

Олардың міндеттерін білу үшін тышқанның нұсқағышын қажетті

құралдың үстіне апару керек, сонда ішіне олардың міндеттері

ж [pic] азылған төртбұрыш пайда болады.

6 - слайд

2 - тақырыпша. Paint графикалық редакторындағы сурет салу құралдарының ерекшеліктері?

7 - слайд

[pic] - ерікті аймақты белгілеу құралы, қисық пішінді үзіндіні

таңдау қызметін атқарады;

- белгілеу құралы, суреттің тік төртбұрышты үзіндісін

таңдау қызметін атқарады;

- өшіргіш, суреттің белгілі бір бөлігін өшіруге арналған;

- құю құралы, тұйық контурдың ішін кескін немесе фон

түсімен бояйды;

[pic] 8 - слайд

- түс таңдау, кескіннің немесе оның фонын суреттің кез

келген нүктесінің түсіне өзгертеді;

- масштаб, суреттің жеке үзінділерін үлкейтуге мүмкіндік береді;

- қарындаш, кез келген сызықты әр түрлі қалыңдықта

сызуға арналған;

- қылқалам, ерікті сызықтарды салуға арналған;

- бүріккіш, пульверизатор эффектісін береді;

- жазу, сурет ішіне мәтін орналастырады;

[pic] 9 - слайд

- сызық, түзу сызықтар салуға арналған;

- қисық, тегістелген, қабаттасқан сызықтар салуға арналған;

- тіктөртбұрыш, тік төртбұрыштар салуға арналған;

- көпбұрыш, ерікті пішінді тұйық көпбұрыштар салады;

- эллипс, шеңбер және эллипс салуға арналған;

- бұрыштары дөңгеленген (доғал) тік төртбұрыш,бұрыштары дөңгеленген квадраттар мен тік төртбұрыштар салуға мүмкіндік береді.

10 - слайд

[pic]

11 - слайд Бүріккішті пайдалану

Бүріккіш сайманы аэрограф сияқты жұмыс жасайды. Саймандар тақтасында осы аспапты және дақтардың өлшемінің ішінен керектісін, одан кейін қажетті түсті таңдап, тышқанның көмегімен жылжытып шерту арқылы бояймыз.

Масштаб аспабы

[pic] Бұл аспап 200%, 400%, 600%, 800% - ке үлкейту мүмкіндігін береді.Аспапты таңдап алғаннан кейін, саймандар тақтасының төменгі жағында тізімнің қажеттісінде тышқанды шерту жеткілікті. Сондай - ақ Түр – Масштаб – Таңдау командасын орындағанда ашылған сұхбат терезеде қажетті өрісті белгілеу арқылы да іске асыруға болады.

1 [pic] 2 - слайд

13 - слайд

[pic]

14 - слайд

Суретке сендер мәтін енгізу үшін құралын пайдаланасыңдар.

Е [pic] гер сендер қаріптің өлшемін өзгерткілерің келсе, немесе оларды курсив, жартылай қалың немесе асты сызылған етіп жасағыларың келсе, онда бұл үшін Шрифты құрал - саймандар тақтасы қажет болады.

Егер бұл тақта экранда жоқ болса, онда мына команданы орындаңдар:

[pic]

Вид – Панель атрибутов текста

Түр – Мәтін атрибуттарының тақтасы

15 - слайд

Редакторда суреттік бейнелер көрінісіне мәтіндік фрагменттер қосу үшін Мәтін аспабы қолданылады.
Мәтін теру кезінде курсор пішіні қарапайым редакторлардағы сияқты енгізу курсорына ұқсас түрге айналады. Мәтін енгізуді бастау курсорды суреттің белгілі бір нүктесіне апарып, тышқанды шерту арқылы іске асады. Мәтін негізгі түспен енгізіледі, енгізу барысында әдеттегідей BackSpace, Delete пернелерінің көмегімен символдарды жоюға болады. Егер енгізіліп жатқан мәтіннің қарпін, оның өлшемдерін, стилін өзгерткіңіз келсе, енгізу режимін тоқтатпай - ақ (тышқанды шерткенге дейін) мәзірдің Мәтін командасы арқылы өңдеп - түзетуге болады.

17 - слайд Сурет салу процесі мынадай негізгі кезеңдерден тұрады:

1.Құрал таңдап алу керек

2. Сызықтың қалыңдығын, кисть түрін немесе төртбұрыштың типін тағайындау

3. Кескіннің түсін таңдау

4. Фонның түсін таңдау

5. Сурет салуды бастаймыз

18 - слайд

4 - тақырыпша. Сурет салу кезінде қолданылатын командалар.

[pic] 19 - слайд

Paint аспаптарын іс жүзінде игеруге кіріспес бұрын ескертетін бір жайт - редакторда жұмыс істеу барысында соңғы орындалған әрекетті өзгерту мүмкіндігі бар (бұл әрекет барлық программаларда кездеседі). Өзгерту операциясы алғашқы кезде жиі қолданылады. Оны іске асыру үшін менюдегі Түзету → Өзгерту {Ctrl+Z} (Редактирование → Отменить) командасын таңдау керек.

іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Қорытынды:___________________________________________________________

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

Құралдар жиыны қанша құралдардан тұрады?
Оның атаулары қандай?
Сурет салудың неше кезеңі бар?
Суреттің жеке үзінділерін үлкейтуге арналған құрал?
Доптың суретін салу үшін қандай құрал пайдаланады?
Карандаш құралы қандай қызмет атқарады?
Редакторда жұмыс істеу барысында соңғы орындалған әрекетті қалай өзгертеді?

ІІ деңгей тапсырмалары

Мына бос жәшіктердің тиісті атауын көрсет.

Суреттің жеке үзінділерін үлкейтуге мүмкіндік береді.
Сурет ішіне мәтін орналастыру.
Кез - келген сызықты әр түрлі жуандықта сызуға арналған.
Суреттің тіктөртбұрышты үзіндісін таңдау.
Т
1

2

3

4

5
іктөртбұрыштар салуға арналған құрылғы.

І [pic] ІІ деңгей тапсырмалары

1. Төмендегі суреттерді қандай құралдың көмегімен салуға болады ?

[pic]

 Топтық жұмыс.

1 - топқа:

Мұғалім берілген тапсырманы оқиды, ал оқушылар тапсырмаларды компьютерде орындайды.

1. Үлкен шеңбер салыңыз.

2. Сол шеңбердің төменгі бөлігін өшіріңіз. Сол кезде доға пайда болады.

3. Кішкентай шеңбер салыңыз.

4. Сол шеңбердің бірнеше көшірмесін жасап немесе бірнеше шеңбер салып бірінен соң бірін орналастырыңыз.

5. Оларды доғаның астына орналастырыңыз.

6. Кіші шеңберлердің төменгі бөліктерін өшіріңіз.

7. Центрінен бастап сызық жүргізіңіз.

8. Сызықтың төменгі сол жағына кішкене шеңбер орналастырыңыз.

9. Шеңбердің жоғарғы жартысын өшіріңіз.

10. Өзіңізге ұнаған түспен бояңыз.

2 - топқа:

«Қай сөз артық?»

Артық сөзді табу керек және әріптердің орнын ауыстырып дұрыс сөздерді шығару қажет.

Intpa -

Суетр -

Юенм -

Рындашка -

Ықсыз -

Қысиқ -

Иплсэл -

Кішрікбү -

Бұртөышрт -

3 - топқа:

[pic]

 Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

№17 сабақ

Тақырыбы:

Суреттің үзінділерін ерекшелеу және жұмыс істеу.

Күтілетін нәтиже:

Қарапайым графикалық редакторда сурет үзінділерін ерекшелеуді үйрену. Paint графикалық редакторында сурет үзінділерін тану.

Paint графикалық редакторының сурет үзінділерінің ерекшеліктерімен танысу.Суреттің үзінділерімен жұмыс істеу.

Орындаушы Paint графикалық редакторының сурет үзінділерін түрлендіру әдісін меңгеру.

Paint графикалық редакторында сурет үзінділерін ереушелеу тәсілдерін талдау.

Сурет үзінділерімен жұмыс кезінде Paint графикалық редакторының құралдарын қолданудың маңыздылығын көрсету.

Сурет үзінділерімен жұмыс істеудің маңыздылығын ерекшелеу.

Үй тапсырмасы:

Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы

Анықтамаларды жаттау.
Paint қарапайым графикалық редакторында сурет үзінділерін ерекшелеу тәсілдерін және жұмыс істеу ерекшеліктерін жаттау.

САБАҚ БЛОКТАРЫ 

Тақырып жоспары:

Сурет үзінділерін ерекшелеу тәсілдері қандай?
Сурет үзінділерін ерекшелеу кезіндегі командалар.
Сурет үзінділерімен жұмыс істеу.

Слайдтар:

5 - слайд Фрагменттерді ерекшелеу және олармен жұмыс істеу

К [pic] өбінесе салынып біткен сурет бөліктерін, яғни оның фрагментін пайдалана отырып басқа суреттік бейнелерді салуға тура келеді. Paint редакторында сондай фрагменттерді ерекшелеп алып, басқа орынға ауыстыруға мүмкіндік беретін де аспаптар бар, ол фрагменттер уақытша алмастыру буферіне орналастырылып, басқа суретке бірнеше рет қойылуы мүмкін.

6 – слайд Аспаптар тақтасын фрагменттерді ерекшелеуге арналған Тіктөртбұрышты және Фигуралы қайшылар бар.

[pic] [pic] Тіктөртбұрышты қайшы арқылы фрагментті ерекшелеу экранда тіктөртбұрыш салу әдісін еске түсіреді. Ал, фигуралы қайшы көмегімен ерекшелеу Қылқаламмен жұмыс істеу сияқты орындалады (ерекшеленетін аумақты қисық тұйық сызықпен қоршап шығу). Ерекшеленген фрагмент экранда пунктирлі сызықпен қоршалып тұрады.

7 - слайд

[pic]

9 - слайд

Ерекшеленген фрагмент экранда пунктирлі сызықпен қоршалып тұрғанда басқа орынға ауыстыру үшін:

курсорды ерекшеленген фрагменттің кез келген ішкі нүктесіне апарып, тышқан батырмасын басыңыз;

батырманы басулы күйінде ұстап тұрып, фрагментті басқа орынға ауыстырыңыз;

батырманы босатыңыз.

Фрагменттің алдыңғы тұрған жері жойылып, фондық түске боялады.

10 - слайд

[pic] [pic]

11 - слайд

Фрагмент жаңа орынға ауыстырылған соң да, оның ерекшеленуі алынбайды, яғни ол буферде қала береді. Егер фрагментті ауыстыру кезінде тышқан батырмасымен бірге Shift пернесі қатар басылатын болса, онда экран бетінде фрагменттің орын ауыстырып жылжыған ізі көрініп тұрады.
Жаңа орында фрагменттің тек көшірмесін алу үшін (мұнда фрагмент бұрынғы орында да қалатынын ескерте кетейік) орын ауыстыруда көрсетілген іс - әрекеттер сол күйінде орындалып, тек «тышқан» батырмасы басылған сәтте онымен бірге Ctrl пернесі де басылуы тиіс.

1 [pic] 2 - слайд

14 - слайд

[pic] Ерекшеленген фрагментпен мынандай түрлендіру жұмыстарын атқаруға болады:

Түрлендіру → Көлденеңінен бұрау (Преобразования → Повернуть по Горизонтали) командасы арқылы орындалатын фрагментті көлденең бұрау;

1 [pic] 5 - слайд

Түрлендіру → Тігінен бұрау (команда Преобразования → Повернуть по Вертикали) командасы арқылы орындалатын фрагментті тігінен бұрау;

[pic] 16 - слайд

Түрлендіру → Инверсиялау (Преобразования → Инвертировать) командасы арқылы орындалатын фрагментті барлық түстерді қарама - қарсы (инверсиялық) түстерге ауыстыру.

17 - слайд

Е [pic] рекшеленген фрагмент мәзірдің Түзету (Правка) командасының ішкі мүмкіндіктеріне сәйкес алмастыру буферіне ауыстырылуы немесе қиылып алынуы мүмкін. Бұдан кейін сол менюдегі Кірістіру (Вставить) командасын орындауға болады, ол буферге орналастырылған фрагментті экранның сол жақ жоғарғы бұрышына шығарып көрсетеді немесе Өшіру (Очистить) командасын басып жойса болады.

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Сурет үзінділерін ерекшелеу кезіндегі командалар.

Сурет үзінділерімен жұмыс істеу.

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

Инверциялау дегеніміз не?
Алмасу буфері дегеніміз не?
Суреттің бөлінген бөлігін қалай атаймыз?
Суреттің жеке үзінділерін үлкейтуге арналған құрал?
Ерекшеленген фрагмент экранда қандай сызықпен қоршалып тұрады?
Ерекшеленген фрагментті қалай жойса болады?
Сурет үзінділерін ерекшелеу тәсілдері қандай?
Ерекшеленген фрагмент экранда пунктирлі сызықпен қоршалып тұрғанда басқа орынға ауыстыру үшін не істеу қажет?

