: Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйесін қосу тәсілмен шешу.

170- сабақ

Мақсат:

Білімдік

Білім

• Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйесін қосу тәсілімен шешуді қарастырады.

Түсінік

• Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйесін қосу тәсілімен шешуде айнымалы коэффициенттеріне байланысты екенін түсінеді.

Құзырлылық

Қолданым әрекеті

• Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеуді алгебралық қосу тәсілімен шығару алгоритмі.

Талдау әрекеті

• Қосу тәсілін қолдану кезінде екі айнымалысы бар сызықтық теңдеудің сол және оң жақтарына қарай арифметикалық амалды қолдануға болатынын қарастырады.

Шығармашылық әрекет

• Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйесін қосу тәсілмен шешу жолын түсіндірмесін береді.

Құнды-лық

Бағамдау әрекеті

•Математика пәнінде екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйесін қосу тәсілімен шешу.

Сабақ құрылымы:

І. Ақпарат алмасу (5 мин.).

ІІ. Алғашқы бекіту ( 3 мин.).

ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (25 мин.).

ІV. Шығармашылық қалыптастыру (7 мин.).

V. Бағамдау - бағалау (5 мин.).

Сабақ типі: •Жаңа тақырып меңгеру

Оқыту әдісі:

• Репродуктивті, ішінара ізденушілік

Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:

• Бағыт-бағдар береді, оқушыларға қажет болғанда көмек береді, олардың танымдық тапсырмаларды өз бетімен орындауын қадағалайды.

Негізгі ұғымдар мен терминдер:

• екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйесі

Оқушы жетістігін бағалау:

• Оқушының оқу іс-әрекеті ол АБ, ҚҚ блогындағы тапсырмаларды орындау деңгейіне байланысты бағаланады. Сонымен бірге оқушыға ШӘ блогындағы тапсырманы орындағаны үшін қосымша бонус балл қойылады.

і. АҚПАРАТ АЛМАСУ.

ТАҚЫРЫП ЖОСПАРЫ:

1. Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйесін қосу тәсілімен шешу.

1- тақырыпша Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйесін қосу тәсілімен шешу.

I жағдай.

Теңдеулер жүйесіндегі айнымалылардың біреуінің коэффициенттері - қарама-қарсы сандар.

1-м ы с а л .

теңдеулер жүйесін қосу тәсілімен шешейік.

Теңдеулердің сол және оң жақтарын мүшелеп қосайық:

Берілген жүйенің бір теңдеуін 9х=36 теңдеуімен алмастырайық. Сонда алғашқы берілген теңдеулер жүйесімен мәндес

теңдеулер жүйесі шығады, ондағы бірінші теңдеуден х=4.

х-тің мәнін жүйенің екінші 6х+2у=30 теңдеуіне қойсақ:

6 • 4+2у=30, 24+2у=30, у=3.

Теңдеулер жүйесінің бір ғана х=4, у=3 шешімі бар.

Қысқаша:

9х = 36,

х=4; 6 • 4+2у=30, 2у=6, у=3.

Жауабы: х=4; у=3.

ІІ жағдай.

Теңдеулер жүйесіндегі айнымалылардың біреуінің коэффициенттері тең.

2-м ы с а л

теңдеулер жүйесін шешейік.

Теңдеулердің біреуінің екі жағын да -1-ге көбейтіп, теңдеулерді мүшелеп қосу керек немесе теңдеулердің біреуінен екіншісін азайту керек:

немесе

у-тің табылған мәнін жүйедегі теңдеулердің кез келген біреуіне қоямыз.

Мысалы:

Жауабы: х=3; y=2

ІIІ жағдай.

Теңдеулер жүйесіндегі айнымалылардың ешқайсысының коэффициенттері өзара тең емес және қарама-қарсы сандар да емес.

3-м ы с а л

теңдеулер жүйесін шешейік.

Теңдеулер жүйесіндегі айнымалылардың біреуінің коэффициенттері қарама-қарсы сандар болатындай көбейткіштерді таңдап алу керек. Сонан соң теңдеулердің әрқайсысының екі жағын да тиісті көбейткіштерге көбейтіп, берілген жүйені мәндес жүйемен алмастыру керек. 3- мысалдағы теңдеулер жүйесінің бірінші теңдеуінің екі жағын да 7-ге, екінші теңдеуінің екі жағын да -2-ге көбейту керек:

сонда

у-тің табылған мәнін жүйедегі теңдеулердің кез келген біреуіне қоямыз.

