8-9 СЫНЫПТАРҒА АРНАЛҒАН ЕСЕПТЕР
1. 1- мысал, х аргументі бойынша функцияның мәнін есептеудің
Program ecep1;
Var x,y:real;
Begin
Write(‘x=?’);
Readln(x);
If x<=0 then y:=sqr(x);
Writeln(‘y=’,y);
End.
2. Мысалы, берілген сандардың жұп немесе тақ екендігін анықтау программасы:
Program candar;
Var y:byte;
Begin
Write(‘сан енгіз’);
Readln(y);
Case x of
0,2,4,6,8: write(‘жұп сан’);
1,3,5,7,9:write(‘тақ сан’);
10..100:write(’10 мен 100 аралығындағы сан’);
else
writeln(‘Теріс сан немесе 100-ден үлкен сан’);
end;
end.
3. Мысалы, y=x2 функциясының мәнің есептеу, мұндағы x=1,2,3,4,5,6. Программаның
Program esep1;
Var y,x:integer;
Begin
x:=1; {х-тің бастапқы мінің меншіктеу}
While x<=6 do {цикл тәуелді болатын шарт}
Begin
y:=sqr(x); {х-тің мәні бойынша y-ті есептеу}
Writeln(‘x=’,x,’_|_y=’,y); {х және у экранға шығару}
x:=x+1; {х-тің өзгеру қадамы}
end;
end.
4. 1-мысал. 1 кг ірімшік 300 теңге тұрады. Ірімшіктің 100,
Program ecep1;
Var m:integer; z:real;
Begin
m:=100;
Repeat
z:=(300*m)/1000;
Writeln(m,’_|_’, z:4:0);
m:=m+100;
Until m>1000;
Readln;
end.
5. -мысал. x=1.7, x=3.52, x=18.7 үшін функциясы мәндерінің
Функцияны пайдаланып бағдарламасын құрайық
Program_Mander;
Uses crt;
var x1,x2,x3,y1,y2,y3,S:real;
Function espt(t:real):real;
begin
espt:-3*sqr(t)+sqrt(6*t)-10;
end;
begin
clrscr;
Write('x1='); readln(x1);
Write('x2='); readln(x2);
Write('x3='); readln(x3);
Writeln;
y1:=espt(x1); y2:=espt(x2); y3:=espt(x3);
S:=y1+y2+y3;
Write('S=',S);
end.
1. Асанның жасы x, Үсеннің жасы y . Табу
program esep1;
var x,y:integer;
S:real;
begin
writeln(’Асаннын жасын енгіз=’);
read(x);
writeln(’Усеннін жасын енгіз=’);
read(y);
s:=(x+y)/2;
writeln(‘Орта жасы=’,S);
end.
2. Үш бұрышты a,b,c үш қабырғасы белгілі, осы үшбұрыштың
program esep2;
var a,b,c,P:integer;
begin
writeln(’уш бурыштын уш кабыргасын енгіз=’);
read(a,b,c);
P:=a+b+c;
writeln(‘уш бурыштын периметрі=’,S);
end.
3. Қабырғасы а-ға тең кубтың V көлемі неге тең.
program esep3;
var a, V:integer;
begin
writeln(’Кубтын кабыргасын енгіз=’);
read(a);
V:=a*a*a;
writeln(‘Кубтын колемі=’,V);
end.
4. m массалы денені көтеру үшін қанша күш F
program esep4;
var m, F:integer;
begin
writeln(’дененин массасын енгіз=’);
read(m);
g:=10;
F:=m*g;
writeln(‘Жумсалган куш=’,F);
end.
5. Жылдамдығы v автокөлік t уақытта қанша жол жүреді?
program esep5;
var v, t,s: real;
begin
writeln(’жылдамдыкты енгіз=’);
read(v);
writeln(’уакытты енгіз=’);
read(t);
s:=v/t;
writeln(‘Журилген жол=’,s);
end.
6. Әрбір бактерия бір минутта екіге бөлінеді. Басында бір
program bakterialar;
var a,S:real;
begin
writeln('минут санын енгіз:');
readln(a);
S:=exp(a*ln(2));
writeln(a:6:2,'-минуттан кейін бактериялардың
саны ',S:6:2, ' болады' );
end.