ІІ деңгей тапсырмалары

Сәйкестендіру тесті: Әрекеттер мен Командалар

Үзіндіні көшіру үшін Белгілеу – Вырезать – Вставить

Үзіндіні жылжыту үшін Белгілеу – Повернуть

Үзіндіні көбейту үшін Белгілеу – Жанама меню – Удалить

Үзіндіні бұру үшін Белгілеу – Копировать – Вставить

Үзіндіні жою үшін Белгілеу – Shift пернесін басу

ІІІ деңгей тапсырмалары

1. «Жалғасын тап» ойын элементтері арқылы үй тапсырмасын пысықтауға арналған сұрақтар беремін.

1. Аспаптар тақтасын фрагменттерді ерекшелеуге арналған ........ және ......... қайшылар бар.
2. Ерекшеленген фрагмент мәзірдің ........ (Правка) командасының ішкі мүмкіндіктеріне сәйкес алмастыру буферіне ауыстырылуы немесе қиылып алынуы мүмкін.
3. Ерекшеленген фрагмент экранда басқа орынға ауыстырылған кезде, Фрагменттің алдыңғы тұрған жері жойылып, ........ түске боялады

 Топтық жұмыс.

1 - топқа:

Мұғалім берілген тапсырманы оқиды, ал оқушылар тапсырмаларды компьютерде орындайды.

«Сиқырлы балықтар әлемінің» тапсырмалары:

Тордағы балықтар.

Жұмыс аймағын төрт торға бөл

Бірінші торға шағын сурет сал

Үзіндіні белгіле

Оны әрбір торға көшір

Үзіндіні бейнеле де, қайталанбауы үшін әр түрлі бағыттарда бұр

Көрсетілген үзінділерден әрқайсысын алу үшін алғашқы үзіндімен қандай әрекеттер орындау керек екенін сәйкес төртбұрыштарға жаз.

2 - топқа:

«Сұраққа жауап тап?»

1.Егер фрагментті ауыстыру кезінде тышқан батырмасымен бірге Shift пернесі қатар басылатын болса экранда не өзгереді?

2.Орын ауыстыруда «тышқан» батырмасы басылған сәтте онымен бірге Ctrl пернесі басылса не болады?

3.Түзету,кірістіру және өшіру командаларын түсіндір?

3 - топқа: Мына суретте көрсетілген түрлендірулерді түсіндір

[pic] [pic]

[pic]

 Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

_________________________________________________________________

№18 сабақ

Тақырыбы:

Масштаб және Графикалық ақпаратты өңдеу технологиясы

Күтілетін нәтиже:

Масштаб ұғымымен танысу.

Графикалық ақпаратты өңдеудің жолдарын анықтау.

Графикалық ақпаратты өңдеудің программаларын біліп тану.

Масштабтың қызметін және оның ерекшелігін түсіну.
Графикалық ақпаратты өңдеу технологиясының ерекшелігін және оның қолданыс аясын түйіндеу.

Масштабтың және графикалық ақпаратты анықтамаларын қолдана отырып, оларды тәжірибеде қолдану.

Кескіннің үлкейтілген және керісінше кішірейтілген екі түрлі масштабының байланысын анықтап саралау.

Масштаб пен графикалық ақпаратты өңдеудің адам өміріндегі маңызы ұғымдарын тұтастыру.
Масштабтау, масштаб ұғымдарын қайта қарастыру

Масштабтаудың және графикалық ақпаратты өңдеу технологиясын түйіндеу.

Үй тапсырмасы:

Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы

Анықтамаларды жаттау.
Келесі тапсырманы орындау:

Кез келген кескінді пайдалан отырып, оның масштабымен жұмыс істеңіз.

САБАҚ БЛОКТАРЫ 

І. АҚПАРАТ АЛМАСУ

Тақырып жоспары:

1. Масштаб және графикалық ақпарат дегеніміз не?

2. Масштабтың және графикалық ақпараттың байланысы мен қолданысы қандай?

Слайдтар:

4 - слайд

1 - тақырыпша. Масштаб дегеніміз не және графикалық ақпарат дегеніміз не?

5 - слайд Масштабтау

(орысш.: масштабирование; ағылш.: zoom) — берілген графикалық ақпаратты немесе оның бөлігін үлкейте немесе кішірейте отырып көрсету тәсілі де осылай аталады.

6 - слайд Масштабтаудың қолданысы

Paint редакторында масштабты үлкейтіп және

кішірейтетін көптеген

а [pic] малдар бар. Олар графикалық ақпаратты өзгерту жолына тікелей байланысты.

[pic] [pic] Үлкейту Кішірейту

Ең алдымен масштабты өзгерту үшін Paint редакторына кіріп, терезенің үстіндегі “Түр” (“Вид”) батырмасын басу арқылы Үлкейту және Кішірейту батырмасын қолданамыз.

7 [pic] [pic] - слайд Графикалық редактор

ГРАФИКАЛЫҚ АҚПАРАТ

(орысш.: Графическая информация;

Ағылш.: image(pattern) information) схемалар, эскиздер, диаграммалар, графиктер пішіндегі фигуралар немесе бейнелер (көрнекті символдар) түрінде берілетін ақпарат.

Графиктік Ақпаратты Өңдеу Графикалық обьектінің өзеру процесі

8 - слайд Графикалық ақпаратты өңдеу программалары

MS DRAW
PAINT
PAINTBRUSH
PHOTOFINISH
3D STUDIO
ALDUS PHOTOSTYLER
ADOBE ILLUSTRATOR
ADOBE PHOTOSHOP
C [pic] OREL DRAW

9 - слайд Графикалық ақпаратты өңдеудің типтік шарттары

Г [pic]
[pic]
[pic]
рафикалық ақпаратты енгізу және оның бе йнеленуі;
Графикалық ақпаратты өңдеу;
Графикалық ақпаратты сақтау;
Ақпаратты санау (буманы, яғни файлды көшіру);
Баспаға шығару;

10 - слайд Графикалық редакторлар және арнайы программалар

Пайдасы:

1) Графикалық примитивтерді (сызық,төртбұрыш т.б) салу.

2) Кескіннің кез келген бөлігін кесіп алу.

3) Сурет салу және бояу.

4) Ұсақ бөлшектерді анықтап зерттеу.

5) Көркем хабарлама дайындау.

6) Сақтау. Редакциялау

11 - слайд

“Компьютерлік графика” деген сөзді жиі естуге болады.
Компьютерлер көмегімен құрылған кескіндер компьютерлік графика деп аталады
Компьютерлік графиканың қолданыс аясы:

Автомобиль, авиа құрылысында;
Ғылыми жобаларда (сызбалар, схема, картина);
Медицина саласында;
Газет, журнал баспаларында;
Кино, мультипликация саласында және теледидарда қолданылады.

12 - слайд Цифрлық кескіндерді өңдеу программасы

[pic]
[pic]
[pic]
[pic]

13 - слайд Графикалық редакторы – Paint

Кіру

Бастау батырмасы(Пуск)/Программалар

(Программы)/Стандартты (Стандартные)/Paint

Қоданылуы

Қарапайым графикалық ақпарат құру үшін

қ [pic] олданылады

Терезенің аты

Құрал – жабдықтар орны

Көлденең мәзір

Жай - күй жолы

[pic] 14 - слайд Графикалық редакторы – Paint терезесі

[pic] [pic]

Мәзір орны

Бояу тақтайшасы

[pic] [pic] [pic] [pic]

іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

Масштаб сөзі ағылшын тілінен аударғанда қандай мағына береді?
Paint редакторында кескінді масштабтау үшін қандай екі амал қолданылады?
Масштабтау қандай қызмет атқарады?
Графикалық объектінің өзгеру процесін қалай атайды?.
Қарапайым графикалық ақпарат құру үшін қолданылатын редактор атауы.
ADOBE PHOTOSHOP қандай программалар қатарына кіреді?

ІІ деңгей тапсырмалары

Paint редакторын ашып, төрт геометриялық фигуралар салыңыз.
Салынған фигуралардың масштабын екі түрлі жолмен өзгерт.

ІІІ деңгей тапсырмалары

Кез келген бір суретті алып, оны қысқаша сипаттап бер. Таныстырып болғаннан кейін масштабын 15% - ға үлкейтіп, өзгерісті баяндап бер. Енді кері амал орындап, керісінше 15% ға кішірейт те өзгерісті баянда. Талқыламас бұрын, масштабтың анықтамасын қайталап айтып бер.

 Топтық жұмыс.

1 - топқа: Белгілі бір графикалық ақпаратты масштабтаудың адам өміріндегі керекті нәрселердің бірі екендігіне көз жеткізе отырып, мысал келтіре дәлелдеңдер.

2 - топқа: Графикалық ақпаратты өңдеу программаларының бірі – Paint редакторына қосылу схемасын қайта қарап сызып көрсет.

3 - топқа: Суретші таудың суретін ақ қағазына салу үшін масштабтауды қолданатыны анық. Масштабтау кезінде суретші масштабтың қандай түрін қолданатынын ойлап тап.

 Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

_____________________________________________________________________

№19 сабақ

Тақырыбы:

Баспаға дайындау және баспадан шығару

Күтілетін нәтиже:

Құжатты баспаға шығару жолдарын анықтау.

Баспадан шығаруға дайындық жұмыстарын тұжырымдау.

Баспадан дайындау мен баспадан шығару амалдарының қызметі мен ерекшелігін түйіндеу.

Баспаға дайындау мен баспадан шығару амалдарын пайдалана отырып тәжірибеде қолдану.

Құжатты басып шығаруға дайындық амалдарын саралап, жасалған жұмысты сызбанұсқа түрінде бейнелеу.

Кез келген құжатты баспадан шығару амалдарын адам өміріндегі маңызы ұғымдарымен тұтастыру.

Баспадан құжаттың шығуын қайта қарастыру.
Баспадан шығу мен баспаға дайындаудың маңыздылығын ерекшелеу.

Үй тапсырмасы:

Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы

Анықтамаларды жаттау.
Келесі тапсырманы орындау:

Кез келген қолданыстағы құжаттың бір дана бетіне ғана шығару үшін керекті амалды орындап, жазбаша схема түрінде сипаттап бер.

САБАҚ БЛОКТАРЫ 

і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

Құжатты баспаға дайындау амалдары.
Баспадан құжатты шығару мәзірлерінің түрлері.

Слайдтар

5 - слайд Баспаға дайындау және шығару мәзірлері

Орындалатын мәзірлер:

Баспаға шығару
Беттің параметрлері
Алдын ала көру

Барлығы Файл батырмасында

орналасқан

[pic] [pic]

6 - слайд Баспаға дайындау

Баспаға шығарылатын мәтінді көру үшін келесі

5 қадамның кез келгенін қолдана аламыз:

Кәдімгі (обычный)
Электрондық құжат (электронный документ)
Беттерді белгілеу (разметка страницы)
Құжат құрылымы (структура документа)
Баспаға шығару кезінде алдын ала көру (предварительный просмотр)

7 - слайд Құжатты баспаға дайындау

Құжатты баспаға жібермес бұрын, алдымен оның қағаз бетінде қалай орналасатынын арнаулы Алдын Ала Көру режимі арқылы қарап шығуға болады.
Пайдасы: уақытты және қағазды үнемдеуге мүмкіндік береді.

Баспадан шығару

Алдын ала қөру режимі

[pic] [pic] [pic] 8 [pic] - слайд Құжатты баспадан шығаруға дайындау

9 - слайд

[pic] Алдын ала көру кезінде орындаушы құжатына өзгерту енгізгісі келсе, келесі мәзірді орындай алады:

[pic]

Беттің санын өзгертуге арналған мәзір

Алдын ала көру мәзірінен шығу мәзірі

[pic]

Масштабын өзгерту. Мысалы:200% немесе 75%

10 - слайд

2 - тақырыпша. Баспадан құжатты шығару мәзірлері

11 - слайд Құжатты баспаға шығару

Құжатты алдын ала көріп болдық;
Керек өзгертулерді енгізіп болдық;
Құжатты баспаға шығару керек;

Word редакторында бірден мәтіннің

Бірнеше дана көшірмесін немесе

Кейбір беттерін ғана баспаға шығаруға болады.

Егер басқа өзгертулермен баспадан шығарсақ

Файл

[pic]

Баспа

[pic]

Баспадан шығару

12 - слайд Баспадан шығару

Құжаттың тек бір ғана

данасын шығару үшін:

Файл

[pic]

Баспа

[pic]

Тез арада баспадан шығару

13 - слайд Баспадан шығару

Баспадан шығарарда керек параметрлер өзгерісін енгізуге болатын Диалогтық терезе ашылады.