Мысалы:

Жауабы: х=5; y=2

Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйесін қосу тәсілімен шешу үшін:

1. айнымалылардың біреуінің коэффициенттері (бірінші және екінші теңдеудегі) қарама-қарсы сандар болатындай көбейткіштерге (көбейткішке) жүйенің теңдеулерінің екі жағын да (бір теңдеуін) көбейту керек;

2. жүйе теңдеулерінің оң жақтарын және сол жақтарын мүшелеп қосып немесе азайтып, оны бір айнымалысы бар теңдеуге айналдыру керек;

3. шыққан бір айнымалысы бар теңдеуді шешіп, айнымалының біреуінің мәнін табу керек;

4. айнымалылардың біреуінің табылған мәніне сәйкес екінші айнымалының мәнін табу керек.

іІ. алғашқы бекіту

Мысалы:

Қорытынды____________________________________________________________

IІІ. ҚҰзырлылық ҚАЛЫПТАСТЫРУ

Деңгейлік тапсырмалар:

I деңгей тапсырмалары

1. №1265 Теңдеулер жүйесін шешіңдер.

______________________________________________________________________

2.№1266.

Теңдеулер жүйесін шешіп, құрлықтағы ең үлкен жануар сусиыр туралы мағлұматтар аласыңдар. х-тің мәні сусиыр аузының қанша градус ашылатынын;

у-тің мәні сусиырдың ауыз жақтарының қанша сантиметрге ашылатынын береді.

______________________________________________________________________

3. №1268. Теңдеулер жүйесін шешіңдер.

______________________________________________________________________

II деңгей тапсырмалары

4. №1269 Теңдеулер жүйесін шешіңдер.

______________________________________________________________________

5.№1270. Теңдеулер жүйесін шешіңдер.

______________________________________________________________________

III деңгей тапсырмалары

6.№1272. Теңдеулер жүйесін шешіңдер.

______________________________________________________________________

IV. Шығармашылық ҚАЛЫПТАСТЫРУ

Топтық жұмыс

Сыныптағы оқушылар екі топқа бөлініп келесі тапсырманы орындайды.

I топ

______________________________________________________________________

II топ

______________________________________________________________________

VІ. Үй жұмысы

1. Оқулықтағы №1271; 1273; 1276.

2. Топтық жұмыс есептерін толықтырып шығару.

171 сабақ

Мақсат:

Құзырлылық

Қолданым әрекеті

• Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеуді алгебралық қосу тәсілімен шығару алгоритмі.

Талдау әрекеті

• Қосу тәсілін қолдану кезінде екі айнымалысы бар сызықтық теңдеудің сол және оң жақтарына қарай арифметикалық амалды қолдануға болатынын қарастырады.

Шығармашылық әрекет

• Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйесін қосу тәсілмен шешу жолын түсіндірмесін береді.

Құнды-лық

Бағамдау әрекеті

• Математика пәнінде екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйесін қосу тәсілімен шешу.

Сабақ құрылымы:

І. Құзырлылық қалыптастыру (33 мин.).

ІІ. Шығармашылық қалыптастыру (7 мин.).

ІІІ. Бағамдау - бағалау (5 мин.).

Сабақ типі: • тақырыпты қайталау

Оқыту әдісі:

• Репродуктивті, ішінара ізденушілік

Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:

• Бағыт-бағдар береді, оқушыларға қажет болғанда көмек береді, олардың танымдық тапсырмаларды өз бетімен орындауын қадағалайды.

Негізгі ұғымдар мен терминдер:

• екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйесі

Оқушыда дағды қалыптастыру:

• өзін-өзі дамыту дағдылары - өзінің деңгейін бағалау, оны жоғарылату бағытында жүйелі жұмыс жасау, белгіленген мақсатқа жетіп барып қанағаттану, осындай «сәттілік сәтіне» ұмтылу; ұжымда жұмыс істеу дағдылары – ұжым мүшесі ретінде өзінің жауапкершілігін сезіну, өзгелерге кедергі келтірмей ортақ жұмысқа белсенді атсалыса білу, бүкіл топ жұмысының нәтижесін көре білу, объективті бағалай алуы, оны сынып алдында қорғай алуы.

Ақпарат көздері:

1. Математика. Жалпы білім беретін мектептің 6-сыныбына арналған оқулық, 2-басылым / А.Е. Әбілқасымова, Т.П.Кучер,З. А.Жұмағұлова Алматы, Мектеп, 2011.

2. А.Е. Әбілқасымова Математика. Дидактикалық құрал. Жалпы білім беретін мектептің 6-сыныбына арналған.- Алматы, Мектеп, 2011ж.

3.А.Е. Әбілқасымова Математика 6-сыныбына арналған оқу-әдістемелік құрал / Алматы, Мектеп, 2011.

4. Т.А. Алдамұратова Координаталық түзуде, В.И. Тупаева. Математика. Дидактикалық құрал. Жалпы білім беретін мектептің 6-сыныбына арналған.

-Алматы: Атамұра, 2011.

