№5 сабақ
Сыныбы: _____8 а, ә, б, в___________ Күні: __ 05.10.2016 ж_____________
Мұғалімі: ___Рустемова А.__________ Бекіткен: __ Абуова А.___________
Сабақтың тақырыбы: Логика және логикалық амалдар
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Оқушыларға логиканың негізгі түсініктері жөнінде мағлұматтар
бере отырып, логикалық амалдар туралы білімдерін қалыптастыру.
Дамытушылық: Оқушылардың ойлауын, компьютерлік сауаттылығы мен іскерлігін,
танымдық қабілетін, логикалық сауаттылығын дамыта отырып,
олардың пәнге деген қызығушылығын, белсенділігін арттыру.
Тәрбиелілік: Жан-жақты болуға, өз бетімен жұмыс істеуге тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Аралас сабақ
Сабақта қолданылатын көрнекті құралдар: оқулық, жұмыс дәптері, кестелер
Сабақтың өту барысы:
Ұйымдастыру кезеңі
Үйге берілген тапсырманы тексеру
Жаңа тақырыпты түсіндіру
Тапсырмаларды орындау
Сабақты бекіту
Үйге тапсырма
Өткен материалды қайталау сұрақтары:
Позициялық санау жүйесінде арифметикалық амалдар қалай орындалады?
Екілік санау жүйесінде қосу амалының дұрыс екенін қалай тексеруге болады?
Жаңа тақырыпты түсіндіру:
Логика – адамның пікірі, ойлау нысандары мен заңдары туралы ғылым.
Пікір деп - ақиқат немесе жалған екенін тұжырымдауға болатын, мағынасы бойынша аяқталған сөйлемді айтамыз.
Ойлау, пайымдау әдістері туралы алғашқы ілімдер Ежелгі Шығыс елдерінде пайда болды. Ағылшын математигі Джордж Буль логикалық алгебраның атасы болып табылады, ол сандарға, әріптерден бастап сөйлемдерге дейін қолдануға болатын белгілеулер мен ережелердің жүйесін ойлап тапты.
Пікірлер алгебрасы - идеал пікірлерге қатысты ақиқат немесе жалған пікір деп тұжырымдауға болатын пікірлерді зерттейтін логикалар алгебрасы.
Қарапайым пікірлер логикалар алгебрасында латынның бас әріптерімен таңбаланады :
F = {Абай – қазақ халқының ұлы ақыны},
D = {А.С. Пушкин – ұлы математик}
Ақиқат пікірге 1 саны, ал жалғанға 0 саны сәйкес қойылады. Сондықтан
F = 1, D = 0
Құрмалас пікірлер табиғи тілде «және», «немесе», «теріске шығару (емес)» сөздері арқылы құрылады.
Мысалы:
Сара деген оқушы білімді және талантты.
Бүгін Сара әкесімен Медеуге демалуға барады, не ата-әжесіне қонаққа барады.
«Сара – жаман оқушы» пікірінің теріске шығарылуы «Сара – жақсы оқушы».
Логикалық амалдар – қарапайым пікірлерден жаңа пікірлер алу мүмкіндігін тудыратын пікірлермен орындалатын амалдар.
Конъюнкция (логикалық көбейту) ˄ белгіленеді. Осы амалдың нәтижесінде «ЖӘНЕ» біріктіру жалғаулығымен күрделі пікір алынады. Оның ішіндегі пікірлер мәні ақиқат болса, оның да мәні ақиқат болады.
- А
В
А ˄ В
1
1
1
1
0
0
0
1
0
0
0
0
Дизъюнкция (логикалық қосу) ˅ белгіленеді. Осы амалдың нәтижесінде «НЕМЕСЕ» біріктіру жалғаулығымен күрделі пікір алынады. Оның ішіндегі пікірлердің кем дегенде біреуінің мәні ақиқат болса, оның да мәні ақиқат болады.
- А
В
А ˅ В
1
1
1
1
0
1
0
1
1
0
0
0
Теріске шығару (инверсия) – пікірдің мағынасын қарама-қарсы мәнге ауыстырады, табиғи тілде «ЕМЕС» жалғаулығына сәйкес болып, Ᾱ-мен белгіленеді.
- А
Ᾱ
1
0
0
1
Төмендегі кестені толтырыңыз.
Пікірлер табиғи тілде берілген
Пікірлер формальдық тілде берілген
Пікірлерге сипаттама
Екі жердегі екі төрт
2 • 2 = 4
Ақиқат
Бес төрттен үлкен
Бес төрттен үлкен немесе тең
Бес төрттен кіші емес
2 • 2 = 8
2 • 2 = 2 + 2
8 – 3 < 3
Жалған
Ақиқат
Сабақты бекіту сұрақтары:
Логика дегеніміз не?
Пікір және оның түрлері қандай?
Формальды және табиғи тілде берілетін пікірлерге мысал келтіріңіз.
Пікір сұраулы сөйлем түрінде өрнектелуі мүмкін бе?
Пікірлер алгебрасы нені зерттейді?
Үйге тапсырма: Логика және логикалық амалдар
Оқулық: 5 – тақырыпты оқу, 20 – 25 бет.
Оқушыларды бағалау, күнделікпен жұмыс.
Тапсырмалар:
1. Берілген сөилемдердің қайсысы пікір болып табылады? Олардың ақиқаттылығын анықтаңыз.
1) Сканер – ақпаратты енгізу құрылғысы.
2) Тыңдаңыздар!
3) 5 = 4 + 1.
4) «4» және «1» сандарының қосындысы «5» - ке тең.
5) «4» және «1» сандарының қосындысы «5» -ке тең емес.
6) 4 + 1 = 5.
7) 4 + 1 > 5.
8) A – алфавиттің бірінші әрпі.
9) Бір тоннада қанша килограмм бар?
10) 1 тоннада 1000 килограмм бар?
11) 1 тоннада 100 килограмм бар?
12) 2 саны жұп.
13) 2 саны жұп па?
14) Менің сыныбымдағы кейбір оқушылар үздіктер қатарында.
15) Менің сыныбымдағы оқушылардың барлығы үздік оқушылар.
16) Сағат неше?
17) Қазір сағат он жарым.
2. Пікірлердің ақиқаттығын анықтаңыз.
1) Балқаш – Қазақстандағы ең терең көл.
2) Компьютер бәрін де жасай алады.
3) Жолбарыс – жыртқыш аң.
4) Барлық аю – күрең түсті.
5) Барлық құс ұша алады.
6) Принтер – ақпаратты шығару құрылғысы.
7) Ай – Жер серігі.
8) Домбыра – қазақтың ұлттық аспабы.
9) Астана – Қазақстанның астанасы.
3.