3.4.2 Шартты және шартсыз өту операторы
1. Берілген а,b,с үш бүтін санның ең кішісін табу.
Program esep1;
Var a,b,c,min:integer;
Begin
Writeln(‘Уш бутін сан енгіз’);
Readln(a,b,c);
If a
If c
Writeln(‘Уш санның кішісі min=’, min);
Readln;
End.
2. Квадрат теңдеуді, ax2+bx+c=0, a= 0 шешудің программасын жіне
Program esep2;
Var a,b,c,D:integer;
x,x1,x2:real;
begin
writeln(‘a,b,c-енгіз’);
readln(a,b,c);
D:=sqr(b)-4*a*c;
Writeln(‘D=’,D);
If D>0 then
begin
x1:=(-b-sqr(D))/2*a;
x2:=(-b+sqr(D))/2*a;
writeln(‘x1=’,x1:5:2,’ x2=’,x2:5:2)
end
else
if D<0 then
begin
writeln(‘теңдеудің бір түбірі бар’);
x:=(-b-sqr(D))/2*a;
writeln(‘x=’,x:5:2)
end
else
writeln(‘теңдеудің түбірі жоқ’);
readln
end.
3. Берілген үш санның көбейтіндісін және қосындысын есептеп, қайсысы
Program esep3;
Uses crt;
Var x,y,z,S,P:double;
begin
clrscr;
writeln(‘x,y,z-енгіз’);
readln(x,y,z);
S:=x+y+z;
P:=x*y*z;
If S>P then write (‘қосынды үлкен’,S, ‘>’,P)
Else if S
’,P)
else write(‘көбейтінді үлкен’,S,’>’,P)
readln;
end.
4. Үш натурал сан берілген. Олардың арасында тең сандар
program esep4;
var a,b,c:integer;
begin
writeln(’Үш сан енгіз’);
read(a,b,c);
if (a<>b) and (b<>c) and (a<>c) then writeln(‘жоқ’)
else if (a=b) and (b=c) and (a=c) then writeln(‘бәрі
else writeln(‘екеуі тең’);
end.
5. Үшбұрыштың қабырғалары x, y және z берілген. Осы
program ushburish;
uses crt;
var x, y, z:real;
begin
clrscr;
writeln;
writeln('Үшбұрыш қабырғаларын енгіз:');
write('x='); readln(x);
write('y='); readln(y);
write('z='); readln(z);
if (z<>sqrt(sqr(x)+sqr(y))) and (x<>sqrt(sqr(z)+sqr(y))) and (y<>sqrt(sqr(x)+sqr(z)))
then writeln('тік бұрышты үшбұрыш бола алмайды');
if (z=sqrt(sqr(x)+sqr(y)))
then writeln('тік бұрышты үшбұрыш бола алады, гипотенузасы z=',z:6:2);
if (x=sqrt(sqr(z)+sqr(y)))
then writeln('тік бұрышты үшбұрыш бола алады, гипотенузасы x=',x:6:2);
if (y=sqrt(sqr(x)+sqr(z)))
then writeln('тік бұрышты үшбұрыш бола алады, гипотенузасы y=',y:6:2);
end.
6. Екі үшбұрыш қабырғалары a, b, c жєне d,
program esep2;
var a,b,c,d,e,f,p1,p2,S1,S2:real;
begin
writeln(’1-ші үшбұрыш қабырғаларын енгіз:’);
readln(a,b,c);
writeln(’2-ші үшбұрыш қабырғаларын енгіз:’);
readln(d,e,f);
p1:=(a+b+c)/2;
p2:=(d+e+f)/2;
S1:=sqrt(p1*(p1-a)*(p1-b)*(p1-c));
S2:= sqrt(p2*(p2-d)*(p2-e)*(p2-f));
if S1>S2 then writeln(‘үлкені 1-үшбұрыш, ауданы =’, S1:8:2)
else writeln(‘үлкені 2-үшбұрыш, ауданы =’, S2:8:2)
end.
