АНА ТИЛИ
Мевзу: Сез чешитлери акъкъындаумумий малюмат.
Макъсад: 1) « Сез чешити» мевзусы боюнджа бильгилерни актуаллештирюв.
2) Дикъкъат ве козетювни арттырмакъ.
3) Талебелернинъ идрак фаалигини инкишаф эттирмек.
4) Талебелернинъ нуткъларыны инкишаф этмек.
5) лугъат байлыгъыны зенгинлештирмек.
6) Ана тилимизге севги ве урьмет ашламакъ.
Дерснинъ донатмасы: корьгезмели васталар,карточкалар,ресимлер,булмача,айванларнынъ ресимлери.
Дерснинъ кетишаты:
I. Тешкилий муит.
- Селямлашув.
Мераба,сайгъылы талебелер!
II.Невбетчилик вазифеси.
--Ким бугунь невбетчи?
-- Бугунь афтанынъ насыл куню?
-- Насыл ава беклениле?
III. Дерске эмоциональ азырлыкъ корюв.
Бир шиир окъуйым, динъленъиз.
Мен окъумыш оладжам.
Окъуп, бильги аладжам!
Гъайрет этип,тырышып,
Яхшы адам оладжам!
Бизлер де,балалар,бу шиирдеки сезлерни акъылымызгъа алып,чокъ бильгили ве акъыллы адам олмакъ керекмиз.
- Раледе ренкли карточкалар бар.Къырмызы,мавы, ешиль ренкли.
Оларгъа бакъынъыз ве кейфинъизге келишкен тюсни сайланъыз.
-Къырмызы –сиз фааль иштирак этмеге азырсыз.
-Ешиль- сиз санки, дерсте яваш ишлемеге азырсыз.
- Мавы –сиз эеджанлы,бираз къоркъулы,дерске азыр дегильсиз.
IV.Раледе догъру отурув къаиделери. (Талебелер хорнен айталар).
Мен дефтеримни ачам.
Кереги киби къоям,
Достларымдан сакъламам,
Къалемни бойле тутам,
Раледе догъру отурам
Темиз ве дюльбер язам.
V. Хаттат дакъкъысы.
1. Джевабы «Б»ден башлагъан тапмаджалар.
Дагъгъа барса,къутура.
Эвге кельсе, отура. (балта)
Сувда догъа,сувда осе,
Къуругъа чыкъса,чыдалмай оле. (балыкъ)
Сувда батмаз,атеште янмаз. (буз)
Эр бир тапмаджанынъ чезими насыл арифнен башлай?
Бу арифни дефтеринъизге бир сатыр язынъыз.
Арифнинъ характеристикасыны беринъиз.(тутукъ,янъгъыравукъ,чифтли(п)).
2. Сезнинъ сес-эджа талили. Бу арифлернен сез тизинъиз.
А а б къ 4 2 1 3
и е б р б
2 4 1 5 3
(Бакъа, Бибер) сезлерни талиль этинъиз.
VI.Дерснинъ мевзусыны ве макъсадыны еткизюв.
- Булмачаны чеземиз ве дерснинъ мевзусыны билемиз.
1) Предметнинъ аляметини косьтерген чешити.( сыфат)
2) Нарат насыл тюсте? ( ешиль)
3) Оджа,къуруджы,ашчы – адамларнынъ ……( зенааты)
4) Богъдай осе ….(чельде)
5) Бирден келип къапу ачар,
Озю корюнмей къачар?(ель)
6) Кунеш нурлары. (шавле)
7) Сизге тиктим кольмек,къалпакъ
Озюм исе къалдым чыплакъ. (ине)
8) [ б],[ в], [г] – насыл сеслер?
9) Адамларны,предметлерни,айванларны бильдирген сез чешити.
( исим).
- С
Ы
Ф
А
Т
Е
Ш
И
Л
Ь
З
Е
Н
А
А
Т
Ч
Е
Л
Ь
Е
Л
Ь
Ш
А
В
Л
Е
И
Н
Е
Т
У
Т
У
КЪ
И
С
И
М
Демек бугунь биз « Сез чешити» мевзусыны пекитеджекмиз.
VII. Шакъалы шиир.
Балалар чыкъынъыз тахтагъа ве сез чешитлери акъкъында шакъалы шиирлерни айтынъыз. Биз бераберликте «Сез чешити» терегини толдураджакъмыз.
Ким? ве Не? –деп,
Исимлер эр вакъыт суаль бере.
Фииль исе гедже – кунюдюз
Иш,арекет беджере.
Тюс,лезет, шекиль,колемни
Ифаделей сыфатлар.
Мени,сени,оларны
Косьтерген сезлер де бар
Бу сезлерни бильсенъиз
Яхшы олур,балалар!
- Терекке сез чешитлери асыла.
Демек насыл сез чешитлери акъкъында лаф кете?
Сез чешитлерини билирмиз
Оларны огренирмиз.
Оджамыз сорагъанда
Догъру джевап берирмиз!
VIII. Физдакъкъа
Насыл дюльбер алма корьдик.
