Информатика пәнін оқытуда оқушылардың функционалдық сауаттылығын арттыру
№32 ЖББОМ КММ информатика пәні мұғалімі
Мухаметкалиева Ж.М
Қарағанды қаласы
Функционалдық сауаттылықты дамыту аясында информатика пәні мазмұны төмендегідей біліктілікті қамтамасыз етуі тиіс:
оқушылардың жалпы ақпараттық мәдениетін қалыптастыру;
қазіргі аспаптық құралдарды қолдану арқылы программалау білігін кеңейту және тереңдету;
зерттеушілік іс-әрекетінде ақпаратты өңдеу және жүйелеу білігін қалыптастыру;
бейіндік оқыту ерекшеліктеріне сәйкес ақпараттық ресурстармен жұмыс істеу дағдысына бейімделу, осы және басқа да кәсіби саладағы сұранысқа сәйкес оқушылардың практикалық іс-әрекетіне ақпараттық ғылымның жаңа жетістіктерін енгізу,
ақпараттық жүйенің және оның нақты саладағы элементтерін жобалаудың алғашқы дағдылары мен ақпараттық жүйенің аппараттық және бағдарламалық аппараттық кешендерімен жұмыс істеу дағдыларын дамыту;
әзірленетін ақпараттық жүйенің техникалық құжаттарын құру білігін дамыту;
Құзыреттілік тәсіл бірінші орынға оқушының хабардарлығын емес, нақты құбылыстарды танып білу мен түсіндіруде; қазіргі заманғы техника мен технологияны игеруде; практикалық өмірде; мамандық таңдау кезінде өзінің кәсіби білім алуға дайындығын бағалауда; еңбек нарығын бағдарлау қажет болғанда; өмірден өз орнын анықтауға; өмір салтын, кикілжіңдерді шешу тәсілдерін таңдауға байланысты мәселелерді шешу қажет болғанда туындайтын өмірлік мәні бар мәселелерді шешу біліктілігін шығарады.
ХХІ ғасырда өркендеп кең қадам басқан сандық ақпараттық технологияның қадам басуымен қарай өскелең ұрпақ функционалдық сауаттылықты ақпараттық компьютерлік сауаттылықпен қаатар дамып келеді. Әрине, ол үшін оқушы сауаттылығын қалыптастыру үшін информатика пәнін оқытуда біліктілік және пәндік құзыреттілігі төмендегі ұстанымдарды орындау қажет:
Информатика пәнінде оқыту пәннің қызметінің сипаты түрінде болуы керек.
Оқу үдерісі оқушының өз бетімен дамуына, АҚТ негізінде ісінің нәтижесінің жауапкершілігіне бағытталуы тиіс.
Осыған орай оқушылардың алған білімдері негізінде әрекет етуге қабілеттілік пен даналықты білдіретін құзыреттерді қалыптасытыру орта мектептердегі жаратылыстану бағытындағы пәндер басым бағыттарының бірі болып табылады. Ой - өрісі кең тұлғаны қалыптастыруда жаратылыстану пәндерінің орны ерекше. Сондықтан да болар, бүгінгі таңдағы роль атқаратын жетекші ғылымдардың біріне айналып отыр. Жыл сайын көптеген жаңашылдардың беті ашылуда. Информатика пәнінің ілгерілеген алғы шебін былай қойғанда, тіпті оның күнбе - күнгі тұрмыста жан - жақты орын тебе бастаған салаларын функционалдық сауаттылығы бар оқушылар еркін бойлап алуы керек.
Функционалдық сауаттылықты қалыптастыру - жаратылыстану бағытындағы пәндер оқушылардың өмірлік дағдыларын дамытудың басты шарты.
Функционалдық сауаттылықты қалыптастыру - оқушының логикалық ойлау қабілеттерін дамытудың үйлесімді жолы. Олай болса, функционалдық сауаттылық оқушының белгілі ортада өмір сүруі үшін қажетті деп саналатын және білім, білік дағдыларының жиынтығы. Ол тек білім мен білік әлеміне барудың жолы ғана емес, ұлттық әлеуметтік дамуының өлшемі.
Оқушылардың функционалдық сауаттылықтарын дамыту үшін жаратылыстану бағытындағы пәндер оқушылардың ақпаратты алу, өңдеу , тарату тәртіптерін өз бетінше меңгеруіне көп мүмкіншілік береді. Сапалы есептер оқушының логикалық ойлау қасиетін шыңдайды және пәнге деген қызығушылығын арттырады. Сабақта әртүрлі әдіс - тәсілдерді қолдана отырып, оқушылардың ой - өрісін дамытуға, копьютерде тәжірибелік жұмыс орындауда кезінде қызығушылығын арттыруға, теориялық білімдерін практикада қолдана білуге үйретеді. Адамның қандайда жаңалық ашуы кездейсоқтық қасиет емес, дамудың қуатты генетикалық құралы. Мұғалімнің міндеті шығармашылық ахуал қалыптастырып, оқушының өзіндік жүзеге асырылуына ықпал ету: Информатика сабағында:
Paint графикалық редакторында ерекше бейнедегі фигуралардың көмегімен кескін бейне құру.;
Буклет әзірлеу;
Оқулықтың сыртын безендіру;
Сыныптастары туралы деректер базасын құру;
Өлең жолдарымен алгоритм құру;
Кроссворд, ребус құру;
Берілген тақырыптарға презентация құру.