7. a, b, c және d төрт түзу сызығының
program esep3;
var a,b,c,d:integer;
begin
writeln(’ұзындықтарды енгіз:’);
write(’a=’); read(a);
write(’b=’); read(b);
write(’c=’); read(c);
write(’d=’); read(d);
if (a=b) and (a=c) and (a=d) and (b=c) and
then writeln(‘Квадрат қабырғалары бола алады’);
if (a=c) and (b=d) then writeln(‘Тікбұрышты төртбұрыштың қабырғалары бола
else writeln(‘Тікбұрышты төртбұрыштыњ да, квадраттың да қабырғалары бола алмайды’)
end.
3.4.3 Таңдау операторы
1. Айдың реттік нөмірі бойынша жыл мезгілін анықтау.
Program jil;
Uses crt;
Var x:byte;
begin
write(‘Айдың реттік нөмірін еңгіз’);
readln(x);
case x of
1,2,12: writeln(‘қыс’);
3..5:writeln(‘көктем’);
6..8:writeln(‘жаз’);
9..11:writeln(‘күз’)
Else writeln(‘ Бір жылда 12 ай’);
end;
end.
2. Реттік нөмірі бойынша сәйкес ай атуын анықтау.
Program ai;
Uses crt;
Var x:byte;
begin
write(‘Айдың реттік нөмірін еңгіз’);
readln(x);
case x of
1: Write(‘Қантар’);
2: Write(‘Ақпан’);
3: Write(‘Наурыз’);
4: Write(‘Сәуір’);
5: Write(‘Мамыр’);
6: Write(‘Маусым’);
7: Write(‘Шілде’);
8: Write(‘Тамыз’);
9: Write(‘Қыркүйек’);
10: Write(‘Қазан’);
11: Write(‘Қараша’);
12: Write(‘Желтоқсан’);
else
Writeln(‘бұл нөмірлі ай жоқ’);
end;
end.
3. Жазықтықтағы A(x,y) нүктесінің қай ширекте жатқандығын анықтау программасы.
Program shirek;
Var k:integer;
Begin
Write(‘қай ширек?’);
Readln(k);
Case k of
1:Write(‘A(x,y) І-ширекте , x>0 және y>0’);
2:Write(‘A(x,y) IІ-ширекте , x<0 және y>0’);
3:Write(‘A(x,y) ІII-ширекте , x<0 және y<0’);
4:Write(‘A(x,y) ІV-ширекте , x>0 және y<0’);
end;
end.
3.4.4 Циклдік оператор
1. P=1*2*,…,*10 сандарының көбейтіндісін есептеу.
Program esep1;
Var i,P:integer;
begin
P:=1;
For i:=1 to 10 do
P:=P*i;
Writeln(‘P=’,P);
Readln;
End.
2. Бүтін сандардың n тізбегі берілген. Осы тізбектегі оң
Program esep2;
Var i,a,n,S : integer;
Begin
Write(‘N-?’);
Readln(N);
S:=0; i:=1;
Repeat
Writeln(‘бүтін сан енгіз’);
Readln(a);
If a>0 then S:=S+1;
i:=i+1;
until (a>0) or (i>n);
write(‘оң сандар саны=’, S);
end.
3. 1-ден 50-ге дейінгі жұп сандардың қосындысын есептеу қажет
Program esep2;
Uses crt;
Var S,x:integer;
Begin
Clrscr;
x:=2; S:=0; {x,S бастапқы мәнін меншіктеу}
While x<=20 do {цикл тәуелді болатын шарт}
begin
S:=S+x; {x-тің мәні бойынша у-ті есептеу}
x:=x+2; {x-тің өзгеру қадамы 2-ге тең}
end;
Writeln(‘S’,S); {қосындыны экранға шығару}
End.
Нәтиже: S=110
4. y=x3 функциясын x=6,5,4,…,1 болғандағы мәндерін анықтау. Мұндағы цикл
Program esep2;
Var x,y:integer;
Begin
For x:=6 downto 1 do
Begin
y:=sqr(x)*x;
writeln(‘x=’,x,’|’,’y=’,y);
end;
readln
end.
Нәтиже:
x=6 | y=216
x=5 | y=125
x=4 | y=64
x=3 | y=27
x=2 | y=8
x=1 | y=1
5. 1-ден 100 дейінгі сандардың арифметикалық ортасын анықтаудың программасы.
Program esep3;
Var i,S:integer; A:real;
begin
S:=0;
For i:=1 to 100 do
S:=S+i;
A:=S/100;
Writeln(‘A’,A:4:1);
Readln
end.
