Астана қаласы Білім басқармасы
№ 82 «Дарын» мамандандырылған лицейі
Көшкенбай Аида
3 сынып оқушысы
Музыкалық аспаптар және оларға температураның әсері
Секция: этномәдениеттану
Жетекшісі:
музыка пәнінің мұғалімі
Кенжеханов А.К.
Астана қаласы
2016 жыл.
Мазмұны
І. Кіріспе ................................................................................................ 5
ІІ. Негізгі бөлім ...................................................................................... 7
2.1. Музыкалық аспаптар ...................................................................... 7
2.2. Музыкалық аспаптардың дыбыс шығаруы .................................. 10
2.3. Музыкалық аспаптарға температураның әсері.
Зерттеу жұмысы және нәтижесі .................................................... 14
ІІІ. Қорытынды ....................................................................................... 17
ІV. Әдебиеттер ........................................................................................ 18
Астана қаласының №82 мамандандырылған лицейінің 3 сынып оқушысы Көшкенбай Аиданың «Музыкалық аспаптар және оларға температураның әсері» атты ғылыми зерттеу жұмысына
Пікір
Ғылыми зерттеу жұмысында 3 сынып оқушысы Көшкенбай Аида музыкалық аспаптардың музыкалық дыбыстарды қалай шығаратынын қарастырып, оларға температура өзгерісінің әсерін зерттеуді мақсат еткен.
Ғылыми жұмыстың бірінші бөлімінде музыкалық аспаптар туралы жазылған. Екінші бөлімде осы музыкалық аспаптардың қалай дыбыс шығаратынын және дыбыстардың жиілігінің уақытқа тәуелділік графиктерін қарастырған. Үшінші бөлімде сыртқы ортаның немесе аспаптың температурасының өзгерісі музыкалық аспаптардың үн шығаруына қалай әсер ететінін тәжірибе арқылы зерттеген. Осы бөлімде бөлме температурасындағы және салқын ортадан алынған домбыраның дыбыс шығару ерекшеліктерін салыстырған.
Көшкенбай Аиданың ғылыми жұмысын музыкалық аспаптарда ойнауды үйреніп жүрген балаларға ұсынуға болады. Олар аспаптың және қоршаған ортаның температурасының қалыпты болғаны дұрыс екеніне көз жеткізеді.
Ғылыми жұмысты оқи отырып оқушының алдына қойған мақсатына жеткенін байқауға болады.
Жетекшісі: музыка пәнінің мұғалімі
Кенжеханов Азамат Кошкинбаевич
Аңдатпа
Ғылыми жобаның негізгі мақсаты:
Музыкалық аспаптардың дыбыс шығаруына қоршаған орта температурасы әсер ететініне көз жеткізу.
Ғылыми жобаның гипотезасы: Егер жас музыкалық аспапты үйренуші қоршаған орта температурасының музыкалық аспаптарға әсер ететінін білсе, онда ол өз аспабына дұрыс күтім жасап, оны ұзақ уақыт пайдалана алады.
Ғылыми жобаның зерттеу кезеңдері:
Музыкалық аспаптар жайлы мәліметтер жинадым.
Музыкалық аспаптардың қалай дыбыс шығаратынын қарастырдым.
Қоршаған орта және аспаптың өз температурасының музыкалық дыбыстың шығарылуына қалай әсер ететін зерттедім.
Домбыра үйірмесіне баратын оқушылармен сұхбаттасу: «домбыраны қалай күту керек?» тақырыбында.
Өзіндік пікір,тұжырым жасадым.
Ғылыми жобаның зерттеу әдісі: Домбыраның және камертонның температурасын және қоршаған орта температурасын өзгерте отырып, олардың дыбыс шығару ерекшеліктерін салыстырдым.
Ғылыми жобамның жаңашылдығы: Жас домбырашыларға домбыраны ұзақ уақыт пайдалану үшін, оның температурасының қалыпты болуы керек екенін айту.
Ғылыми жұмыстың нәтижесі мен қорытындысы: Бұл жұмыстың нәтижесінде дыбыс шығару үшін денелердің тербелісте болуы керек екенін және музыкалық аспаптардың дыбыс шығаруына қоршаған орта температурасының әсері болатынына көз жеткіздім.
Ғылыми жұмыстың практикалық қолдану салалары: Осы зерттеулерді жасап, болашақ музыканттарға аспаптардың күйін қай уақытта келтіруге болатынын айтып беру.
Кіріспе
Музыка сырт көрініс, яғни бейнелеушілік аз рөл атқарады. Пластикалық өнерден, әдебиеттен, театрдан айырмашылығы – ол образдарды түгелдей дыбыстық үн құралдары арқылы суреттейді. Алайда музыкада табиғат көрінісін көркем бейнелеу кездесіп отырады. Мысалы, табиғат үні (жел гуілі, судың гүрілі, құстың әні, т.б.), адамның дауысы, күнделікті өмірде кездесетін дыбыстар музыкада азды-көпті көрініс табады. Сондай-ақ музыкада заттардың сезім арқылы қабылданатын кейбір белгілері ассоциация (құс әнімен орман суретін меңзеу), аналогия (мелодияның байсалды, кең тынысты қозғалысынан жазық дала көрінісін елестету) және есту, көру сезімдері байланысының көмегімен қиялда қайта жаңғыру арқылы бейнелейді.
Менің әкем музыка пәнінен сабақ береді және әртүрлі музыкалық аспаптарда ойнайды. Кішкентай кезімнен бастап, музыкаға жақын болдым. Әкем домбырасын қолына ала бастаса болды, менің әлемім ерекше бір әуенді әлемге айналатын. Ес білгелі мен әкемнің күй тартар алдыңда домбыраның күйін келтіретінін байқадым. Мен үшін оның себебін білу өте қызықты еді. Анам мен әкеме осы сұрақты қойғанда, анам физика пәнінен сабақ беретіндіктен, қоршаған орта температурасының әсері болады деді. Олар маған осы тақырып бойыша зерттеу жұмысын жасауға ұсыныс жасады. Яғни, маған ең бастысы музыкалық аспаптардың дыбыс шығаруы мен оған ауаның температурасының әсерін білу керек.
Жобамен жұмыс жасай отырып, мен өзімнің алдыма мынандай мақсат қойдым:
Музыкалық аспаптар қалай дыбыс шығарады?
Температураның өзгеруі музыкалық аспаптардың дыбыс шығаруына қалай әсер етеді? – деген сұрақтарға жауап алу.
Осы зерттеулерді жасап, болашақ музыканттарға аспаптардың күйін қай уақытта келтіруге болатынын айтып беру.
Ө
5
зім үшін мынадай міндеттерді анықтадым: - музыкалық аспаптардың дыбыс шығаруы;
- дыбыс қандай ортада таралатынын анықтау;
- музыкалық аспаптардың температурасын өзгерту;
- музыкалық аспаптар орналасқан ортаның температурасын өзгерту;
- зерттеу нәтижесін талдау және қорытынды шығару.
Болжам: егер қоршаған орта температурасы мен аспаптардың өз температурасы төмен болса, онда шекті аспаптардың әуені өзгереді.
Зерттеу әдістері:
Жинақтау, топтау;
Салыстыру;
Өзіндік ой топшылау
Зерттеу объектісі: камертон, домбыра мен қобыз.
Зерттеу пәні: музыка және физика.
6
2.1. Музыкалық аспаптар
Музыкалық аспаптар – адамның қатысуымен белгілі бір ырғақтағы және тұрақты жоғарылықтағы дыбыстарды шығарып, музыкалық шығармашылыққа мүмкіндік беретін аспаптар.
Музыкалық аспаптардың әрқайсысының өзіне тән дыбыс [link]
18