[pic]

14 - слайд Баспадан шығару

Принтер мәзірі– принтерді таңдау мәзірі
Беттер (страницы) мәзірі – баспадан шығатын беттердің керекті мөлшерін орнатуға арналған
Б [pic] арлығы мәзірі (все) – баспадан құжаттың барлық беттері басылып шығады
Қолданыстағы бет мәзірі (текущая) – меңзер орналасқан бет қана басылып шығады.

15 - слайд Баспадан шығару

Белгіленген бөлігі (выделенный фрагмент) – тек қана құжаттың белгіленген үзіндісі басылып шығады.
Нөмірлері (номера)– құжаттың белгілі нөмірленген тобы басылып шығады.
М [pic] ысалы: 1, 5, 11, 12, 13 беттері кере болса, онда 1, 5, 11–13 деп енгізуге болады.

1 [pic] 6 - слайд Баспадан шығару

Көшірмелер(копии)мәзірі – баспадан шығатын құжаттың көшірмелер санын орнату үшін және құжат беттерінің тізбегіне арналған.

Ең алдымен бүкіл құжаттың бірінші көшірмесін содан кейін екіншісін басып шығару үшін

Көшірмелер бойынша реттеу(разобрать по копиям) мәзіріне белгі қою керек.

Кері жағдайда ең алдымен белгіленген бірінші көшірменің саны басылып шығады содан кейін екіншісі шығады.

17 - слайд Баспадан шығару

Баспадан шығару кезінде керек мәзірлерді орындап болғаннан кейін ОК батырмасын басу керек. Енді құжат баспадан шығуда… [pic]

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Баспадан шығарарда

керек параметрлер

өзгерісін

енгізуге болатын арнайы ашылатын терезе

Басып шығарылатын беттің санын қай амалда өзгертуге

болады?

Қорытынды:___________________________________________________________

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

Уақыт пен қағаз үнемдеуде үлес қосатын режим қалай аталады?
Баспадан шығару кезінде белгіленген бөлшек мәзірі қандай қызмет атқарады?
Баспадан шығарылатын мәтінді көру үшін қанша режим түрін қолдануға болады?
Құжаттың белгілі нөмірленген тобы басылып шығуын басқаратын мәзір қалай аталады?
Принтерді таңдау мәзірі қай жерде орналасқан?
Құжатты баспадан шығарудың соңғы қадамында қандай батырманы басу керек?
Құжаттың белгілі нөмірленген тобы басып шығаруға көмектесетін мәзірді ата.

ІІ деңгей тапсырмалары

Баспадан шығарарда керек параметрлер өзгерісін енгізуге болатын белгілі бір терезе ашылады. Ол терезе қалай аталады және сол терезенің жұмысына тәжірибе жүзінде көз жеткіз.
Көшірмелер бойынша реттеу (разобрать по копиям) мәзіріне белгі қою арқылы кез келген бір құжатпен жұмыс істеңіз де, ол құжатты баспадан шығардың деп есепте. Енді кері жағдайда белгі қоймай баспадан шығардың деп ойла. Анықтамаға сүйене отырып, болған жағдайдың арасындағы байланысты қорытындылай отырып, түсіндіріңіз. Не байқадың?

ІІІ деңгей тапсырмалары

Кез келген бір құжатты таңдап, слайдта аталған баспадан шығару амалдарды қайта қайталай отырып, амалыңның схемасын сызып көрсет.

Топтық жұмыс.

1 - топқа: Адам құжатты баспадан шығару амалдарын өмірде жиі қолданатынына мысал келтіріңіздер.

2 - топқа: Алдын ала көру режимінің басты пайдасы мен қасиетін слайдтан қайта еске түсіріп, бұл амалдың адам өміріндегі қандай мәселелерді шешуге көмектесе алатындығын әңгімелеп бер

3 - топқа: Құжатты баспадан шығару жолдарын білудің адам өміріндегі маңызы қандай?

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

____________________________________________________________________

№20 сабақ

Тақырыбы:

Қарапайым мәтіндік редакторы

Күтілетін нәтиже:

Қарапайым мәтіндік редакторының қызметі мен жұмыстарын тұжырымдайды.

Wordpad мәтіндік редакторының атқаратын қызметіне қорытынды шығарады.

Кез келген қолданыстағы мәтіннің пішімін өзгерту тәсілдерін тәжірибе жүзінде қолданады.

Қарапайым мәтіндік редакторында пішімдеу амалдарының қолданысын саралайды.

Қарапайым мәтіндік редакторының адам өміріндегі маңызы ұғымдарын тұтастырады.
Әдебиет сабағымен тығыз байланыстыра отырып, мәтінді пішімдеу амалдарының қолданысын қайта қарастырады

Мәтінді теру мен өзгертудің маңыздылығын ерекшелейді.

Үй тапсырмасы:

Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы

Анықтамаларды жаттау.
Келесі тапсырманы орындау:

Құжатты құрудың соңғы сатысы қалай аталады? Осы процессті жазбаша сипаттап бер.

САБАҚ БЛОКТАРЫ 

Қарапайым мәтіндік редакторымен жұмыс істеу.

Слайдтар

5 - слайд Мәтіндік процессор

Мәтіндік процессор - бұл тек қана мәтінді енгізу мен түзету ғана емес, сонымен қатар оны пішімдеу құралдары бар бағдарламалар класы.
[pic] Сонымен қатар пішімдеу қағаз бен экранға шығаруды басқаратын көрінбейтін кодтарды енгізу жолымен іске асады.

6 - слайд WordPad – қарапайым мәтіндік редакторы

[pic] WordPad мәтінді пішімдеудің минималды мүмкіншілігі бар қарапайым мәтіндік процессор болып табылады.

[pic] Жай құжаттарды дайындау үшін және мәтіндік файлдарды

бір пішіннен басқа пішінге өзгерту үшін пайдаланылады

7 - слайд Қолданыс аясы

Қазіргі кезде дербес компьютерлерді құжаттар мен мәтіндер дайындауда кеңінен пайдаланылады.
Компьютерлер тек баспа машинасының қызметін атқарып қана қоймай, құжаттарды дайындау процесінде көптеген қосымша мүмкіндіктер береді.

9 [pic] - слайд WordPad мәтіндік редакторымен жұмыс істеу

Мәтін мен абзацты пішімдеуге;
Шекараларды жылжытуға;
Шегініс орнатуға;
Әр түрлі қаріп қолдануға;
Графикалық кескіндерді, дыбыс үзінділері мен бейне клиптерді қоюға болады.

10 - слайд WordPad бағдарламасын іске қосу

[pic] Іске қосу үшін:

Пуск - Программы - Стандартные – WordPad

Wordpad терезесінде келесі элементтерден тұрады:

Тақырып жолы
Меню жолы
Құрал - саймандар тақтасы
Пішімдеу тақтасы
Сызғыш және терезенің жұмыс аймағы

Терезенің көп бөлігін жұмыс аймағы алады, оған мәтін енгізіледі.

11 - слайд WordPad терезесінің құрамы

Терезенің тақырып жолында құжат аты және WordPad бағдарламасының аты көрінеді.
Құрал - саймандар тақтасында жиі пайдаланылатын командаларды шақыру батырмалары бар.
Тышқанның нұсқағышын сол батырманың үстіне орналастырғаннан кейін, аз уақыттан соң ішіне батырманың қысқаша аты жазылған кішкене төртбұрыш шығады.

Батырманың аты оның орындайтын қызметін көрсетеді.

12 - слайд WordPad - та құжат құру

Негізгі орындалатын сатылар

Қаріп және оны өлшемін таңдау.
Мәтінді енгізу және редакциялау.
Мәтінді пішімдеу.
Құжатты сақтау және ашу.
[pic] Баспаға шығару.

13 - слайд Мәтінді енгізу мен редакциялау

Мәтінді енгізгенде жолдар автоматты түрде төмен жылжытылып отырады.

Мәтінді теру кезіндегі кейбір пернелердің қызметі:

Enter - жаңа жолға көшу
Shift - бас әріптерді теру.
CapsLock - бас әріптер режиміне ауысу
Backspace - меңзердің сол жағындағы символдарды өшіру
Delete - меңзердің оң жағындағы символдарды өшіру.

14 - слайд Мәтінді пішімдеу. Мәтіннің әлпеті

М [pic] әтіннің әлпетін өзгерту және мәтінді беттердің шеттері бойынша тегістеу әрекеттерін орындау мәтінді пішімдеу деп аталады.
Ж - жартылай қалың
К - курсив
Ч - асты сызылған.

К [pic] әдімгі пішімдеу құрал - саймандар тақтасындағы Ж,К,Ч батырмаларын шерту арқылы жылдам орындалады.

15 - слайд Мәтінді тегістеу

Пішімдеу құрал - саймандар тақтасындағы
сол жақ шеті
оң жақ шеті
ортасы
бойынша тегістеу батырмалары қолданылады.

Бұл әрекетті Пішім (Формат) - Абзац командасы арқылы да орындауға болады.

16 - слайд Құжатты сақтау және ашу

WordPad мәтіндік редакторында құжатты сақтау үшін:
Файл - (Cохранить как ) командасын орындаймыз. Осы редакторда сақталған файлдың кеңейтілуі автоматты түрде *.doc болады.
Сақталған құжатты ашу үшін:
Файл - (Открыть) командасын орындаймыз.
Жаңа құжатты құру үшін:
Файл - (Создать) командасын орындаймыз

17 - слайд Құжаттарды басу

Құжатты құрудың соңғы сатысы – оны баспаға беру.

Құжатты баспаға беру әрекеттері:
Файл - Алдын - ала қарап шығу (Предварительный просмотр);
Файл – Баспаға шығару (Печать).

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Қорытынды:___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

Мәтіндік процессор дегеніміз не?
Жаңа жолға көшуді басқаратын перне қалай аталады?
Мәтіндік редакторда құжатты сақтау үшін қандай команданы орындайсыз?
Құжаттың құрудың соңғы сатысы не деп аталады?
Мәтінді пішімдеу дегеніміз не?
Шақыру батырмалары дегеніміз не?
WordPad терезесіндегі батырманың аты нені көрсетеді?

ІІ деңгей тапсырмалары

WordPad программасын іске қосудың алгоритмін жазып көрсетіңіз.

Қысқаша әнгіме құрастырып, оны WordPad та мәтін ді пішімдеу амалдарын теріп жаз.

ІІІ деңгей тапсырмалары

“ Құрметті ханымдар мен мырзалар....” деп мәтінді WordPadта бастап, ары қарай үш сөйлеммен аяқтаңыз. Пайда болған мәтіннің ішінен “Е” қаріпінің пішімдеңіз, яғни жартылай қалың, курсив,асты сызылған амалдарын пайдалан.

Топтық жұмыс.

1 - топқа: Адам өміріндегі жағдайды мысалға ала отырып, қарапайым мәтіндік редакторы WordPadтың маңыздылығын қарапайым тілмен түсіндір.

2 - топқа: Әдебиет сабағында жаттаған Абай атамыздың өлеңінің үзіндісін мәтіндік редакторында теріп, бірінші тармағын жартылай қалың пішімдерін қолданып өзгерт.

3 - топқа: 2 - топтың тапсырмасындағы өлеңді теріп жазып, екінші тармақтап бастап, курсив пішімдеуін қолдана отырып өзгеріңіз. Солдан кейін құжатты сақтап қой.

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

№21 сабақ

Тақырыбы: Қарапайым мәтіндік редакторының интерфейсі

Күтілетін нәтиже:

Қарапайым графикалық редактордың ұғымын анықтау. Paint графикалық редакторын таниды. Қарапайым мәтіндік редакторының интерфейсін тану. Интерфейс құрылымын білу.

Қарапайым мәтіндік редакторының интерфейсінің элементтеріне қолданылатын іс - әрекеттерді болжау. Қарапайым мәтіндік редакторының интерфейсін түсіну.

Адам компьютерде WordPad терезесінің құрылымын анықтау. Пайдаланушы мен компьютер арасындағы байланысты анықтау.

Интерфейс элементтерінің қызметін салыстыру. WordPad интерфейсінің мәзірін қарастыру.

Қарапайым мәтіндік редакторының интерфейсін пайдалана білудің адам өміріндегі маңызын түйіндеу.

WordPad интерфейсінің элементтерінің арасындағы айырмашылықты түсіну. WordPad Қарапайым мәтіндік редакторын жалпы түсіну.

Үй тапсырмасы:

Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы

Анықтамаларды жаттау.
Қарапайым мәтіндік редакторының интерфейсінің элементтерін жаттау.

САБАҚ БЛОКТАРЫ 

Тақырып жоспары:

Интерфейс дегеніміз не?
Қарапайым мәтіндік редакторының интерфейсі.
WordPad интерфейсінің элементтері және оның ерекшеліктері.

Слайдтар:

2 - слайд

Сабақтың мақсаты

3 - слайд

Тақырып жоспары

4 - слайд

1 - тақырыпша. Интерфейс дегеніміз не?