6. 1-ден 100-ге дейінгі тақ сандардың және жұп сандардың
program esep;
var i, k, t,n,S1,S2 :integer;
begin
writeln('n-ді енгіз:');
readln(n);
t:=0; k:=0;
for i:=1 to n do
if i mod 2=1 then begin t:=i; S1:=S1+i; end
write('1-ден ', n, ' -ге дейінгі тақ сандардың қосындысы
end.
7. 20 элементтен тұратын бүтін сандар массиві берілген. Осы
program auistiru;
const n=20;
var a:array[1..n] of integer;
i:integer;
begin
for i:=1 to n do
read(a[i]);
for i:=1 to n do
if i mod 4=0 then a[i]:=0;
for i:=1 to n do write(a[i],' ');
end.
8. Алмаста N алма бар. Сыныптағы M бала одан
Мысал: Берілгені: N=10 M=7
25 85 1 6 9 23 41 2 6
Нәтиже: 151
program almalar;
const n1=100;
var a:array[1..n1] of integer;
i,j,k,m,n:integer;
f1,f2:text;
S:integer;
BEGIN
Writeln('Алмалардың санын енгіз:');
Readln(n);
Writeln('балалардың санын санын енгіз:');
readln(m);
if (m>n) or (m=n) then writeln('балалардың саны алмалардың санынан
for i:=1 to n do read(a[i]);
for j:=1 to n-1 do
begin
for i:=1 to n-1 do
if a[i]>a[i+1] then
begin
k:=a[i];
a[i]:=a[i+1];
a[i+1]:=k;
end;
end;
S:=0;
for i:=m+1 to n do S:=S+a[i];
writeln(S:8);
END.
9. y=x2 функциясының мәнің есептеу, мұндағы x=1,2,3,4,5,6. Программаның
Program esep1;
Var y,x:integer;
Begin
x:=1; {х-тің бастапқы мәнің меншіктеу}
While x<=6 do {цикл тәуелді болатын шарт}
Begin
y:=sqr(x); {х-тің мәні бойынша y-ті есептеу}
Writeln(‘x=’,x,’_|_y=’,y); {х және у экранға шығару}
x:=x+1; {х-тің өзгеру қадамы}
end;
end.
Нәтиже:
x=1 | y=1
x=2 | y=4
x=3 | y=9
x=4 | y=16
x=5 | y=25
x=6 | y=36
10. P натурал сан болғанда, a p өрнегін есептейтін for to do
program esep;
var i,n:integer;
p,a,S:real;
begin
writeln('шекарасын көрсет: ');
readln(n);
a:=5;
S:=1; p:=1;
for i:=1 to n do
begin
S:=S*exp(p*ln(a));
writeln('a= ',a:8:2,' p= ',i:5, ' S =',S:8:2);
end;
end.
While do
program esep;
var i,n:integer;
p,a,S:real;
begin
writeln('шекарасын көрсет: ');
readln(n);
a:=5;
S:=1; p:=1;
while i
begin
i:=i+1;
S:=S*exp(p*ln(a));
writeln('a= ',a:8:2,' p= ',i:5, ' S
end;
end.
11. Төмендегі өрнектің мәнің табу қажет:
a) program esep;
var i,n:integer;
S: real;
begin
writeln('n-ді енгіз:');
readln(n);
S:=0;
for i:=1 to n do
S:=S+1/i;
write(S:8:4)
end.
12) program esep;
var i,n:integer;
S:real;
begin
readln(n);
S:=0;
for i:=2 to n do
S:=S+1/((i-1)*i);
write(S:8:4)
end.
13) program esep;
var i,n:integer;
S:real;
begin
readln(n);
S:=0;
for i:=1 to n do
if i mod 2=0 then S:=S+(-1)/i else S:=S+1/i;
write(S:8:4);
end.
14). program esep;
var i,n:integer;
S:real;
begin
readln(n);
S:=1;
for i:=1 to n do
S:=S*(1+1/(sqr(i)));
write(S:8:4);
end.
15) program esep;
var i,n:integer;
S:real;
begin
readln(n);
S:=0;
for i:=0 to n do
S:=S+(1/(sqr((2*i)+1)));
write(S:8:4);
end.
