4-сынып Пән: Бейнелеу Мерзімі:
Сабақтың тақырыбы:Киізүй жиһаздары
Сабақтың мақсаты:
Оқушылардыкиізүйсүйегіменжәнекиізүйжиһаздарыментаныстыру, кеңірекмәлімет беру.
Ұлттықмұрамыздысақтауға, қадірлеугетәрбиелеу.
Дүниетанымынкеңейту, сөздікқорларынбайыту.
Құралдары: киізүймакеті, сандықмакеті, өрнектісырмақ, суреттер, слайд
Сабақтың барысы
Бүгінгісабақтың тақырыбынжұмбақшешуарқылытабайық.
Тіреусізкүмбез,
Сылақсызқабырға
Тұтқасызесік
Іргетассызғимарат. (Киізүй)
[pic] [pic]
Бүгінгітақырыпкиізүйжәнеоныңжиһаздарытуралыболмақ.
Киізүйкөптегенкөшпеліхалықтардыңнегізгібаспанасыболған. Біздіңхалқымыздакиізүйді сан мыңдағанжылдарбойыөзініңтөлбаспанасыетіпкеледі.
Мал шаруашылығыменайналысып, көшпеліөмірсүретінадамдарүшінкиізүйыңғайлы да жеңіл, қолайлыбаспана. Еңкереметі оны жарты сағаттажығып, тағысондайуақыттатігіпүлгіругеболады.
Тұтынуқажетінеорайкиізүйүштүргебөлінеді. 1. . Киізүйүшқанаттанбастап, он екі, он сегіз, отызқанатқадейінжететінүлгілеріболған. Жалпыкиізүйбасты - бастытөрттүрліжабдықтантұрады.
1 - оқушы. Киізүйдіңсүйегіқайың, мойыл, сәмбі талы, қарағайсияқтыағаштарданжасалатынжабдықтар (кереге, уық, шаңырақ, маңдайша, табалдырық, жақтаунемесетаяныш, сықырлауық)
2 - оқушы. Киізүйдіңкиіздерінегізіненқойдыңкүзенжүніненжасалатынжабдықтар (туырлық, үзік, түңлік, киізесік, уыққап, дөдеге т. б)
3 - оқушы. Киізүйдіңбау - шуықой, түйежүнінен, жылқыжалынанесілетін, тоқылатынжіптер (арқандар, бас бау, аяқбау, уықбау, түңлікбау, құр, терме, басқұр, желбау т. б)
4 - оқушы. Киізүйдіңіші - тысынатұтатыншидіңтүрлері - шым ши, ораулы ши, кілем ши, алаша ши, ақ ши.
[pic] [pic]
Киізүйдіңсыртқыкөрінісіне, сәулеті мен көлемінеқарайақүй, бозүй, қоңырүйжәне т. б аттарыменатайды.
Ендікиізүйжиһаздарыментанысайық. Киізүйжиһаздарынаабажа, абдыра, ағаштөсек, адалбақан, асадал, бөгіре, жағылан, жозы, жүкаяқ,
кебеже, сандықжатады. Солардыңішіненбірнешеуіментанысайық.
5 - оқушы. Адалбақан - тұрмыстағытазалықтыңкепілі. Оғанкиімдерді, жеңілбұйымдардыіліпқояды. Адалбақанкиізүйдіқұрукезіндешаңырақтыкөтеріптұруқызметін де атқарады.
6 - оқушы. Қазақхалқыныңтұрмыстақолданатынсандықбейнеліүйжиһаздарынегізіненабажа, әбдіре, сандық, қобдишадепбөлінеді. Сандыққакиім - кешек, заттардысалады.
7 - оқушы. Жүкаяқ - қазақтұрмысындағыүйжиһаздарыныңбірі. Олжиғанжүктің, сандықтыңастынақоятынағаштұғыр.
8 - оқушы. Кебеже - бидай, арпа, тары, күрішсияқтыдәнді - дақылдарды, тағыбасқа да азық - түліктүрлерінсалыпқоюүшінарнайыжасалғаныдыс.
9 - оқушы. Асадал - асыңадалболсындегенсөз. Оғаныдыс - аяқтардысақтайды.
Киізүймакетінедайындапкелгенбөліктеріарқылыкиізүйдіқұру. Бөліктерқағазғасалынғансуреттер. Әрбөліктесұрақтар бар. Сұрақтарғашыққанәроқушыжауапбереді.
[pic] [pic]
1 - шікереге - достықтуралы 5 мақалайт.
2 - шікереге - еңбектуралы 5 мақалайт.
3 - шікереге – отантуралы 5 мақалайт.
Шаңырақ – рәміздердіата
Уық – үшжүздіңбиіната.
Есік - төрттүліктіңатасыната.
Ши - қазақбатырларыната.
Туырлық - білімтуралымақалайт.
Киізесік - еңбектуралымақалайт.
Түңлік -аптакүндерініңқазақшаатауы
10 - оқушы. Киізүй
Киізүйдөп - дөңгелек,
Жыққанкезде он бөлек.
Тіккенкезде топ етіп
Қонақалардөңгекеп.
Көшіп - қоныпүнемі
Көкжайлаудажүреді.
Самалсоқсааңқылдап,
Желгеіргесінтүреді.
Сан ғасырлараралап,
Танысболған бар алап.
Саяхатшыбірөзі,
Қойайдағанқоралап.
« Саяхаттысүйемін,
Өркешіндетүйенің!»-
Депжырлағанбұлүйге
Бүгінөзімиемін.
11 - оқушы
Шаңырақ
Көтерілсешаңырақ,
Ақбақандыастына ап.
Жатқануықжамырап,
Бірігеді бас құрап.
Ата - баба тілеген
Қалмасындепқаңырап.
Төбесікөктіреген
Осы – қарашаңырақ!
12 - оқушы. Кереге
Ыңғайлыжоқөзіндей,
Торжолдәптеркөзіндей,
Тез жиналар, қаласаң.
Керілгендеқарасаң.
Секілдіалыппарақтар,
Керегелерұнайды.
Жалғасакепқанаттар,
Киізүйдіқұрайды.
Киізүйдіңсұлбасы
Қиысады не қилы.
Уықтардыңбір басы
Керегегебекиді.
13 - оқушы. Уық
Дегеніміз - уықтар -
Имекбастысырықтар.
Шаңырақтыуысқаап,
Тұрадыылғинықұстап.
14 - оқушы. Үзік пен бақан
Киізүй, бірқызығы,
Саладыескеатаны:
Ақшапаны - үзігі,
Ақтаяғы - бақаны.
15 - оқушы. Түңлік
Киізүйдіңарайлы
Терезесі - түңлік.
Ашықтұрсақарайды,
Түндежұлдызүңіліп.
Түңліктіашқанда,
«Құтылдым!»- депқуанып,
Түтінұшараспанға,
Шудақұсапшұбалып.
Қайырылып, түріліп,
Тұрадыоныңбір басы.
Біржағынантүңлік -
Киізүйдіңмұржасы.
16 - оқушы. Белдеу
Киізүйдіңбелбеуі -
Беліндегібелдеуі.
Болсынкүндіз, түнмейлі,
Босатудыбілмейді.
Тіресердейдәуіңмен,
Күресердейдәуіңмен.
Қашанауылкөшкенше,
Біреукеліпшешкенше,
Тұрғанытастүйінбоп:
«Келіпқаларқұйын!» деп.
Ал ендібүгінгісабақтабілгендеріміздікиізүйтоптамасынажазайық.
Сабақтықорытындылау.