5 - слайд

Редакторды іске қосқаннан кейін экранға WordPad мәтіндік редакторының интерфейсі (интерфейс – адам мен компьютер арасындағы қарым - қатынас) шығады. WordPad программасының терезесінде Windows жүйесіндегі стандартты көптеген элементтер бар. WordPad – ң терезесі тақырып қатары, меню қатары, құрал - саймандар тақтасы, пішімдеу тақтасы, қалып - күй қатары, сызғыш, жұмыс аймағы. Терезенің көп бөлiгiн бос кеңiстiк жұмыс аймағы алады, оған мәтін еңгiзiледi.

7 [pic] - слайд

8 - слайд

тақырып қатары
меню қатары
құрал - саймандар тақтасы
пішімдеу тақтасы
сызғыш
қалып - күй қатары
[pic] жұмыс аймағы

9 - слайд

Тақырып жолағы. Тақырып жолағы - онда терезені [pic] басқару батырмалары және [pic] аты орналасады.
Мәзір жолағы. Мәзірдің әрбір тармағы бір типтес әмірлер тобынан құралады.

[pic]

[pic] 10 - слайд

WordPad мәтіндік редакторында Файл мәзірі орналасқан. Құжатты сақтау үшін Файл – Сохранить как командасын орындасақ болады. Ал сақталған құжатты ашу үшін:
Файл – Открыть командасын орындаймыз.

[pic] 11 - слайд

WordPad тің интерфейсіне кіретін басты командаларының оналасуы Правка және пернетақтамен тез басу қосымша мүмкіншіліктері.

12 - слайд

3 - тақырыпша. WordPad интерфейсінің элементтері және оның ерекшеліктері

13 - слайд

Құрал саймандар тақтасында жиi пайдалынатын командаларды шақыру батырмалары бар. әрбір батырманың мiндетiн бiлу үшiн, маустың нұсқағышын сол батырманың мiндетiн бiлу үшiн, маустың нұсқағышын сол батырманың үстiне апарып орналастырсаңдар, аз уақыттан соң батырманың қысқаша аты жазылған кiшкене төртбұрыш шығады. Батырманың аты оның орындайтын қызметiн көрсетедi.

[pic]

14 - слайд

“құжат құру” (жаңа құжат құрады);

“ашу” (бар құжатты немесе құжатты ашады);

“құжатты сақтау” (активтi құжатты немесе үлгiнi сақтайды);

“баспа” (активтi құжатты ағымдағы үнсiз келiсімдi пайдаланып басады);

“басылымды қарап шығу” (беттердi қалай басылатын болса, солай көрсетедi);

[pic] “буферден қою” (алмасу буферiндегi енгiзу нүктесiне қояды);

15 - слайд

“қарiп” (белгiленгеннiн қарiпiн өзгертедi);

“қарiп өлшемi” (мәтiннiң қарiпiнiң өлшемiн өзгертедi);

“жартылай қалың” (белгiленген мәтiндi жартылай қалың әрiптермен жазады);

“асты сызылған” (белгiленген жолдардың астын үздiксiз сызады);

”курсив” (белгiленген мәтiндi курсивпен жазады);

[pic] “дата/уақыт” (құжатқа ағымдағы дата мен уақытты қояды);

16 - слайд

“сол жақ шетi” (абзацты сол жақ шетi бойынша туралайды);

“орта бойынша” (абзацты ортасы бойынша туралайды);

“оң жақ шетi” (абзацты оң жақ шетi бойынша туралайды);

”маркерлеу” (ағымдағы үнсiз келiсiм бойынша бюллетен - тiзiмдi құрады). ”түс” (белгiленген мәтiннiң түсiн өзгертедi); [pic]

12 - слайд

WordPad бағдарламасында екi меңзер болады: кiрiстiру нүктесi және I - меңзерi.
Кiрiстiру нүктесi - өшiп - жанып тұратын тiк сызықша. Ол мәтiндi енгiзгенде символдық қай жерде пайда болатынын көрсетедi.
I - меңзерi - бұл тышқанның меңзері.

[pic]

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Интерфейс дегеніміз не?

Қарапайым мәтіндік редакторының интерфейсі.

WordPad интерфейсінің элементтері және оның ерекшеліктері.

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

Қарапайым редакторының интерфейсі дегеніміз не?
Қарапайым редакторының интерфейсінің элементтері қандай?
Терезенің көп бөлігін не алып жатыр?
Тақырып жолағында не орналасады?
Файл мәзірінде қандай командаларды орындаса болады?
Командаларды шақыру батырмалары қайда орналасқан?
WordPad бағдарламасында қанша меңзер болады?

ІІ деңгей тапсырмалары

Бір - біріне сәйкес белгі мен анықтаманы тап.

[pic]

“дата / уақыт” (құжатқа ағымдағы дата мен уақытты қояды);

[pic]

“басылымды қарап шығу” (беттердi қалай басылатын болса, солай көрсетедi);

[pic]

”курсив” (белгiленген мәтiндi курсивпен жазады);

[pic]

”маркерлеу” (ағымдағы үнсiз келiсiм бойынша бюллетен - тiзiмдi құрады).

[pic]

ІІІ деңгей тапсырмалары

1. Бос қалған жәшіктердің ішін толтыр.

[pic]

 Топтық жұмыс.

1 - топқа: Пернетақтамен WordPad тің интерфейсінің менюіндегі Правкаға кіретін командаларды орындайтын пернелердің комбинациясына мысал келтір.

2 - топқа: Файл мәзірінде орындауға болатын қандай операциялар бар (пернетақтамен комбинациясын келтір).

3 - топқа: Интерфейятегі құрал – саймандарды(қаріп өлшемі,түс,қалыңдық) қолдана отырып екі - үш сөйлем жазыңдар.

 Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

_________________________________________________________________

№22 сабақ

Тақырыбы:

Мәтінді теру ережелері

Күтілетін нәтиже:

Мәтін теру ережелерінің маңызын білу.

Мәтінді теру ережелерін тану.

Мәтінді теру ережелерінің әрбірінің орындалу жолын түсіну.
Мәтінді компьютерде теру кезінде белгілі бір ережелер тізімін ұстану керектігін түсіну.

Пернетақтаны қолдана отырып мәтінді теру ережелерінің кейбіреулерін қолдану.
Дұрыс жазылған құжат жазуға әрекет ету.

Мәтінді теру ережелерінің әрбірін бір - бірінен бөлшектеп қарастыру.
Ережелерді айырып тану.

Мәтінді компьютерде теру ережелерін топтарға бөлу.

Мәтінді компьютерде теру ережелерін өзара ерекшелеу.
Олардың әрқайсысын қолданғандағы маңызын бағалау.

Үй тапсырмасы:

• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы

Анықтамаларды жаттау.
Келесі сабаққа ғаламтордан алынған кез келген шамамен 200 сөзден тұратын мәтінді ережелер бойынша түзеп, жазу.

Бонус - балл тапсырмасы:

Ақпараттың оған қойылған талаптарға сәйкес келмеуі неге алып келуі мүмкін?

САБАҚ БЛОКТАРЫ 

Тақырып жоспары:

Мәтінді теру ережелері не үшін керек?
Мәтін теру ережелері.

Слайдтар:

5 - слайд

Мәтінді компьютерде теру кезінде белгілі бір ережелер тізімін ұстану керек.

Бұны біз текстіміздің кітап шығарғанда қолданылатын рәсімдеп жасалатын түп нұсқа - макетіне ұқсауы үшін қолданамыз.

Мәтінді дұрыс теру оны кез келген басқа операциялық жүйеде оқуды, әрі ғаламторға салуды жеңілдетеді.

6 - слайд

2 - тақырыпша. Мәтін теру ережелері.

7 - слайд Мәтін теру ережелері:

Тақырыптың соңына нүкте қойылмайды. Егер тақырып бірнеше сөйлемнен тұрса, онда соңғысынан кейін ғана нүкте қойылмайды;
Өлшем бірлігі бар есептік пен реттік бір таңбалы сан есімдер сөзбен, өлшем бірлігі бар және көп таңбалы сан есімдер санмен және аралас түрде (мыс. 25 мың) жазылады. Ал септеліп тұрғандары сан ретінде жазылып, артынан дефис арқылы жалғауы жалғанады;

8 - слайд

Индекстер мен дәрежелердің алдынан және артынан бос орын қойылмайды (Н2О, м³/с);
Cөздердің арасында тек бір бос орын* қойылады;
Тыныс белгілері мен олардың алдындағы (сол жағындағы) мәтіннің арасында бос орын қалдырмайды, бос орын тыныс белгісінен кейін тұрады.
*бос орын – орысша пробел.

9 - слайд

Мәтіндегі белгілі бір абзацтың соңғы жолы қысқа болмауы жөн, яғни ең аз дегенде 5 - 7 әріптен құралуы керек;
Ғылыми жұмыстарда формулалар мәтіннен бір не екі бос орын арқылы ажыратылулары тиіс. Егер бірнеше формула қатарынан келсе, онда өзара екі бос орынмен бөлінулері керек;
Дефис алдыңғы және кейінгі сөзден бос орын арқылы ажыратылмайды;

10 - слайд

Сызықшаның (+Пернетақтадағы минус таңбасы) екі жағынан да бос орын қойылады;
Тырнақша немесе жақшаға алынған сөздер мен осы белгілер арасында бос орын болмауы тиіс;
Тақырыптың соңына нүкте қойылмайды;

Келесі жолға көшу үшін пернесі басылады;

11 - слайд

Сөйлем демеулік не септеулік шылаудан басталған кезде шылаудан кейін ажырағысыз бос орын қойылады;
Сөйлемнің ортасында бір әріптен тұратын сөз болса, онда ол да келесі сөзбен ажырағысыз бос орын арқылы жазылады;
Адам есімдері мен тектерін, күнді, айды, жылды жазғанда да араларында ажырағысыз бос орын қойылады;

12 - слайд

«КСРО», «БҰҰ» сияқты қысқартылған сөздердің әріптерінің арасына нүкте және бос орын қойылмайды;
Әрі «т.с.с.», «т.б.» сияқты қысқартуларды сөйлемнің аяғына ғана қолдануға болады, ал ортасында кездессе қысқартылмай жазылуы тиіс;
Келесі жолға көшіруге болмайтын жағдайда ажырағысыз бос орынды қою керек;

13 - слайд

Бөлшек сандарды орысша не қазақша мәтінде қолданғанда бүтін мен бөлшек бөлігінің арасына үтір қойған жөн (0,356), ал ағылшынша нүкте қойылады (0.356);
Сандар № мен § белгілерінен бос орынмен бөлінеді, бірақ сан мен таңба бір жолда орналасу керек. Егер белгілер қосарлы болса, онда араларында ешнәрсе қойылмайды (§§). Осы белгілеге қатысты сандар бір жолда жазылулары міндетті;

14 - слайд

Абзацтың сол жақтан шегіністері бос орын пернесі арқылы емес, сызғыш* арқылы орнатылуы керек;
Жалпы қолданылатын қысқартылған сөздерден кейін (мысалы «кг», «т», «ц», «км», «млрд») нүкте қойылмау керек;
Мәтіндегі барлық абзацтар бір сызықтың бойында жату керек.

* сызғыш (линейка) – microsoft word - тің жоғарғы жағында орналасқан, сандары жазылған, шегіністерді орнату үшін қолданылатын құрал.

15 - слайд

«Процент» (%), «градус» (°), «минут» ('), «секунд» (") белгілері сандардан бос орынмен ажыратылмайды (25%, 30°12'05'');
Араларында дефис қойылуы керек, бірақ бір жолға сыймайтын сөздер арасында дефис тұрса, сол сөздердің екеуін де келесі жолға көшіру керек.

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

шығарғанда қолданылатын

рәсімдеп жасалатын

түп нұсқа - макетіне ұқсауы үшін.

Индекстер мен дәрежелердің алдынан және артынан бос орын қойылмайды ( [pic] , [pic] /с);

Сөздердің арасында тек бір бос орын* қойылады;

Тыныс белгілері мен олардың алдындағы (сол жағындағы) мәтіннің арасында бос орын қалдырылмайды, бос орын тыныс белгісінен кейін тұрады;

«КСРО», «БҰҰ» сияқты қысқартылған сөздердің әріптерінің арасына нүкте және бос орын қойылмайды;

Әрі «т.с.с.», «т.б.» сияқты қысқартуларды сөйлемнің аяғына ғана қолдануға болады, ал ортасында кездессе қысқартылмай жазылуы тиіс;

Жалпы қолданылатын қысқартылған сөздерден кейін (мысалы «кг», «т», «ц», «км», «млрд») нүкте қойылмауы керек;

ііі. құзырлылық қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

Мәтін теру ережелерінің кез келген үшеуін жаз.