3.4.5 Массивтер. Элемент түрі, өлшемі, индекстер
1. а жиымы бүтін бес саннан тұрады. Оларды экранға
Program m1;
Var A:array [1..5] of integer;
i:integer;
Begin
Writeln('массив элементiн енгiз');
For i:=1 to n do
readln(a[i]);
For i:=1 to n do
writeln(a[i],’,’);
end.
2. n элементтен тұратын нақты сандар массивінің (а) ең
Program_min;
Uses crt;
Const n1=50;
Type ms=array[1..n1] of rael;
Var a:ms; m:real; n,l,k:integer;
Begin
Clrscr;
Write(‘элементтер саны (n<=60); n=?’);
Readln(n);
Writeln;
Write(‘1-ші элементтің саны=?’);
Readln(a[1]); m:=a[1]; l:=1;
For k:=2 to n do begin
Write(k,‘-ші элементтің саны=?’);
Redln(a[k]);
If a[k]
m:=a[k]; l:=k;
End; end;
Write(‘min=’,m:6:3,’нөмірі=’,l);
End.
3. n элементтен тұратын нақты сандар массивінің элементтерін һспелі
Program_retteu;
Uses crt;
Const n1=50;
Type ms=array[1..n1] of real;
Var a:ms; k,i,j:integer; m:real;
Begin
Clrscr;
Write(‘элементтер саны (n<=50):n=?’);
Readln(n);
For k:=1 to n do begin
Write(k,‘-ші элемент мәні=?’);
Readln(a[k]);
End;
For k:=1 to n do begin
i:=k;
For j:=k+1 to n do
If a[j] < a[i] then i:=j;
m:=a[k]; a[k]:=a[i]; a[i]:=m;
write(‘ ’, a[k]:6:2); end;
end.
4.Кез келген екі өлшемді массивтің ең үлкен элементін табу
Program m1;
Var A:array [1..100,1..100] of integer;
n,m,i,j,max:integer;
Begin
Writeln('массив элементiн енгiз');
readln(n,m);
randomize;
For i:=1 to n do
for j:=1 to m do
A [i,j]:=-25+random(100);
For i:=1 to n do Begin
writeln;
For j:=1 to m do
write (A[i,j]:4); end;
max:=A[1,1];
For i:=1 to n do
For j:=1 to n do
if A[i,j]>max then max:=A[i,j];
writeln;
writeln ('max=',max:5);
readln
end.
5. Кез келген екіөлшемді массивтің теріс элементтерінің көбейтіндісін табу
Program E3;
Var A: array [1..100, 1..100] of integer;
i,n,m,j,k:integer;
begin
randomize;
writeln('massiv olhemin engiz');
Readln(n,m);
For i:=1 to n do
For j:=1 to m do
A[i,j]:=-5+random(10);
For i:=1 to n do begin
writeln;
for j:=1 to m do
write (A[i,j]:5); end;
k:=1;
for i:=1 to n do
for j:=1 to m do
if A[i,j]<0 then k:=k*A[i,j];
writeln;
writeln('теріс элементтерінің көбейтіндісі=',k);
Readln
end.
6. Кез – келген бір өлшемді массивтің ең кіші
program m8;
uses crt;
var k,i,n,max:integer;
a: array [1..100] of integer;
begin
Randomize;
Writeln('массив элементин енгиз');
readln(n);
for i:=1 to n do
a[i]:=-27+random(100);
for i:=1 to n do
write(a[i]:5);
max:=a[1];
for i:=1 to n do
if a[i]>max then begin max:=a[i];k:=i; end;
writeln('');
writeln(' индекси ',k);
readln
end.
7. Кез келген екі өлшемді массивтің әрбір бағанындағы оң
program e32;
var s,n,i,j:integer;
a:array[1..100,1..100] of integer;
b:array[1..100] of integer;
begin
writeln;
randomize;
writeln ('massiv olshemin engiz');
readln(n);
for i:=1 to n do
for j:=1 to n do
a[i,j]:=-20+random(100);
for i:=1 to n do begin
writeln;
for j:=1 to n do
write(a[i,j]:5);
end;
for j:=1 to n do
begin
s:=0;
for i:=1 to n do
if 0
end;
end;
writeln;
writeln;
for j:=1 to n do
write (b[j]:5);
readln
end.