5. Алдамұратова Т.А Математика. 6-сыныбына арналған оқу-әдістемелік құрал. Алматы,Атамұра, 2011.

Оқушы жетістігін бағалау:

• Оқушының оқу іс-әрекеті ол АБ, ҚҚ блогындағы тапсырмаларды орындау деңгейіне байланысты бағаланады. Сонымен бірге оқушыға ШӘ блогындағы тапсырманы орындағаны үшін қосымша бонус балл қойылады.

I. ҚҰзырлылық ҚАЛЫПТАСТЫРУ

Деңгейлік тапсырмалар:

I деңгей тапсырмалары

1. №1277 Теңдеулер жүйесін шешіңдер.

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

2.№1278. Теңдеулер жүйесін шешіңдер.

_____________________________________________________________________

______________________________________________________________________

3. №1279. Теңдеулер жүйесін шешіңдер.

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

II деңгей тапсырмалары

4. №1280 Теңдеулер жүйесін шешіңдер.

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

5.№1281. Теңдеулер жүйесін шешіңдер.

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

III деңгей тапсырмалары

6.№1282. Теңдеулер жүйесін шешіңдер.

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

IV. Шығармашылық ҚАЛЫПТАСТЫРУ

Топтық жұмыс

Сыныптағы оқушылар екі топқа бөлініп келесі тапсырманы орындайды.

I топ

Егер х0және у0

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

II топ

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

V. Бағалау-бағамдау

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

VІ. Үй жұмысы

1. Оқулықтағы №1283; 1285-1288.

2. Топтық жұмыс есептерін толықтырып шығару.

172- сабақ

Мақсат:

Құзырлылық

Қолданым әрекеті

• Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеуді алгебралық қосу тәсілімен шығару алгоритмі.

Талдау әрекеті

• Қосу тәсілін қолдану кезінде екі айнымалысы бар сызықтық теңдеудің сол және оң жақтарына қарай арифметикалық амалды қолдануға болатынын қарастырады.

Шығармашылық әрекет

• Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйесін қосу тәсілмен шешу жолын түсіндірмесін береді.

Құнды-лық

Бағамдау әрекеті

• Математика пәнінде екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйесін қосу тәсілімен шешу.

Сабақ құрылымы:

І. Құзырлылық қалыптастыру (33 мин.).

ІІ. Шығармашылық қалыптастыру (7 мин.).

ІІІ. Бағамдау - бағалау (5 мин.).

Сабақ типі: • тақырыпты қайталау

Оқыту әдісі: • Репродуктивті, ішінара ізденушілік

Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі: • Бағыт-бағдар береді, оқушыларға қажет болғанда көмек береді, олардың танымдық тапсырмаларды өз бетімен орындауын қадағалайды.

Негізгі ұғымдар мен терминдер: • екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйесі

Оқушыда дағды қалыптастыру:

• өзін-өзі дамыту дағдылары - өзінің деңгейін бағалау, оны жоғарылату бағытында жүйелі жұмыс жасау, белгіленген мақсатқа жетіп барып қанағаттану, осындай «сәттілік сәтіне» ұмтылу; ұжымда жұмыс істеу дағдылары – ұжым мүшесі ретінде өзінің жауапкершілігін сезіну, өзгелерге кедергі келтірмей ортақ жұмысқа белсенді атсалыса білу, бүкіл топ жұмысының нәтижесін көре білу, объективті бағалай алуы, оны сынып алдында қорғай алуы.

Ақпарат көздері: 1. Математика. Жалпы білім беретін мектептің 6-сыныбына арналған оқулық, 2-басылым / А.Е. Әбілқасымова, Т.П.Кучер,З. А.Жұмағұлова Алматы, Мектеп, 2011.

2. А.Е. Әбілқасымова Математика. Дидактикалық құрал. Жалпы білім беретін мектептің 6-сыныбына арналған. Алматы, Мектеп, 2011ж.

3.А.Е. Әбілқасымова Математика 6-сыныбына арналған оқу-әдістемелік құрал / Алматы, Мектеп, 2011.

4. Т.А. Алдамұратова Координаталық түзуде, В.И. Тупаева. Математика. Дидактикалық құрал. Жалпы білім беретін мектептің 6-сыныбына арналған.

Алматы: Атамұра, 2011.

5. Алдамұратова Т.А Математика. 6-сыныбына арналған оқу-әдістемелік құрал. Алматы, Атамұра, 2011.

Оқушы жетістігін бағалау: • Оқушының оқу іс-әрекеті ол АБ, ҚҚ блогындағы тапсырмаларды орындау деңгейіне байланысты бағаланады. Сонымен бірге оқушыға ШӘ блогындағы тапсырманы орындағаны үшін қосымша бонус балл қойылады.