______________________________________________________________________Сан есімдер туралы қандай теру ережелерін білесің?

______________________________________________________________________ Индекстер мен дәрежелердің алдынан және артынан бос орын қойылады ма?

______________________________________________________________________Сөздердің арасында қанша бос орын қойылады?

______________________________________________________________________Тыныс белгілерінің алдында да артында да бос орын қойылады ма, әлде тек тыны белгісінен кейін ғана ма?

______________________________________________________________________Егер мәтінде бірнеше формулалар қатарынан келсе, онда олардың арасында қанша бос орын қойылуы тиіс?

______________________________________________________________________Дефис алдыңғы мен артқы сөздерден бос орын арқылы ажыратылады ма?

______________________________________________________________________Келесі жолға көшу үшін қандай перне басылады?

______________________________________________________________________

ІІ деңгей тапсырмалары

Төмендегі мәтінде жолдардың шегіністері бірдей емес. Бірдей шегініс орнат. Нені қолдандың?

Қара батыр деген ерді бала күнінде түрікпен елінің жортуылшылары ұстап алып, еліне апарған соң қой бақтырыпты.

Аш, жалаңаш сақтап, жөнді тамақ бермеген соң бала қойдың далада сүтін сауып ішіп, сонымен күн көріп жүріпті.

Бір күні бала далада қамығып жылап отырғанда, алдына бір қарға келіп қонады...

Төмендегі сөз тіркестерде кеткен қателерді тап.

250 кг. картоп, т.с.с. жағдайлар қарастырылады, К.С.Р.О. халықаралық сахнадан кеткенде, ата – ана, 25 %.

ІІІ деңгей тапсырмалары

Мәтін теру ережелерінің ұқсастарын бір бағанға, басқа ережелерге ұқсамайтындарын екінші бағанға жаз.

Топтық жұмыс:

1 - топқа: Мәтін тергендегі жіберілетін ең жиі қателіктердің тізімін жасаңдар.

2 - топқа: Екі адам ортаға шығып кезектесіп ережелердің атын атайды, тоқтаған адам (ережелер бітпеген жағдайда) жеңілген болып саналады.

3 - топқа: Пунктуацияға ғана қатысты мәтін теру ережелерді жазыңдар.

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

______________________________________________________________________

№23 сабақ

Тақырыбы:

Мәтін бойымен жылжыту. Мәтіннің үзіндісін ерекшелеу

Күтілетін нәтиже:

Мәтіннің бойымен жылжыту мен үзіндісін ерекшелеу амалдарын білу.

Солардың орындалу жолдарын тану.

Мәтін бойымен меңзерді жылжыту жолдарын түсіну.
Мәтіннің үзіндісін, сөзді, жолды, сөйлемді, абзацты, бүкіл құжатты, тікбұрышты блокты ерекшелеудің жолдарын түсіну.

Мәтін бойымен жылжыту амалдарын қолдану.
F5 функциясы арқылы бір сөзді екінші сөзбен алмастыру амалын қолдану.

Барлық осы амалдардың арасындағы байланысты (ретін) анықтау.
Мәтінді пернетақта мен тышқан арқылы ерекшелеу жолдарын тану.

Көшірмелеу жолдары мен ерекшелеу жолдарын тұтастыру.

Көшірмелеу мен жоюды ерекшелеу.
Ерекшелеудің түрлерін өзара салыстыру.

Үй тапсырмасы:

Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы

Анықтамаларды жаттау.
Келесі сабаққа ерекшелеу үшін қолданылатын пернелер мен олардың комбинацияларының атқаратын функцияларын дәптеріңе жазып ал да, жатта.

Бонус - балл тапсырмасы:

Төмендегі мәтіндегі 5 - ші сөзді Arial қаріпінің 15 - ші кегліне қой. Ал бүкіл мәтінді жолдардың арақашықтығы 2,0 болатындай жаса.
Диалог - ғылымда танымдық процестің іздеген нәтижеге әр түрлі, бірақ бір - бірімен жарыспайтын көзқарастар, қатынастар, бағыттардың өзара байланысы жолымен жүзеге асырылатын прогрессивтік дамуының түрі ретінде көрінеді

САБАҚ БЛОКТАРЫ 

Тақырып жоспары:

1. 1. 1. Мәтіннің бойымен жылжыту
    2. Пернелердің қызметі
    3. Мәтіннің үзіндісін ерекшелеу
    4. Мәтінді пернетақта арқылы ерекшелеу
    5. Мәтінді ерекшелеудің тағы бір түрі
    6. Мәтінді ерекшелеудің үш түрі

Қаріпті өзгерту арқылы
Қаріпті өзгертпей басқа амалдар қолдану арқылы
Аралас амал

Слайдтар:

1 - слайд (титул)

5 - слайд Мәтіннің бойымен жылжыту

Мәтіннің бойымен жылжу меңзер мен бағыттаушылары бар пернелер арқылы орындалады.
Мәтіннің бойымен жылжу үшін бағыттаушылары бар пернелерден кейбір басқа пернелер де қолданылады.

7 - слайд

Пернелердің қызметі

Home – Меңзерді жолдың басына апару;
End – Меңзерді жолдың аяғына апару;
Page up – Меңзерді алдыңғы бетке апару;
Page down – Меңзерді кейінгі бетке апару;
Ctrl + ← – Меңзерді алдыңғы сөзге не ерекшеленген бөліктің басына апару;

8 - слайд

Ctrl + → – Меңзерді кейінгі сөзге не ерекшеленген бөліктің соңына апару;
Ctrl + Home – Меңзерді мәтіннің басына апару;
Ctrl + End – Меңзерді мәтіннің соңына апару;
Ctrl + ↑ – Меңзерді берілген абзацтың басына апару;
Ctrl + ↓ – Меңзерді келесі абзацтың басына апару;
Shift + F5 – Мәтіндегі соңғы түзетуге оралу үшін басылады.

9 - слайд

Меңзерді мәтіннің бойымен жылжытудың тағы бір жолы оң жақта орналасқан жылжымалы жолақ арқылы орындалады.
Оған қоса, диалогтік терезенің мүмкіндіктерін пайдалана отырып мәтіннің кез келген бөлігіне көшуге болады.
пернесін баса отырып, керекті параметрді басу арқылы мәтіннің бөлігін тауып, басқасымен алмастыруға болады.

* жылжымалы жолақ – полоса прокрутки.

10 - слайд

3 - тақырыпша. Мәтіннің үзіндісін ерекшелеу

11 - слайд

Мәтіннің үзіндісін ерекшелеу

Мәтіннің белгілі бір бөлігімен жұмыс істеу үшін оны алдымен ерекшлеу керек.
Бұны тышқан мен пернетақта арқылы жасауға болады.
Тышқанмен ерекшелеу үшін меңзерді қажетті мәтін бөлігінің басына апарып, тышқанның сол жақ батырмасын басып тұрып, аяғына дейін апару керек.

12 - слайд

4 - тақырыпша. Мәтінді тышқан мен пернетақта арқылы ерекшелеу.

13 - слайд Мәтінді пернетақта арқылы ерекшелеу

14 - слайд

5 - тақырыпша. Мәтінді ерекшелеудің тағы бір түрі.

15 - слайд Мәтінді ерекшелеудің тағы бір түрі

Мәтіннің бір бөлігін ерекшелеу деп біз сол бөлікті өзгертуді айтамыз.

[pic]

16 - слайд

6 - тақырыпша. Мәтінді ерекшелеудің үш түрі.

17 - слайд Мәтінді ерекшелеудің үш түрі бар

Қаріпті (шрифт) өзгерту арқылы;
Қаріпті өзгертпей басқа амалдар қолдану арқылы;
Алдыңғы амалдарды араластыру арқылы.

18 - слайд Қаріпті өзгерту арқылы

Бұл амал сөздердің не сөйлемдердің жазылу стилін, түрін өзгерту арқылы іске асады.

Нақтылап айтқанда жуан, көлбеу, асты сызылған қаріптермен жазылған, т. б. жолдармен өзгешеленіп жазылған ерекшелеу амалы.

19 - слайд Қаріпті өзгертпей басқа амалдар қолдану арқылы

Мәтіндегі

әріптердің арасындағы арақашықтықты,
жолдардың арасындағы арақашықтықты,
т. б. өзгертіп,
мәтіннің астын әртүрлі

қалыңдықтағы сызықпен сызып жасалатын амал.

20 - слайд Аралас амал

Аралас амалды қолданғанда алдыңғы екі ерекшелеу түрлерін араластырып, не бір амалдың екі түрін араластырып жасалады.

Ерекшеленген мәтін бөлігінен кейін қойылатын тыныс белгілер

негізгі мәтіннің қаріпіне стиліне сәйкес жазылады.

іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

End – Меңзерді жолдың аяғына апару;

Page up – Меңзерді алдыңғы бетке апару;

Page down – Меңзерді кейінгі бетке апару.

Ерекшелену керек бөліктің басына меңзерді апарып, тышқанның сол жақ батырмасы мен Alt батырмасын қатар басып аяғына апару арқылы.

Тышқанның сол жақ батырмасын баса отырып, меңзерді сол үзінді бойымен жүргізу арқылы.

ііі. құзырлылық қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. 1. 1. 1. Мәтін бойымен жылжу ненің көмегімен жасалады?
        
        Тышқан арқылы қалай орындалады?
        
        Пернетақта арқылы меңзерді жылжыту қалай орындалады?
        
        Пернелердің көмегімен меңзерді мәтін бойымен жылжыту қалай орындалады?
        
        Мәтін үзіндісін тышқан арқылы қалай ерекшелеуге болады?
        
        Мәтін кез келген үзіндісін қалай ерекшелеуге болады?
        
        Сөзді, жолды, сөйлемді қалай ерекшелеуге болады?
        
        Абзац, бүкіл құжатты, тікбұрышты блокты қалай ерекшелеуге болады?

ІІ деңгей тапсырмалары

Төмендегі сөйлемдегі термин сөзді қаріпін өзгерту арқылы ерекшеле. Келесі сөзді көлбеу, үшінші сөзді жуан, ал төртінші сөздің асты сызылған түрге келтір.

Эвфемизм — тура айтылатын сөзді сыпайылап айту.

Төмендегі мәтіндегі адам сөзін F5 пернесінің көмегімен хан сөзімен алмастыр.

Баяғы өткен заманда байлығы жұрттан асқан бір адам болыпты. Бұл адамның ұлы болмапты, жалғыз - ақ ай десе аузы, күн десе көзі бар Қаншайым атты бір қызы болыпты. Қыздың сұлулығы сондай, қараған адам есінен танып қалады екен.

ІІІ деңгей тапсырмалары

Ретін анықта: мәтін үзіндісін ерекшелеу, қаріпті ауыстыру арқылы мәтінді ерекшелеу, мәтіннің бойымен жылжыту.

Топтық жұмыс.

1 - топқа: Мәтін тергендегі ең жиі қолданылатын ерекшелеу қандай деп ойлайсыңдар?

2 - топқа: Екі адам ортаға шығып кезектесіп мәтіннің екі түрлі бөлігін қалай ерекшелейтінін айтады.

3 - топқа: Пернетақта арқылы ғана мәтін бойымен жылжыту жолдарын ата.

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

______________________________________________________________________

№24 сабақ

Тақырыбы:

3 - тоқсандық бақылауға дайындық

Күтілетін нәтиже:

3 - тоқсан бойы өткен материалды есіне түсіру.

Қарапайым мәтіндік редакторының интерфейсінің элементтеріне қолданылатын іс - әрекеттерді болжау. Қарапайым мәтіндік редакторының интерфейсін түсіну.
Баспадан дайындау мен баспадан шығару амалдарының қызметі мен ерекшелігін түйіндеу.

Орындаушы Paint графикалық редакторының құралдарын қолдану әдісін меңгеру.

Мәтінді теру ережелері туралы білімдерін пайдаланып, құрамдас бөліктерінің рөлін және олардың комбинацияларының ерекшелігін талдау.

Бақылау жұмысына байланысты шығармашылық әрекет орындалмау.

Сабақта жазған бақылау жұмысына сыни талдау жасау.

Үй тапсырмасы:

• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы

Анықтамаларды жаттау.

Бақылау жұмысында шығара алмаған немесе шешіміне сенімді емес сұрақтарды қарау, қатемен жұмысқа дайындалу

• Бонус - балл тапсырмасы

Келесі мәтіндегі ішінде белгіленген сөздердің стилін анықтап, астына қажетті атауын жаз.

Менің түсінігім бойынша Операциялық жүйе компьютерлерді сөндіргенде барлық құрылғыларының жұмысын басқаратын арнайы программа.
Windows - ты мен үй деп аудардым. UNIX программасы бойынша тек мен өзім ғана жұмыс істей аламын.

САБАҚ БЛОКТАРЫ 

Тақырып жоспары:

1. Сурет салу құралдары және кескінді түрлендіру.