8. Кез келген екі өлшемді массивтің ең кіші элементтерін
Program m1;
Var A:array [1..100,1..100] of integer;
n,m,i,j,min:integer;
Begin
Writeln('массив элементтер?н енгиз);
readln(n,m);
randomize;
For i:=1 to n do
for j:=1 to m do
A [i,j]:=-25+random(100);
For i:=1 to n do Begin
writeln;
For j:=1 to m do
write (A[i,j]:4); end;
min:=A[1,1];
For i:=1 to n do
For j:=1 to n do
if A[i,j]
writeln;
writeln ('min=',min:5);
readln
end.
9. Бір өлшемді массивтің көбейтіндісін табатын программа құр
Program m12;
uses crt;
var i,n:integer; s:real;
a: array [1..100] of integer;
begin
Randomize;
Writeln('массив элементин енгиз');
readln(n);
for i:=1 to n do
a[i]:=-27+random(100);
for i:=1 to n do
write(a[i]:5);
s:=1;
for i:=1 to n do
s:=s*a[i];
writeln('');
writeln('сандардын косындысы',sum:6:2);
readln;
end.
10. Х(n) жиымы берілген жиым элементтерін кері ретпен орналастыр.
Program ter;
Cons n=10;
Var
i,m,t:integer;
x:array[1..n] of integer;
Begin
for i:=1 to n do begin
write (‘x[‘,I,’]:=’); readln (a[i]); end;
for i:= 1 to n mod 2 do begin
t:=x[i]; x[i]:=x[m+1-i];
x[m+1-i]:=t;
end;
for i:=1 to m do
writeln(‘x[‘,I,’]:=’,x[i]);
end.
3.4.6 Функциялар және процедуралар
1. n элементтен m-нен жасалған терулер саның табу керек
Program_teru;
uses crt;
Var n,m,v,c1,c2,c3:integer;
c:real;
Procedure_ter(q:integer; var r:integer);
var k:integer;
begin
r:=1;
for k:=1 to q do r:=r*k;
end;
begin {негізгі бағдарлама}
clrscr;
write('n='); readln(n);
write('m='); readln(m);
v:=n-m;
ter(n,c1);
ter(m,c2);
ter(v,c3);
c:=c1/(c2*c3);
writeln(c:5:0);
end.
2. V1 жылдамдықпен жүгіріп келе жатқан, массасы m1 адам,
Шешуі: Бастапқы берілгендер СИ жүйесінде берілген, ал V арбаның
M1*V1+m2*V2=(m1+m2)*V;
V=m1*v1+m2*V2/m1+m2;
V-ның мәнін есептеу үшін параметрсіз процедураны пайдаланып, бағдарламаны мынадай
Program_ARBA;
uses crt;
var m1,m2,v1,v2,v:real;
Procedure_Impuls;
begin
V:=(m1*v1+m2*v2)/(m1+m2);
Write('v=',v);
end;
begin
clrscr;
Write('m1=?'); readln(m1);
Write('v1=?'); readln(v1);
Write('m2=?'); readln(m2);
Write('v2=?'); readln(v2);
Writeln;
Impuls;
end.
3. Септіктер, мұхиттар сұрақтарына жауап беретін қысқаша анықтамалық бағдарлама
Септіктерді бірінші процедураға, мухиттарды екінші процедураға енгізіп, бағдарламаны мынадай
Program_SM;
uses crt;
var m:integer;
Procedure_Septik;
begin
writeln('септіктер, септеу');
writeln('Атау:кім? не?- Олар, кітап');
writeln('Ілік: кімнің? ненің?- Олардың, кітаптың');
writeln(Барыс: кімге? неге?- Оларға, кітапқа');
writeln('Табыс: кімді? нені?- Оларды, кітапты');
writeln('Жатыс: кімде? неде?- Оларда, кітапта');
writeln('Шыѓыс: кімнен? неден? ќайда?- Олардан, кітаптан');
writeln('Кµмектес: кімнен? немен? ќалай?- Олармен, кітаппен');
Exit;
end;
Procedure_muhit;
begin
Writeln('мұхиттар; аудандары (мың кв.км):');
Writeln;
Writeln('Тынық (178684):');
Writeln('Атлант (91655):');
Writeln('Үнді (76174):');
Writeln('Солтүстік мұзды (14756');
Exit;
end;
begin
clrscr;
Writeln('кез келген пернені басыңыз');
Writeln;
Repeat until keypressed; writeln;
While true do begin
Writeln('1: септіктер');
Writeln('2: мұхиттар');
Writeln('3: бағдарламадан шығу');
Writeln;
Write('Ќай номер керек-?');
Readln(m);
case m of
1:septik;
2:muhit;
3:halt;
end; {case}
end; {while}
end.