Ерлеримизден берабер турдыкъ
Къолларымызны котердик
Оны узьмеге къыйын олды
Чюнки ель котерильди
Биз текаран секирдик
Ве оны узып алдыкъ.
IX. Таянч бильгилерини актуаллештирюв.
Карточкаларнен иш (Мустакъиль иш)
Энди сизден тек догъру джеваплар беклейим,келинъиз хатырлайыкъ.
Дерт бала карточка боюнджа чалышаджакъ, къалгъанлары исе суаллерге джевап береджек.
Карточка № 1 [pic]
1) Исимлерни бельгиленъиз:
А) раатлана;
Б) къырмызы;
В) турна;
2) Къайсы сезни буюк арифнен язмакъ керек?
А) чавке;
Б) зейнеп;
В) чель;
Карточка № 2
1) Текликте олгъан исимни бельгиленъиз:
А) йылдызлар;
Б) кемане;
В) озенлер;
2) Сыфатны бельгиленъиз:
А) ачмакъ;
Б) ястыкъ;
В) ярыкъ;
[pic]
Карточка № 3
1) Фииллер нени бильдире?
А) предметни; [pic]
Б) иш-арекетни;
В) аляметни;
2) Кечкен заман фиилини бельгиленъиз:
А) къыдыра;
Б) тарадым;
В) тана;
Карточка № 4
1) Шимдики заман фиилини бельгиленъиз: [pic]
А) къачты;
Б) файдаланаджакъ;
В) сагъынам;
2) Келеджек заман фиилини бельгиленъиз:
А) текрарлады;
Б) топлайджакъ;
В) тиздим;
1) Инсаннынъ,айваннынъ ве шейлернинъ адларыны ифаде эткен сез чешити? (Исим)
2) Исим насыл суаллерге джевап бере? (ким? Не?)
3) Насыл сез чешитине сыфат айталар?
4) Суалини айтынъыз?
5) Бу эм де сез чешити,эм де айваннынъ ады?
6) Суалини айтынъыз.
7) Фиильнинъ заманларыны айтынъыз.
XI. «Козьлер» ичюн гимнастика.
XII.Мустакъиль иш.
Берильген исимлер ичинде даа башкъа исимлер «сакълангъан».Оларны тапынъыз.
Сель, Къафес, Къоба, Къочкъар, Къашкъыр, Къоджа, Къурбан, Бургъу,Таван.
Дефтерге язып алынъыз.
XIII. «Сез чешитлерини тапув» оюны
Ренкли къарандашнен берильген сезлерни сизинъиз.
Къырмызы- сезлер,предметни бильдире.
Ешиль – сезлер,иш-арекетни бильдире.
Мавы- сезлер,предметнинъ аляметини бильдире.
Къара- сезлер,суаль къоймакъ мумкюн дегиль.
Чапмакъ у тильки
Ярыкъ аюв огренмек
Сары татлы
Къавура яза мавы
О назик эв
дюльбер бакъа
- Насыл сез чешити олгъаныны неден бильдинъиз? (суаль къойдыкъ).
XIV. Китапнен чалышув . Мустакъиль иш.
255- мешгъулиет,123- саифе.
Метинден Исимни,сыфатны,фиильни тапып,схемагъа толдурынъыз.
-
ИСИМ
СЫФАТ
ФИИЛЬ
- Cинкан.
Къаиде: 1. Исим - бир
Сыфат - эки
Фииль - эки
Сизинъ мунасебетинъиз предметке.
Исимге- синоним тапмакъ.
Башта бир сезни берабер япайыкъ.
Исим – Къырым
Сыфат- Бай,аджайип
Фииль – дюльберликнен джельп эте.
Мунасебет – мен Къырымны севем
Синоним – Ватанымны
- Энди исе синканны группаларгъа болюнип япамыз.
Биринджи группа: Тиль сезюнен(тиль – тувгъан,анна тиль,янъгъырай,текюле, эр вакъыт эшитмеге истейим,тувгъан нутукъ)
Экинджи группа: Миллий аш(чибирек- лезетли,хамырлы,къавурам,
Пиширем,сыкъ-сыкъ ашамакъ истейим,хамыр ашны).
Учюнджи группа: Миллий урба(къадын антери- дюльбер,сачакълы
(бахрама),тикелер,нагъышлайлар, мен пек бегенем, миллий урба).
Дертюнджи группа: Айван( къой- къувырчыкълы,бойнузлы,отлай, кезе,
Этлерини ашамагъа севем,эв айваны).
Пекитюв.
Ресимлерге бакъынъыз.Ким олгъаныны ,насыл ве не япкъаныны айтынъыз.
Филь
[pic]
Копек
[pic]
Къашкъыр
[pic]
Аюв
[pic]
Мышыкъ
[pic]
Арслан
XVI. Баалав.
XVII.Дерснинъ екюнлеви. Умумийлещтирюв.
- Дерсте нени огрендик?
- Насыл мевзуны пекитик?
- Дерсте нени бегендинъиз?
XVIII. Эвге вазифе.
Дерсликнинъ 136- нджы саифедеки,283-мешгъулиетни япмакъ.