2. Қарапайым мәтіндік редактор.

3. Мәтінді теру ережелері және қаріпті редакциялау.

4. Құжатты баспаға дайындау және баспадан шығару.

Слайдтар:

5 – слайд PAINT графикалық редакторында 16 құралды пайдалануға болады.Олардың міндеттерін білу үшін тышқанның нұсқағышын қажетті

құралдың үстіне апару керек, сонда ішіне олардың міндеттері

ж [pic] азылған төртбұрыш пайда болады.

6 - слайд

[pic] ерікті аймақты белгілеу құралы, қисық пішінді үзіндіні таңдау қызметін атқарады;

[pic] белгілеу құралы, суреттің тік төртбұрышты үзіндісін таңдау қызметін атқарады;

[pic] өшіргіш, суреттің белгілі бір бөлігін өшіруге арналған;

[pic] құю құралы, тұйық контурдың ішін кескін немесе фон түсімен бояйды;

7 - слайд

WordPad мәтінді пішімдеудің минималды мүмкіншілігі бар қарапайым мәтіндік процессор болып табылады.

Жай құжаттарды дайындау үшін және мәтіндік файлдарды бір пішіннен басқа пішінге өзгерту үшін пайдаланылады.

[pic] [pic]

8 - слайд

Мәтіннің әлпетін өзгерту және мәтінді беттердің шеттері бойынша тегістеу әрекеттерін орындау мәтінді пішімдеу деп аталады.
Ж - жартылай қалың
К - курсив
Ч - асты сызылған.
Кәдімгі пішімдеу құрал - саймандар тақтасындағы Ж,К,Ч батырмаларын шерту арқылы жылдам орындалады.

9 [pic] - слайд

WordPad тің интерфейсіне кіретін басты командаларының оналасуы Правка және пернетақтамен тез басу қосымша мүмкіншіліктері.

10 - слайд

WordPad мәтіндік редакторында Файл мәзірі орналасқан. Құжатты сақтау үшін Файл – Сохранить как командасын орындасақ болады. Ал сақталған құжатты ашу үшін:

Файл – Открыть

командасын орындаймыз.

[pic]

11 - слайд

Мәтіндегі белгілі бір абзацтың соңғы жолы қысқа болмауы жөн, яғни ең аз дегенде 5 - 7 әріптен құралуы керек;
Ғылыми жұмыстарда формулалар мәтіннен бір не екі бос орын арқылы ажыратылулары тиіс. Егер бірнеше формула қатарынан келсе, онда өзара екі бос орынмен бөлінулері керек;
Дефис алдыңғы және кейінгі сөзден бос

орын арқылы ажыратылмайды;

12 - слайд

«КСРО», «БҰҰ» сияқты қысқартылған сөздердің әріптерінің арасына нүкте және бос орын қойылмайды;
Әрі «т.с.с.», «т.б.» сияқты қысқартуларды сөйлемнің аяғына ғана қолдануға болады, ал ортасында кездессе қысқартылмай жазылуы тиіс;
Келесі жолға көшіруге болмайтын жағдайда ажырағысыз бос орынды

қою керек;

13 - слайд

Фрагменттерді ерекшелеу және олармен жұмыс істеу

Көбінесе салынып біткен сурет бөліктерін, яғни оның фрагментін пайдалана отырып басқа суреттік бейнелерді салуға тура келеді. Paint редакторында сондай фрагменттерді ерекшелеп алып, басқа орынға ауыстыруға мүмкіндік беретін де аспаптар бар, ол фрагменттер уақытша алмастыру буферіне орналастырылып, басқа суретке бірнеше рет қойылуы мүмкін.

14 - слайд Масштабтау

15 - слайд

Paint редакторында масштабты үлкейтіп және кішірейтетін көптеген амалдар бар.

Олар графикалық ақпаратты өзгерту жолына тікелей байланысты.

Ең алдымен масштабты өзгерту үшін Paint редакторына кіріп, терезенің үстіндегі “Түр” (“Вид”) батырмасын басу арқылы Үлкейту және Кішірейту батырмасын қолданамыз.

1 [pic] 6 - слайд

Орындалатын мәзірлер:

Баспаға шығару
Беттің параметрлері
Алдын ала көру

Барлығы Файл батырмасында орналасқан

17 - слайд

Құжатты баспадан шығаруға дайындау

Баспадан шығару

Алдын ала қөру режимі

[pic] [pic]

іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

Мәтіннің бойымен жылжу қандай пернелер арқылы орындалады.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________

Қаріптің өлшем бірлігі қандай?

__________________________________________________________________________________________________________________________________________

Мәтінді пішімдеу дегеніміз не?

__________________________________________________________________________________________________________________________________________

Баспадан шығатын құжаттың көшірмелер санын орнату үшін және құжат беттердің тізбегіне арналған мәзір қалай аталады?

__________________________________________________________________________________________________________________________________________

Баспаға дайындау және шығару мәзірлерінде орындалатын мәзірлер саны қанша?

__________________________________________________________________________________________________________________________________________

Бейнені немесе оның бөлігін үлкейте немесе кішірейте отырып көрсету тәсілі қалай аталады?

__________________________________________________________________________________________________________________________________________

Сөзді немесе сөйлемді өшіру үшін қандай пернені басу керек?

__________________________________________________________________________________________________________________________________________

Мәтіндік файлдарды бір пішіннен басқа пішінге өзгерту үшін пайдаланылатын мәтіндік процессор?

________________________________________________________________

Мәтінді редакциялаудың неше негізгі қадамы бар?

__________________________________________________________________________________________________________________________________________

Сурет үзінділерін ерекшелеу тәсілдері қандай?

__________________________________________________________________________________________________________________________________________

Баспаға шығару, беттің параметрлері, алдын ала көру амалдарының барлығы қайда орналасқан?

__________________________________________________________________________________________________________________________________________

Баспадан шығаруға дайындық кезінде уақытты және қағазды үнемдеуге мүмкіндік беретін мәзір қалай аталады?

__________________________________________________________________________________________________________________________________________

Баспадан құжаттың барлық беттері басылып шығуын қадағалайтын мәзір

__________________________________________________________________________________________________________________________________________

Paint графикалық редакторындағы сурет үзінділері дегеніміз не?

__________________________________________________________________________________________________________________________________________

ІІ деңгей тапсырмалары

Терезенің көп бөлігін не алып жатыр?

жұмыс аймағы
мәзір жолағы
тақырып жолағы

Тақырып жолағында не орналасады?

меню
терезені басқару батырмалары
сызғыш

Адам мен компьютер арасындағы қарым - қатынас?

Программа
Утилит
Интерфейс

Ағымдағы үнсiз келiсiм бойынша бюллетен - тiзiмдi құратын?

Маркелеу
Түс
Қаріп өлшемі

5. Түстер палитрасында бір уақытта қанша түспен бояса болады:

6. Сурет салу алаңының сол жағындағы белгішелер тобы?

құралдар жиыны
тақырып жолы
түстер палитрасы

PAINT графикалық редакторында қанша құралды пайдалануға болады?

8. Сурет ішіне орналастыратын құралдың аты қандай?

Сызық
Қисық
Жазу

9. Аспаптар тақтасында фрагменттерді қандай құралмен ерекешелесе болады?

Жазу
Эллипс
Фигуралы қайшы

10. Ерекшеленген фрагмент экранда қандай сызықпен қоршалып тұрады?

Қызыл түсті
Пунктирлі
Ирек

11. Қандай пернені қатар басқанда экран бетінде фрагменттің орын ауыстырып жылжыған ізі көрініп тұрады?

Shift
Ctrl
Enter

12. Қандай команда арқылы фрагменттің барлық түстердін қарама - қарсы (инверсиялық) түстерге ауыстыруға болады?

Инверсиялау
Тігінен бұрау
Көлденеңнен бұрау

ІІІ деңгей тапсырмалары

Мәтінді теру ережелері не үшін қолданылады?

Кітап шығарғанда қолданылатын рәсімдеп жасалатын түп нұсқа - макетіне ұқсауы үшін;
Істеген іс - әрекетіміз ретке келуі үшін;
Мәліметті оқитындарға түсінікті болуы үшін.

Тақырыптың соңында қандай тыныс белгісі тұрады?

Үтір;
Нүкте;
Ешқандай.

Page Down пернесінің қызметі қандай?

Сөзді келесі жолға көшіру;
Беттің ең соңғы жолына бару;
Меңзерді кейінгі бетке апару.

Абзацты қалай ерекшелейді?

Абзацтың сол жағын бір рет басу арқылы;
Абзацтың сол жағын екі рет басу арқылы;
Абзацтың оң жағын екі рет басу арқылы.

Мәтіннің бөлігін өшіру қай пернелердің көмегімен жасалады?

Ctrl, Delete;
Shift, Alt;
Delete, Backspace.

Параметр дегеніміз не?

Мәтін бөлігінің сипатын көрсететін өлшем;
Мәтіннің қаріпін көрсететін өлшем;
Microsoft Word орындайтын функция.

Adobe Acrobat Reader, Microsoft Word, Notepad, WordPad программалары қандай программалық құралдың түріне жатады?
А. Операциялық жүйе
В. Операциялық қабықша
D . Мәтіндік процессор

Топтық жұмыс.

Бақылау жұмысы кезінде топтық жұмыс орындалмайды.

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

_________________________________________________________________

№25 сабақ

Тақырыбы:

Мәтінді пішімдеу және редакциялау. Қаріп. Абзац.

Күтілетін нәтиже:

Мәтінді редакциялау мен өшіруді және оның жолдарын білу. Қою (енгізу) ұғымдарын тану. Іздеу мен алмастыру функцияларының орналасуын білу.

Қаріп, абзац ұғымдарын тану.

Мәтінді пішімдеудің жолын түсіну.
Параметр ұғымын түсіну.

Мәтінді редакциялаудың негізгі амалдарын қолдану.
Қаріп ұғымын тануға әрекет ету.

Мәтінді іздеу мен алмастыру амалдарының арасындағы байланысты анықтау.
Мәтінді көшіру жолдарын тану.

Өшіру, қою, іздеу, алмастыру амалдарын тұтастыру.

Пішімдеу мен редакциялаудың арасындағы байланысын анықтау.
Пішімдеу мен редакциялау жолдарын ерекшелеу.

Үй тапсырмасы:

Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы:

Анықтамаларды жаттау.
Келесі сабаққа дейін іздеу - алмастыру амалына қол жаттықтыру.

Бонус - балл тапсырмасы:

Компьютер үшін абзац ұғымы әдеттегіден өзгеше болғандықтан қандай сәйкессіздіктер болуы мүмкін (мысалы, жеке жолда тұрған бір сөз компьютер үшін абзац деп саналады)? Сондай сәйкессіздіктердің тізімін жаса.

САБАҚ БЛОКТАРЫ 

Тақырып жоспары:

Мәтінді редакциялау және оның қадамдары.
Мәтінді өшірудің жолдары.
Мәтінді қою не енгізу.
Іздеу мен алмастыру.
Мәтінді пішімдеу және оның түрлері.
Қаріп.
Абзац.

Слайдтар:

1 - слайд (титул)

5 - слайд Мәтінді редакциялау

Мәтінді редакциялау дегеніміз – мәтінді дайындау кезіндегі құрамындағы қателіктерді (мысалы, граматикалық) түзету.

6 - слайд Негізгі қадамдары

Өшіру
Қою (енгізу)
Іздеу
Алмастыру

8 - слайд Мәтінді өшірудің жолдары

Кез келген бір символды өшіру үшін

меңзерді оның алдына апарып, delete батырмасын басу керек;
меңзерді символдан кейін қойып, backspace батырмасын басу керек.

9 - слайд

Ал сөзді немесе сөйлемді өшіру үшін оны ерекшелеп, delete - ті басу керек.

Символ дегеніміз – әріптер, сандар, бос орындар, тыныс белгілері, арнайы белгішелер. Символдың сипаттары ретінде қаріп, өлшемі (кегль), пішіні мен түсі бола алады.

11 - слайд Қою не енгізу

Енгізу (қою) дегеніміз –қате жазылған мәтін бөлігін өшіргеннен кейін дұрыс мәтінді енгізу (керекті жазуды теру).

13 - слайд Іздеу мен Алмастыру

Бұл екі қадам өзара өте байланысты. Алдымен қателерді іздейміз, кейін оларды дұрысымен алмастырамыз.

Бұл екі қадамды Word терезесіндегі құжаттың атының астында орналасқан файл сөзінің оң жағындағы түзету (правка) функция терезесінен табуға болады.

15 - слайд Мәтінді пішімдеу

Мәтінді пішімдеу дегеніміз – мәтіннің белгілі бір бөлігінің параметрлерін орнату, яғни сол орнатулар мәтіннің бөлігінің көрінісін белгілейді.
Параметр – мәтін бөлігінің сипатын көрсететін өлшем.
Параметрлердің алдында мәтіннің сол бөлігін ерекшелеу керек.