4. функциясының мәнін есптеу керек. 3x+4y-1
Program f;
var x,y,z:real
Function fn(t,p:real):real;
begin
fn:=3*t+4*p-1;
end;
begin
clrscr;
write('x='); redln(x);
write('y='); redln(y);
writeln;
z:=7*fn(x,y)+5/fn(x,y)-2*sin(x)+10;
write(z);
end.
5. f(x)=0 теңдеунің [a;b] кесіндісіндегі түбірін берілген esp дәлдікпен
(f(x) функциясының графигі [a;b] кесіндісінде үздіксіз, монотонды және таңбасын
Program_tendeu;
{теңдеу түбірі}
label 3;
var a,b,c,eps:real;
function fn(t:real):real;
{f(t) функциясын көп нүкте орнына ендіріңіз}
begin
fn:=....
end;
begin clrscr;
3: write('a,b,c,eps=?'); readln(a,b,c,eps);
if fn(a)*fn(b)>0 then
begin
writeln('[a;b]-да түбір жоқ'); go to 3
end else
begin while abs(b-a)>2*eps do
begin
c:=(a+b)/2;
if fn(a)*fn(c)<=0 then
b:=c else a:=c;
end;
writeln('түбірі'; (a+b)/2);
end;
end.
6. Төмендегі өрнекті есептеу:
Z=(an+bm)cr-dk
program darezhesepteu;
var a,b,c,d,n,m,r,k,Z,f1,f2,f3,f4:real;
procedure darezhe(s,t:real; var q:real);
begin
q:=exp(t*ln(s));
end;
BEGIN
read(a,n,b,m,c,r,d,k);
darezhe(a,n,f1);
darezhe(b,m,f2);
darezhe(c,r,f3);
darezhe(d,k,f4);
Z:=(f1+f2)*f3-f4;
write(Z:8:2);
END.
№1 есеп: Екі санның үлкенін табатын бағдарлама құру
Program esep_1;
Uses crt;
Var x, y, max: integer;
Begin
Clrscr;
Writeln(‘Eki sandy engiz…’);
Readln(x,y);
If x>y then max:=x else max:=y;
Writeln(‘Eki sannyn ulkeni = ’, max);
End.
№2 есеп: Үш санның үлкенін табатын бағдарлама құру
Program esep_2;
Uses crt;
Var x, y, z, max: integer;
Begin
Clrscr;
Writeln(‘Ush sandy engiz…’);
Readln(x,y,z);
If x>y then max:=x else max:=y;
If max>z then max:=max else max:=z;
Writeln(‘Ush sannyn ulkeni = ’, max);
End.
№3 есеп: Адам жасына қарап, оларды әлі мектепке бармаған, мектеп оқушысы, жұмысшы, зейнеткер деген төрт топтың біріне жатқызатын бағдарлама құру. Адам жасы пернетақтадан енгізіледі.
Program esep_3;
Uses crt;
Var x: integer;
Begin
Clrscr;
Writeln(‘Adam jasyn engiz…’);
Readln(x);
If x6) and (x17) and (xabs(y) then
begin
x:=x/5;
writeln(‘x = ‘,x:5:2) end
else writeln(‘x = ‘,x, ‘ y = ‘,y);
End.
№5 есеп: Пернетақтадан трамвай билетінің номері (1 орынды 6 сан) енгізіледі. Билеттің «бақытты» номер екенін анықтайтын бағдарлама құру керек. Бақытты билеттің алғашқы 3 цифрының қосындысы соңғы 3 цифрының қосындысына тең.
Program esep_5;
Uses crt;
Var x, y, z, a, b, c, S, S1: real;
Begin
Clrscr;
Writeln(‘bilet nomerin engiz…’);
Readln(x, y, z, a, b, c);
S:=x+y+z;
S1:=a+b+c;
If S = S1 then writeln(‘bakitty nomer’)
else writeln(‘bakitty nomer emes’);
End.