Функционалдық сауаттылықтың тағы бір бөлігі деп информатика пәнінен қабілеті жоғары оқушылармен жүргізілетін жұмыс түрін қамтуды жатқызуға болады. Басты назар ғылыми-зерттеу жобаларына, техникалық шығармашылыққа, өнертапқыштыққа, модельдеуге, нанотехнологияларға, аударылады. Оқытудың жоғары тиімділігіне жету үшін мұғалім шеберлігін шыңдап , үнемі ізденіс үстінде болуы керек. Әсірессе информатика пәні мұғалімі үшін ғылым мен техниканың күнделікті шапшаң жылдамдықпен қарқындап, дамуы кезіңде тек компьютерлердің жаңашалануы мен программалық жабдықтардың жетілген түрін меңгеруге тек қана ілесіп үлгеріп отыру қажет.
Сонымен сабақта «Программалау тілі арқылы модельдер жасау» тақырыбын оқуда визуальды қабылдау арқылы оқушылар ақпаратты жақсы есте сақтайтындығын ескеріліп, таныстырылым ретінде оқушыларға арнап презентация әзірленді. Оқушыларға қосымша материалдар таратылып, оқушылар оқып, топ ішінде талқылай отырып теориялық білімдерін жетілдірді. Осы теориялық білімдерін практикамен ұштастыру барысында, 3 топқа үш түрлі тақырып беріліп, интернеттен қажетті материал іздестіре отырып, шығармашылық жұмыс жасау қажеттілігі тапсырылды. Бұл жерде оқушылардың жеке қабілеттерін қолдану арқылы тақырыпты жан жақтан ашуға бағытталды. Өз жұмыстарын қорғау барысында оқушылар өз тақырыптарына байланысты ақпарат дайындап, критерийлерді ескере отырып, өз есептерінде анимация, музыка, бейнебаян кірістіре отырып, шығармашылықпен жұмыс жасады. Сыни тұрғыдан дамытуды көздейтін тапсырмаларды беру арқылы оқушылардың ой- өрісін дамытып, іскерлік дағдыларын арттыруға болатындығын аңғаруға болады. Қорытындылау кезеңінде кері байланыста Эдвард де Бононың «ойлаудың алты қалпағы» стратегиялық әдіс – тәсілі арқылы оқушылар сабақ туралы ой пікірлерін білдім. Ойлаудың алты қалпағы арқылы оқушылар сабақтан алған білімдерін саралап, өмірмен байланыстылығын, тақырыптың маңыздылығын, өздерінің көңіл күйлерін білдіре отырып, сабаққа сын пікір де айта білді.
Қабылдай алатын мәндерінің реттелген тізімі арқылы берілетін тип-саналатын тип болып есептеледі.Бұл типті сипаттау оның мүмкін мәндерінің идентификатор түрінде тізімін берумен анықталады. Функционалдық сауаттылықты қалыптастыруда 6 сынып оқушыларына төмендегі жұмыс мақсатымен төмендегілерді үйренуге болады :мәтіндік құжатта кестені безендіруге арналған.Жұмыстың орындалу барысында келесі әрекеттерді орындайды
Мәтіндік редакторды ашыңыз.
Бастапқыдан басқа Қаріпті таңдап, кестенің тақырыбын «Менің достарым» деп алып, жолдың ортасына орналастырыңыз. Тақырыпты жартылай қарайтып жазыңыз.
Үлгі бойынша (1 сурет) кесте құрыңыз:
1-сурет Кез келген деңгейдегі білім беруді дамыту сұрақтарына біржақты амал мәселелерін жаңғырту – негізгі міндет болып табылды. Қорыта келе функционалдық сауаттылық оқушылардың оқу-танымдылық құзыреттіліктерінің одан әрі даму негізін құрайды.
Әдебиет:
1. Оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамыту жөніндегі 2012-2016 жылдарға арналған ұлтық іс-қимыл жоспары (Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 25 маусымдағы № 832 Қаулысы).
2. ҚР білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы.-Астана, 2010.
3.Бидайбеков Е.Ы., Досмаилов Т.Қ.. Е-практикумда жұмыс істеу. Оқу құралы. Алматы. 1993. – 49 б.