1 [pic] 6 - слайд Мәтінді пішімдеудің түрлері

Мәтіннің қаріпін белгілеу;
Беттің параметрлерін белгілеу;
Мәтінді бағандарға бөлу;
Әріптің, абзацтың, беттің көрінісін белгілеу.

1 [pic] 8 - слайд Қаріп (шрифт)

Қаріп дегеніміз – белгілі бір пішіннің барлық символдарының жиынтығы.
Әрбір қаріптің өзінің аты болады. Мысалы, Times New Roman, Arial, Georgia, т. с. с.

19 - слайд Қаріптің өлшем бірлігі

Қаріптің өлшем бірлігі – пункт (пт).
1 пт = 0,366 мм
Кегль – қаріптің пунктпен санағандағы өлшемі. [pic]

21 - слайд Абзац

Әдеби тұрғыдан Абзац дегеніміз – мәтінің бірыңғай тиянақты ойды білдіретін бөлігі.
Ал компьютерде кез келген жаңа жолдан басталып келесі жаңа жолға дейін жалғасатын бөлігі абзац деп саналады.
Жаңа жолға батырмасын басу арқылы көшуге болады.

22 - слайд Абзацтың негізгі параметрлері меню бөлігіндегі “Абзац” бөлігінің көмегімен тағайындалады.

[pic]

іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Меңзерді символдан кейін қойып, backspace батырмасын басу керек.

Бұл екі қадамды Word терезесіндегі құжаттың атының астында орналасқан файл сөзінің оң жағындағы түзету (правка) функциясынан табуға болады.

Мәтіннің қаріпін белгілеу;

Беттің параметрлерін белгілеу;

Мәтінді бағандарға бөлу;

Әріптің, абзацтың, беттің көрінісін белгілеу.

Қорытынды:_______________________________________________________________________________________________________________________________

ііі. құзырлылық қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. 1. 1. Мәтінді редакциялау дегеніміз не?
    2. Оның қандай негізгі қадамдары бар?
    3. Мәтінді өшірудің қандай жолдары бар?
    4. Мәтінді қою (енгізу) дегеніміз не?
    5. Іздеу мен алмастыру функциялары Word - та қайда орналасқан?
    6. Қаріп, абзац сөздеріне анықтама бер.
    7. Мәтінді пішімдеу дегеніміз не? Мәтінді пішімдеудің қандай түрлері бар?
    8. Параметр дегеніміз не?

ІІ деңгей тапсырмалары

Мәтінді өшіру үшін қолданылатын пернелерді тап:

Shift, Ctrl;
Backspace, delete;
Enter, Shift;
Delete, Ctrl.

Төмендегілерің қайсысы қаріпке мысал бола алады?
1. Рассылки;
2. Times New Roman;
3. Пернетақта;
4. Символ.

ІІІ деңгей тапсырмалары

Төмендегі бүкіл кірпі сөздерін түлкі сөзіне алмастыр.

Орман шетінде домалаңдап бара жатқан кірпіні аш қасқыр бас салады. Бірақ тұмсығы мен тамағы қанға боялып шыға келеді. Озбырлығын, қомағайлығын білдіргісі келмеген қасқыр кірпіге:

– Бетіңнен сүйейін деп едім, сен – ақ қырынбайды екенсің ғұмыры бір, - деп сылтаурады.

Кірпі қылтаңдарының арасынан біздей тұмсығын шығарып, сықылықтай күледі де:

–Асықпа, Қасеке, сендердің азуларың түгел қағылып біткен күні мен де қырына бастаймын, - дейді.

іV. шығармашылық әрекет

Топтық жұмыс.

1 - топқа: Өшіру амалынан кейін қандай қадам орындалады?

2 - топқа: Іздеу мен алмастыру амалдары қандай жағдайларда қолданылады?

3 - топқа: Мәтінді редакциялаудың негізгі қадамдары қандай?

V. бағамдау - бағалау

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

№26 сабақ

Тақырыбы:

Графиктік және мәтіндік ақпараттарды өңдеу, аралас құжаттарды құру

Күтілетін нәтиже:

Графикалық және мәтіндік ақпаратты өңдеудің қарапайым редакторын атау.

Paint пен Microsoft word - та аралас құжаттарды құру командаларын анықтау.

Аралас құжаттардың мағынасын түсіну.
Аралас құжаттарды құрудың басты мақсатын түсіну.

Microsoft Word - та аралас құжаттарды құрудың командасын құрастыру.
Аралас құжаттарды қайта өңдеудің командасын құрастыру.

Paint пен Microsoft Word - та аралас құжаттарды құрудың айырмашылығы мен ұқсастығын салыстыру.

Сабақ барысында көрсетілген түрлі командаларды компьютерде жасау.

Paint пен Microsoft Word - тың аралас құжат құру кезіндегі байланысын анықтау.

Үй тапсырмасы:

Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы

Анықтамаларды жаттау.

Графиктік және мәтіндік ақпаратты өңдеуге арналған қарапайым редакторын ата. САБАҚ БЛОКТАРЫ 

Тақырып жоспары:

Adobe photoshop графиктік редакторымен танысу.
Paint қарапайым редакторында аралас құжат құру.
Microsoft Word - та графиктік ақпаратты енгізу.

Слайдтар:

5 - слайд Графиктік ақпараттарды өңдеу

Графикалық ақпараттарды өңдеудің қарапайым редакторы – Paint
М [pic] [pic] әтіндік ақпараттарды өңдеулің қарапайым редакторы – Microsoft Word

6 - слайд Paint графиктік редакторы

Paint (Paintbrush) - Windows жүйесінің стандартты программалар тобына кіретін қарапайым нүктелік графикалық редактор. Paint өзінің мүмкіндіктері жағынан профессионалды графикалық редакторлардан біршама төмендеу болғанымен ол едәуір күрделі, әрі тартымды, түрлі - түсті және ақ - қара суреттерді, схемаларды, сызбаларды (чертеждер) даярлауға мүмкіндік береді.

7 - слайд Adobe Photoshop графиктік редакторы

Adobe Photoshop программасы графикалық объектілерді өңдеу, өзгерту, сақтауда қолданылатын пакеттердің бірі.
A [pic] dobe Photoshop – палитрамен жұмыс істеу, калибровка жасау, сканерлеу, импорттау және экспорттау, облыстарды, контурларды бөлу, салу/өзгерту, түстерді, қабаттарды, каналдар және маскаларды, таңдау және тағы басқа мүмкіндіктерді ұсынады. Adobe Photoshop программасының басты беті төменде келтірілген.

8 - слайд Adobe Photoshop графиктік редакторы терезесімен танысу

[pic]

9 - слайд Adobe Photoshop графиктік редакторы терезесімен танысу

0 – Программа терезесінің атауы
1 –Меню жолы
2 – Құралдар панелі
3 – Қасиеттер панелі (ағымдағы құралды баптауға арналған панель)
4 – Палитра панелі(қолданатын палитраны өзгертуге арналған панель)
5 – Басқаруға арналған палитралар жиынтығы

11 - слайд Аралас құжаттарды құру

Paint пен Microsoft Word - та ақпараттарды өңдеумен қатар аралас құжаттарды құруға болады.
Аралас құжаттар – мәтіндік және графиктік ақпараттардан тұратын құжат.
Аралас құжаттарды құрудың басты мақсаты : мәтіндік ақпаратқа қосымша графиктік үлгіде қосымша түсінік беру, графикалық ақпаратта детальдің атын атау.

1 [pic] 2 - слайд Paint - та мәтін жазу

Paint - та графиктік ақпаратқа қосымша мәтіндік ақпарат енгізу үшін «Құрал - саймандар панеліндегі» мәтіндік ақпаратты енгізу командасы орындалады.

13 - слайд Paint - та мәтін жазу

Мәтіндік ақпарат енгізу барысында Paint терезесінің Тақырып жолында қосымша Мәтінмен жұмыс істеу командасы пайда болады. Онда қаріп,фон, түстер және алмасу буфері панельдерімен жұмыс істеуге болады.

[pic]

14 - слайд 3 - тақырыпша. Microsoft Word - та графиктік ақпаратты енгізу

15 - слайд Microsoft Word - та графиктік ақпарат енгізу

Microsoft Word - та қосымша графиктік ақпарат енгізу үшін «Меню жолындағы» «Қою» таңдалып, «Сурет» командасы орындалады. Команда орындалған соң компьютерде сақталған қажетті графиктік ақпараты таңдалады.

[pic]

16 - слайд Аралас құжаттарды сақтау

Аралас құжаттарды сақтау үшін Paint пен Microsoft Word редакторының қарапайым командасы орындалады.
Paint пен Microsoft Word - та аралас құжаттарды кейін де өңдеуге болады. Ол үшін Paint - та мәтіннің,ал Microsoft Word - та суреттің үстіне басылып, «Тақырып жолындағы» мәтінмен немесе суретпен жұмыс істеу командасы орындалады.

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Paint - та мәтінді жазу командасы және оны сақтау командасын жаз.

Microsoft Word - та графикалық ақпарат енгізу және оны сақтау командасын жаз.

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

Графикалық ақпарат дегеніміз не?
Аралас құжат дегенді қалай түсінесің?
Графикалық және мәтіндік ақпаратты өңдеудің қарапайым редакторын ата.
Аралас құжатты құрудың басты мақсаты неде?
Paint - та мәтіндік ақпаратты енгізу командасын ата.
Paint қандай программа?
Ақпараттың тағы қандай түрлері бар?

ІІ деңгей тапсырмалары

Microsoft Word - та графиктік ақпаратты енгізу командасын жаз.
Аралас құжатты сақтау командасын жаз. Аралас құжатты қайта өңдеу үшін қандай команданы орындау керек.

ІІІ деңгей тапсырмалары

Paint пен Microsoft Word - та аралас құжат құрудың ұқсастығы мен айырмашылығы неде?

 Топтық жұмыс.

1 - топқа:
1. Горизонт сызығын салып, көрсет.
2. Эллипстің көмегімен күннің суретін салып, эллипстің төменгі жағын «Өшіргіш» арқылы өшіріп таста.
3. «Құю» әрекеті арқылы теңіз, аспан, күнді бояу қажет.
4. «Сызық», «Шашыратқыш», «Төртбұрыш», «Құю» әрекеттерін кезек қолдана отырып, экранның бос жерінде қайықтың суретін сал.
5. Оны «Ерекшелеу» әрекеті арқылы ерекшелеп, алмастыру буферіне сақтап ал. Ол үшін қажетті сурет аймағын белгілеп, ерекшеле. Содан соң, горизонтальды мәзірден «Түзету – көшіру», «Түзету – Қою» әрекеттері арқылы алмастыру буферіне сақта.
6. Алмастыру буферінде сақталған қайықтың суреттерін су бетіне бірнеше көшірме жасай отырып, орналастыр.
1. Суретті «Суда жүзген қайықтар» деп сақта.

2 - топқа

Paint - та түрлі фигураларды салып, фигуралардың атын сәйкестендіріп жаз.

3 - топқа

Microsoft Word - та графиктік ақпарат енгізіп, оны қалауың бойынша өңде.

 Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

_________________________________________________________________

№27 сабақ

Тақырыбы:

Калькулятор. Блокнот.

Күтілетін нәтиже:

Калькулятордың түрлерін анықтау.

Қарапайым мәтіндік редакторын тану.

Калькулятор нәтижесі қайда сақталатынын анықтау.

Калькулятор мен блокнотты қосудың алгоритмін құрастыру.

Калькуляторда қолданылатын батырмаларын салыстыру.

Калькулятор мен блокнотқа берілген белгілі тапсырмаларды компьютерде жасау.

Калькулятор мен блокнотты қосу командасын салыстыру.
Калькулятор батырмаларының міндеттерін түсіндіру.

Үй тапсырмасы:

• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы

Анықтамаларды жаттау.

Калькулятор мен блокноттың қандай мақсатта қолданылатындығын анықтау.

• Бонус - балл тапсырмасы

К [pic] алькулятор терезесі құрамын ата.

САБАҚ БЛОКТАРЫ 

Тақырып жоспары:

Калькулятор және оның түрлері.
Калькулятор терезесімен танысу және калькуляторда нәтижені сақтау.
Блокнот және оның ерекшелігі.

Слайдтар:

5 - слайд Калькулятор

К [pic] омпьютердің сандық информациялар мен жұмыс атқару мүмкіндігін Windоws –ң көмекші программасы «Калькулятор» арқылы көруге болады. Бұл программа кәдімгі электрондық калькулятордың жұмысын модельдейді. Калькуляторды пайдалана отырып, есептеулерді тез орындауға болады.

6 - слайд Калькуляторды қосу алгоритмі

[pic]

7 [pic] - слайд Калькулятордың түрлері Калькулятордың екі түрі бар:

1.Карапайым 2.Инженерлік

Қ [pic] арапайым түрінен инженерлік түріне ауысу үшін «Вид» менюінен таңдалады.