№1 ύ=s/t
Program jul;
Var s,t, ύ: real;
Begin readln ( s,t) ;
ύ:=s/t;
Writeln (‘ύ=’, ύ);
End.
ІІ топ «Шығару» тобы
Төртбұрыштың ауданын тап. Екі қабырғасы берілген. Ауданын табу. S:=a*b
№2
Program aud;
Var a,b, s: real;
Begin readln ( a ,b ) ;
S:=a*b;
Writeln (‘S=’, S);
End.
3. Мысалы - үш бүтiн санның арифметикалық ортасын табатын программа
program pr0;
var a, b, c: integer;
s: real;
begin
a:=2; b:=4; c:=6;
s:=(a+b+c)/3
end.
4. Екі санның қосындасын табу программасын құру керек.
Program kosindi;
Var a, b, x integer;
Begin
Write (‘a, b-сандарын енгіз');
Readln(a, b);
X:=a+b;
Writeln(‘x=’,x);
5) . Екі санның бөліндісін табу программасын құру керек.
Program bolindi;
Var a, b, x:real;
Begin
Write (‘a, b-сандарын енгіз');
Readln(a, b);
X:=a/b;
Writeln(‘x=’,x);
End.
6). Екі санның көбейтіндісін табу программасын құру керек.
Program bolindi;
Var a, b, x:real;
Begin
Write (‘a, b-сандарын енгіз');
Readln(a, b);
X:=a*b;
Writeln(‘x=’,x);
7. Радиусы 5,78-ге тең шеңбердің ұзындығын анықтау керек.
Бағдарламасы:
Program T1 ;
Const R=5.78;
Var L:Real;
Begin
L:=2*3.1416*R;
Writeln (‘L=’,L);
End.
Немесе басқаша жазуға болады:
Program T2 ;
Var R:Real;
Begin R:=5.78;
Writeln (‘L=’,2*3.1416*R);
End.
: Х=15.3 Болғанда Y=(Cos(X)+ex) / x3 функциясын есептеу.
Бағдарламасы:
Program T3;
Var X,Y: Real;
Begin Read(x);
Y:=(cos(x)+EXP(x))/(EXP(3*Ln(x));
Write(Y);
End.
9. Нақты а саны берілген. Тек көбейту амалын пайдаланып, үш амал арқылы -н есепте.
PROGRAM Esep;
VAR a: integer; b, c, d : REAL;
BEGIN
READLN (a);
b : = a*a; c:=b*b; d:=b*c;
WRITELN (a, ‘^6=’, d:12:2);
END.
10. Жүрілген жол және оған кеткен уақыт берілген. Жылдамдықты табыңдар.
Program jyldamdyk;
Var s,t,u: real;
Begin
Readln(s,t);
u:=s/t;
Writeln (‘u=’,u);
End.
11. Екі қабырғасы берілген. Тіктөртбұрышың ауданын табыңдар.
Program audan;
Var a,b,s: real;
Begin
Readln(a,b);
s:=a*b;
Writeln (‘s=’,s);
End.
12. Үшбұрыштың үш қабырғасы берілген. Үшбұрыштың периметрін табыңдар.
Program perimetr;
Var a,b,c,P: real;
Begin
Readln(a,b,c);
P:=a+b+c;
Writeln (‘P=’,P);
End.
13. Шеңбердің ұзындығын анықтайтын программа
Program audan;
Const Pi=3. 14;
Var L, R: real;
Begin
WriteLn(‘Дөңгелек радиусын енгіз');
ReadLn(R);
L:=Pi*sqr(R);
WriteLn(’Шеңбер ұзындығы тең: ', L);
ReadLn;
End.
14. алг тіктөртбұрыш ауданын анықтау
нақты а, в
нәтиже S
басы
а, в енгізу
S=a+b
S шығару
соңы
15. Енді осы алгоритм бойынша бағдарлама құрамыз:
Program pr1;
Var a, b, s: real;
Begin
Write(‘a, b мәндерін енгіз’);
Read(a, b);
S:=a*b;
Write(‘S:=’, S);
End.
