5 сынып
Сабақтың реті № 29
Сабақтың тақырыбы: Сәулет өнері.
Сабақтың мақсаты:
кеңістікте заттарды дұрыс орналастыруға, дұрыс композициялық шешім табуға, заттардың көлемін, түсін дұрыс бейнелеуге үурету.
байқағыштығы мен көзбен көріп есте сақтау қабілетін, композициялық ойлау қабілеттерін дамыту
Сабақтың міндеті:
эстетикалық карым – қатынасқа баулу, табиғатты сүюге, аялауға тәрбиелеу
Сабақтың түрі
.жаңа сабақ
Сабақтың әдістері: ақпаратты - хабарлау; түсіндіру; нұсқаулы; ____________________________
Оқу әдістері: орындаушылық; репродукциялық практикалық; жартылай-іздестіру, іздестіру, __________________________________
Сабақтың жабдықталуы, көрнекілігі:
қағаздар, қарындаштар, репродукциялар, буклеттер_____________
Сабақтың барысы.
Ұйымдастыру кезеңі:
1)Салемдесу
2)сабаққа қатынасуын тесеру
3)сабаққа дайындылығын тексеру
3. Жаңа тақырып Сәулет өнері адамдардың өмірі мен кызметіне кажетті, мате-риалдық тұрғыдан ұйымдасқан орта кұрайтын үйлер мен құры-лыстар, сондай-аң кешендер, қоғамның эстетикалық көзқарасына сәйкес құрылыстар, сәулет өнері мәдениет саласын құрайды.
Қазақстан сөулет әнері қалыптасуының өзіндік тарихы бар. Қазақстанда 6-18 ғасырлар аралығында ғажайып сөулет өнерінің ірге тасы қаланып, қалалар тұрғызыла бастады. Атап айтқанда: Сауран, Отырар, Тараз, Баласағұн қалалары Жібек жолы бойын-да ерекше сән-салтанатқа ие болады.
О т ы р а р - Қазақстанның орта ғасырлардағы әйгілі қалала-рының бірі. 8 ғасырда Фараб деп аталған. Ол - ұлы ғұлама баба-мыз әл-Фарабидің туған жері.
Қазба жұмыстар нәтижесі Отырарда сәулетті сарай, мешіттер болғанын дәлелдейді. Отырар - қазақ халқының көне тарихы ның көзіндей ежелгі қаланың бірі. Іішсының шығыс бөлігі осы Тараз моншасының жүйесіне сүйепі пі.пынған. Айша Бибі кесенесі - 12 ғасырда түрғызылған қаэа |өулет өнерінің маржаны.
Тараз қаласы аймағында ертерек пайда болған ескертісіш ■Іибажа хатун кесенесі (11ғ.). Ескерткіштің қүрылысы өте қарі Ііі й ым, ол күйдірілген кірпіштен кдланған. Кезінде төбесі сі111 қыі лы күмбезбен жасалған. Бүл ескерткіш - көшпенді халык-тың талай сәулет кешендеріно үлгі болған классикалык кү-рылыс.
Түркістан қаласықазак хандығының орталығы болғап. Ахмет Йасауи кесенесі осында
орналасқан. Ғимараттың ішкі-сырткы беті жылтыр, түрлі түсті мозаикалар өрнектерімен өшекейленген. Қазақ сәулет өнерінің дүние жүзіне танымал, классикалык көне ескерткіші. Енді ежелден түркі халықтарына төн болып келген сәулетті к қүрылыстарға байланысты бірнеше атауларға тоқталып өтейік.
Мавзолей - монументтік бейіттердің аты.
Медресе - мүсылмандардың ең жоғарғы рухани мектебі.
Мешіт — мүсылмандардың діни ғимараты.
Мозаика - түрлі түсті үсақ тастардан, боялған әйнектен, смалз. тадан, жылтыр керамикадан қүрастырылып, сыртқы қабырғаға Се лынған сурет, өрнек.
Мцнара - көк аспанмен таласқан цилиндр төріздес конструк. циялық қүрылыс.
Жалпы қазақ халқының сәулет өнерінде ғимараттар мен кө рене қүрылыстары күмбезделініп салынады.
Щмбез өзінің сипаты жағынан әр түрге бөлінеді. Олар! шеңберлік күмбез, сына бейнелі күмбез, баспалдақты күмбеЕЦ жүлдызды күмбез, т.б.
Сәулет өнеріндегі түр-түс сәулеттік (архитектуралық) көр кемдікке кол жеткізу қүрылыстарының бірі болып саналаді.і. Сөулеттік ғимараттардың көркем безендірілуі басты рөл атқі рады Қазандық, көрхана мен мешіт қабырғаларының төменгі жаі алты бұрышты көгілдір түстермен кәмкеріліп, мозаикалық өрнв термен шектелген. Көрхана есігінің ою-әрнектері сүйекпеі [ нақыі талған. Есік жүқа темірмен қапталып, оған алтып жалу.п. түсірілген. Мешіт қабырғаларына жыланкөз жалатылпш а.іг қырлы көгілдір тақтайшалар үсталған. Мүндай сөулөттік 901 деу көне сөулет өнеріміздің өдіс-тәсілдерін көз а.пді.імыи
Орта Азия мен Қазақстан жерінде шаһарлар (қалалар) ежел-ден-ақ пайда болған. Бүл - сәулет өнерінің куәсі. Атап айтқанда олар: Бүхара, Самарқан, Отырар, Баласағүн, Түркістан, Тараз, Қүлан, т. б. Өсем қалалар халықтың көңіліне үялап, еңсесі биіктей түсті. Қазақ халқы үшін екінші Мекеге айналған Түркістан ша-һары болды. Түркістан төңірегінде Қарнақ, Сауран, Сығанақ, Аққорған, Өзкент, Созақ, Шолаққорган, Қүмкент, Бабаата, Сау-дакент, Сүткент төрізді үлкенді-кішілі қалалар болған. Мүныц бөрі - сәулеттік салтанатты өнеріміздің даму ерекшелігінің тари-хы. Кезінде атақты суретші В. Верещагин Түркістан қаласыныц көрінісін бейнелеп, көркем шығарма жазған. Түркістан қаласын-да орналасқан сәулет ғимараты үйлесімді жоспармен салынған. Бүл тек зират болуымен шектелмейді, мешіт, медреселік қызмегг атқарган. Кітапхана мен Ақсарай бөлмелерінің төбесі келденең аркалармен жабылған.
Негізгі бөлімдерде - қазандықта, кәрхана мен мешітте қос қабатты аркалар жоқ, олардың өрқайсысының қабырғаларынап төрт-төрттен ойықшалар жасалған. Кесененің қабырғаларыныц көркемделуі үш бөліктен түрады.
қажетті, материалдык түрғыдан үиым-дасқан орта қүрайтын үйлер мен күры-лыстар.
Шағын формалы мүсіндер және өр түрлі көлемді мүсіндер қала қүрылы-СЫ мен бақтың, парктің композициясын • оулеттік жагынан толықтырады. Сәу-петтік ансамбль көрермендік қабылдау бірлігін тугыза алатындай белгілі бір идеялық көркемдік ой коздеу негізінде түргызылган. Мысалы, Алматы қала-сындагы Республика алаңындағы ан-ишбльдер.
Ордер гщрлері.
Қазіргі сөулет өнеріне байланысты Оіриеше гимараттарды атап көрейік. Олар: Шыгыс моншасы, Оқушылар сарайы, Цирк үйі, Анкара қо-іп к үйі, т. б. Үлы Қытай қорганы - Солтүстік Қытайдағы бекіністі ібырға және кене қытай сөулет өнерінің орасан зор ескерткіші.Адмиралтейство - орыс сөулет өнерінің Санкт-Петербургтегі
4.Сармандық жұмысӨз пәтердегі бөлімін бейнелеу
5.. Сабақтың қорытындысы.Оқушылардың іс - әрекеттерін бағалау
Бұгін сабақта қандай жұмыс атқардық?
Сабақта кандай жаңалықты білдіңдер?
Немен таныстыңдар ?