8 - слайд 2 - тақырыпша. Калькулятор терезесімен танысу және калькуляторда нәтижені сақтау

9 - слайд Калькулятор терезесімен танысу

[pic]

10 - слайд Калькулятордың функционалдық батырмасымен жеке –жеке таныстыру

[pic]

11 - слайд Калькуляторда нәтижені сақтау

Калькуляторда жеке нәтижелерді сақтау үшін қолдануға болатын ішкі жад қарастырылған. Калькулятордың ішкі жады болады, сандарды сақтап қоюға болады. Жадта 0 - басқа сан тұрса индикатордың төменгі терезесінде М - жазулы тұрады. Егер жадыға жаңа сан жазса алдындағы мән өшеді.

1 [pic] [pic] 3 - слайд Блокнот

Блокнот - қарапайым мәтіндік редакторы.

14 - слайд Блокнотты қосу алгоритмі

[pic]

15 - слайд Блокноттың артықшылығы мен кемшілігі

Блокноттың көмегімен күрделі, әдемі құжаттар жасап, оған сурет кірістіру мүмкін емес, себебі оның пішімдеу мүмкіндігі аз.
Блокнот бағдарламасын кейіннен басқа қолданбаларға кірістіруге болатын мәтіндік ақпараттарды сақтау үшін қолдануға болады.

16 - слайд Блокнот терезесімен танысу

[pic]

17 - слайд Қосмша мүмкіндіктер

Мәтінді енгізгенде жолдың соңында пернесін басу керек немесе сөз автоматты түрде тасымалдануы үшін Правка=>Перенос по словам командасын орындаймыз.
Мәтін бойы маустың көмегімен немесе бағыттаушы батырмаларын қолданып жылжуға болады.
Блокнот қолданбасында терілген мәтінді сақтау үшін Word Pad қомандасындағыдай Файл=>Сохранить как… командасы орындалады. Файл=>Открыть командасын орындап, Блокнот қолданбасында құрылған құжатты ашуға болады.

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

Калькулятордың қандай түрлері бар?
Қарапайым мәтіндік редакторын ата.
Калькулятор нәтижесі қайда сақталады?
Блокноттың көмегімен күрделі құжаттар жасап,оған графикалық ақпараттар енгізу мүмкін бе?Неге?
Блокноттың қандай артықшылығы бар?
Блокноттың кемшілігі қандай?

ІІ деңгей тапсырмалары

Калькулятор мен Блокнотты қосу алгоритмін жаз.
Блокнот терезесі құрамын ата.

[pic]

ІІІ деңгей тапсырмалары

Сәйкестендір:

 Топтық жұмыс.

1 - топқа:

7 қызметкерден тұратын ұжымның орташа жалақысын есепте.Бірінші қызметкердің жалақысы - 25000, екіншісінікі - 17000, үшіншісінікі - 28000, төртіншісінікі - 31000, бесіншісінікі – 36000, алтыншы қызметкердікі – 29000, жетіншісінікі – 15000.
Орта жалақыны есептеу үшін төменгі амалдарды орындау керек:
1. Инженерлік калькуляторды іске қосыңыз;
2. Sta батырмасын басыңыз;
3. Калькулятор терезесін жаппайтындай етіп Статистика терезесін ашыңыз;
4. Бірінші санды енгізіп Dat батырмасын басқанда сан Статистика терезесінен көрінеді.
5. Dat батырмасын баса отырып қалған сандарды енгізу;
6. Барлық сандар Статистика терезесіне енгізіліп болғаннан кейін Ave батырмасын басқанда, калькулятордың индикаторында жалақының орта мәні қанша теңге екені көрінеді.
7. Жұмысты жасап болған соң, оқытушыға көрсет.

2 - топқа: Блокнот программасымен жұмыс істеп көр.

1. Блокнот бағдарламасын жүктеу.
2. Ашылған терезеде берілген мәтінді теру керек:

Кел, балалар, оқылық ,

Оқығанды көңілге

Ықыласпен тоқылық..

Істің болар қайыры

Бастасаңыз алдалап,

Оқымаған жүреді

Қараңғыны қармалап.

Кел, балалар, оқылық,

Оқығанды көңілге

Ықыласпен тоқылық..

Оқысаңыз , балалар,

Шамнан шырақ жағылар,

Тілегенің алдыңнан

Іздемей - ақ табылар.

3. Мәтінді «Кел,балалар,оқылық!» деген атаумен сақта.

3 - топқа:

1. Блокнот бағдарламасын жүктеу.
2. Мәтінді теріңіз.
Сұрақ:
Мен 1111 жастамын. Мектеп табалдырығын 111 жасымда аттадым. Мен ... 10001 мектептің 1001 сыныбында оқимын. Біздің сыныпта барлығы 11001 оқушы. Мен мектепті 10000000001000 жылы бітіремін.
Жауап:
Мен _____ жастамын. Мектеп табалдырығын ____ жасымда аттадым. Мен ________мектептің ______ сыныбында оқимын. Біздің сыныпта барлығы ________ оқушы. Мен мектепті _______ жылы бітіремін.
3. Калькулятор программасын іске қосыңыз, сізге кедергі болмау үшін, калькуляторды терезенің тақырыбының сыртына орналастырыңыз.
4. Инженерлік калькулятор төрт санау жүйелерінде жұмыс істей алады. Олар: ондық, сегіздік, екілік, он алтылық. Олардың қажеттісін таңдау үшін сәйкес төрт батырманың бірін шертеді, яғни Hex (он алтылық), Dec (ондық), Oct (сегіздік), Bin (екілік). Егер санды ондық жүйеде теріп, қалған үшеуінің бірін басса, индикатор өрісіндегі сан автоматты түрде жаңа жүйеге аударылады. Мысалы, екілік жүйедегі 1111 санын теріп, Dec (ондық) батырмасын басса, онда индикатордан 15 саны көрінеді.
5. Сол сияқты есепте көрсетілген әрбір екілік санды калькуляторға тере отырып, оны ондық жүйеге алмастырып, төмендегі есепті шешуі керек.
6. Есептеп шығарған нәтижелерді Блокнот бағдарламасында терілген мәтінге толықтырып, жазыңыз.
7. Файлды «Есептік жұмбақ» деп сақтаңыз.

 Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

_________________________________________________________________

№28 сабақ

Тақырыбы:

Дыбыстық ақпаратты өңдеу, дыбысты жазу.

Күтілетін нәтиже:

Дыбыстық ақпаратты жазуға арналған программаны атау.

Дыбыстық ақпараттың мағынасын анықтау.

Цифрлық дыбыстың неге байланысты екенін қорыту.
Дыбысты кодтау тереңдігін түсіну.

Дыбыстық ақпаратты жазуға арналған программасын қосудың схемасын құрастыру.
Дыбыстық ақпараттың айырмашылығын көрсету.

Дыбыстық редакторы мен ақпарат сапасының өзгерісінің байланысын анықтау.

Дыбыстық ақпаратты компьютерде программаны қолдана отырып жазу.

Уақытша дыбысты дискреттеуді түсіндіру.
Дыбыстық ақпаратты компьютерде жазуды сипаттау.

Үй тапсырмасы:

• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы

Анықтамаларды жаттау.
Дыбыстық ақпаратты сақтау командасын орында.

• Бонус - балл тапсырмасы

Уақытша дыбыстық дискреттеу процесін түсіндір.

САБАҚ БЛОКТАРЫ 

Тақырып жоспары:

Уақытша дыбысты дискреттеу.
Дыбыстық ақпаратты жазу.
Дыбыстық ақпаратты компьютерде сақтау.

Слайдтар:

5 - слайд Дыбыс

Д [pic] ыбыс – амплитудасы мен жиілігі үздіксіз өзгеріп тұратын дыбыстық толқын.
[pic] Жоғары интенсивтілік қаттырақ дыбыс
[pic] Жоғары жиілік жоғары тон

6 - слайд Уақытша дыбысты дискреттеу

К [pic] омпьютер дыбыстық ақпаратты өңдеу үшін дыбыс уақытша дыбысты дискреттеу көмегімен цифрлық дискретті формаға айналуы керек.

7 - слайд Уақытшы дыбысты дискреттеу

У [pic] ақытша дыбысты дискреттеу барысында дыбыстық толқын бөлек кішкентай уақытша орындарға бөлінеді.Әрбір осындай орындарға белгілі дыбыстық интенсивтілік орнатылады.

8 [pic] - слайд Уақытшы дыбысты дискреттеу

Уақытша дыбысты дискреттеу барысында дыбыс қаттылығының уақыт бойынша өзгерісі дыбыс қаттылығының деңгейінің дискретті реттілігіне алмастырылады.

9 - слайд Дискреттеу жиілігі

Дискреттеу жиілігі – бір секунд ішінде дыбыс қаттылығын өлшеу саны.
Дыбысты кодтау тереңдігі – цифрлық дыбыс қаттылығының дискретті деңгейін кодтауға арналған ақпараттар саны.
Цифрлық дыбыстың сапасы жоғары жиілік пен дискреттеу тереңдігіне байланысты.

10 - слайд Дыбыстық ақпарат форматы

WAV - универсалды формат
M [pic] [pic] P3 – сығылған формат

12 - слайд Дыбыстық ақпаратты жазу

Windows ұсынған «Звукозапись» программасы көмегімен дыбыстық ақпаратты жазуға және оны компьютерде сақтауға болады.
Дыбыстық ақпаратты компьютердің дыбыстық тақтасына қосылған әртүрлі дыбыстық құралдармен(мысалы,микрофон) жазуға болады.

[pic]

13 - слайд Дыбыстық ақпаратты жазу

«Звукозапись» программасына өту үшін төмендегі команданы орындау керек.

[pic]

14 - слайд Дыбыстық ақпаратты жазу

Д [pic] ыбыстық ақпаратты жазу үшін «Начать запись» батырмасы басылады.
Д [pic] ыбыстық ақпаратты жазуды тоқтату үшін «Остановить запись» батырмасы басылады.

15 - слайд Дыбыстық ақпаратты жазу

Д [pic] [pic] ыбыстық ақпаратты жазуды жалғастыру үшін «Сохранить как» сұхбаттасу терезесінде «Отмена» батырмасы басылып, «Возобновить» командасы орындалады.

16 - слайд 3 - тақырыпша. Дыбыстық ақпаратты компьютерде сақтау

17 - слайд Дыбыстық ақпаратты компьютерде сақтау

«Звукозапись» программасында «Остановить запись» командасы орындалғаннан кейін «Сохранить как» сұхбаттасу терезесі автоматты түрде ашылады.

Керекті папка мен дыбыстық ақпараттың аты таңдалғаннан кейін «Сохранить» командасы орындалады.

18 - слайд Дыбыстық ақпаратты оқу

Компьютерде жазылған дыбыстық ақпаратты компьютерде оқу үшін компьютерде арнайы дыбыстық ақпаратты оқитын программалар болуы қажет.

19 - слайд Дыбыстық редакторы

Дыбыстық редактор тек дыбыстық ақпаратты жазады және оқиды. Сонымен қатар дыбыстық редактор дыбыстық ақпаратты әртүрлі акустикалық әсерлерді қолдануға, дыбысты өңдеуге мүмкіншілік береді.
Дыбыстық редактор цифрлық дыбыстық ақпараттың дискреттеу жиілігі мен кодтау тереңдігін өзгерту арқылы ақпараттың сапасы мен көлемін өзгертеді.

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

Дыбыстық ақпарат дегеніміз не?
Дискреттеу жиілігі дегеніміз не?
Дыбысты кодтау тереңдігі дегеніміз не?
Цифрлық дыбыстың сапасы неге байланысты?
Дыбыстық ақпаратты жазуға арналған программаны ата.
Дыбыстық ақпаратты жазуды тоқтатуға арналған батырманы ата.

ІІ деңгей тапсырмалары

Дыбыстық ақпаратты жазуға арналған программасының қосу схемасын құрастыр.
Дыбыстық ақпарат форматы түрлерін ата және айырмашылығын көрсет.

ІІІ деңгей тапсырмалары

1.Дыбыстық редакторы дегеніміз не? Оның қандай мүмкіншіліктері бар? Дыбыстық редакторы ақпараттың сапасы мен көлемін қалай өзгертеді?

 Топтық жұмыс.

Үш топқа да бірдей тапсырма

Кім шапшаң?

Тапсырма: Өздерің қалаған бір өлеңді Windows - тың «звукозапись» программасы арқылы жазып, оны өлеңнің атымен сәйкестендіріңдер. Дыбыстық ақпарат жұмыс үстелінде сақтаңдар.

 Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

_________________________________________________________________

№ 29 сабақ

Тақырыбы:

• Бақылау жұмысы. 4 - тоқсан.

Күтілетін нәтиже: