Ауылым.
Жайлаудын барi бiрдей мурайлы бола бермейдi. Елiмiздiн ар жерiнде журтка Кен танымал атакты жайлаулар бар. Олар: Каркара Шалкоде, Сырт, Шубартал, Асы деп аталады. Каркара жайлауы устiмен Улы жiбек жолы отендiктен, осы жерде ертеде аты шулы жарменке болады, екен. Бугiнде бул олкеде той таластамайды. Байге шауып, кыз куады. Балалар гул терiп , кобелек куып, суга шомылады. Тауда осетiн жемiстер, Каракат, танкурай долана, жазык далаларда осетiн кой булдiрген шырбулдiргендерде оте коп болады. (69-соз)
Гылым –бiлiмге:
Гылым – бiлiмге тугелдей берiлген адам гана ойлаган максатына жете алады: Бiлiмнiн керек емес жерi жок. Бiлiмнiн де бiлiмi бар,жаттап алган кургак бiлiмнен пайда аз. Адамды адам ететiн, онын омiр суруiн жетiлдiретiн, iс – арекетпен, тажiрибемен байланыскан бiлiм гана нагыз бiлiм болып саналады. Омiрiмен жанаскан бiлiм – бул олшеусiз байлык. Бiлiм–сенiн серiгiн, омiрлiк жолдасын. Адам озiнiн барлык керегiн, ой-арманын , талап –тiлегiн тек бiлiм аркалы гана канагаттандыра алады(67-соз)
Тiл тию.
Тiл тас жарады, тас жармаса бас жарады. Бул тегiннен тегiн айтыла салган макал емес. Бул макал соз кудыретiн корсетедi. Адамдар тамсанып, таныркаганда, залалды энергия пайда болады. Маселен , коп орында корiне айтпа, бiздiн созге ерсенiз,-дейдi Абай. Акын бул создi кез келген жерде жетiстiгiне мактана берме, козден тiлден сактан, деген сынайда айткан сиякты. Ел арасында коз тиюдiн де, тiл тиюдiн де факттерi коп.Будан кутылудын бiрден-бiр жолы сактану. Алла тагаланын озi коз бен тiлдi. «Менiн урыларым» деп атаган. (78-соз)
Тангы корiнiс!
Коян жылы.Тамыз айынын бесi.Кун жылы, тымык.Карагайлы булакты асем Ереймен тауынын бауыры белуардан келген калын шоп. Шыкка малынып , бусанып тур. Тангы уйкыдан оянган кус атаулы Кен даланын ар тусында оз мекенiнде , оз колiнде майсарап, бiр – бiрiне дыбыс бере бастаган. Канк еткен каз даусы, сызылган акку , шанк еткен огiз шагала, кызгыш , барылдаган уйрек унi таза ауада анык естiледi. Сабагы каткан биiк сыбызгы аралас миялы беткейден кун котерiле аспанга тiк атылып, канаттары жыбырлап, шыр-шыр етiп сайраган бозторгайлар жаздын сонгы кундерiн жырлайды. (82-соз)
« Кыз бен дария.»
Жел алi аргы беттен едi. Толкындар жагага бурынгыша шылып-шылып согып жатты. Кыз буркырап аккан дариянын желдi кунгi куйiн тындады.Ол дария жагасында талай рет болган. Бiрак дал казiргiдей зер салып тындамапты.Дария буган белгiсiз унмен тiл катып жаткандай . Онын,не
деп жатканын да тусiндi.Конiлiме жакын беймаза уннен дариянын озiн сагынганын, озiнiн дариянын сагынганын сезедi.Аргы беттен соккан жиде гулiнiн иiсi келдi .Озiн ракат сезiмге болеген жупар ауаны Сарыксыз кумырта жутып, мейрi канганша иiскедi.(75-соз)
«Мейрiмi.»
Коктем.Мамыр айы маужырап, кырат пен сай-саланы кыс бойы мекндеген кар ерiп, сылдырап жылга- жылгамен агады.Тонiрек тегiс турленiп, кок шоп каулап осуде.Ак, cары, кызыл гулдерi коздiн жауын алган тау боктерi туктi кiлемдей кулпыра тускен.Терен колдiн манайы жыл кустарынын ызу-кику шуылына толы.Бiр кунi шопан кыстауынын корасына зып берiп ана уйрек уышып кiрдi.Муны Жасулан байкап калды да, дереу ажесiне келiп хабарлады.Ажесi екеуi кунi бойы андыды.: ана уйрек корага уя салыпты.Балапан басып алмакшы.
Жайлауга кошетiн мезгiл де жеттi.Ана уйрек алi козгалмастан уясында жатыр. (88-соз)
« Жайлауда.»
Булар кеше жайлауга кошiп келген. Койды тауга карай ушеулеп айдады.Атасы, озi жане Есен бiр сынып жогры окиды.Екеуi сырлас.Осы коныска жеткенше Есеннiн аузы бiр босамады.Калын шалгыга малтыгып, кой- козылар журмейдi.Коныс карасы корiнген кезде, атасы алга озган.Есен атасы кеткен сон , аттан каргып тустi.Кок шалгынга аунады.Аузы жайлау кызгын суреттеуден тынбады.Аркар, елiгiн айтты.Осыдан кейiн ол козiн куннен калкалады.Таудын ушар басына таныркай карап калыпты. (70-соз)
« Сикырлы гулдер.»
Бугiн кун катты ысып кеттi. Самат басына ак калпагын киiп алып, гулдерге су куйып жур. Кенет козi он жагындагы сабагы белiнен сынып, басы салбырап калган раушан гулiне тустi.Дереу колындагы су куйгышын жерге койып, гулдiн басын котерiп едi.Онысынан ештене шыкпады.Былык-сылык еткен гулдiн басы икемге келер емес.Жанында жудырыктай тас жатыр екен.Коше жаткан бiреудiн лактырып жiбергенi бiлiнiп -ак тур.Самат бiрдене деп буркылдап, уйге карай жугiрiп кеттi де, уйден бiр кешкене бiр шыбык, доке алып шыктты.Алi гулдiн сынган сабагын жазып, екi шыбыктын ортасына салды да ,оны докемен орады.Гул бастапкы калпына келiп, баска гулдермен катарласа жайкалып кеттi.
(Р.Бектiбаев,100 -соз)
« Жайлау.»
Кен жайлау. Орiмдей жас жiгiт Берiк Карашокынын шоктыгына атша мiнiп алыпты. Ол бала буркiтше тонiрегiне суктана карайды. Айнала кандай коркем едi. Зергер табигат бар онерiн салып, накыштаган кесте дерлiк. Он жакта тау жатыр. Сол жактагы куздын тубiмен ок жыланша иренлендеп тау булагы жосылып барды. Сол куз бен таудын аралыгына алып мунарга уксап Карашокы жарылыпты. Карашокынын ушар басында отырган Берiктiн карсы алды- жасыл жайлау.Сонау томенде кулындай гана болып булдырап Кокбестi корiнедi. Кокбестi- Берiктi койга мiнетiн аты. Одан берiрек калын балдырга жабысып актылы кой жатыр. Ол –Берiктiн отары. (Б.Алсеров, 90- соз)
Жайлаудагы той.
Кок жайлау конiл кытыктайды. Аспан торiнде сурет салып , акша булттар сендей согылады.Жайма-шуак, момакан,селiр шуда булттар.Дал осы кун райынын жайлылыгын тандап алгандай-ак той кызыгы бiрiнен –бiрi отедi.Жайлауга шыккалы малшы кауымы аркасын кенге салып, сауык-сайранды сагынып калган калпы бар.Асiресе, ат устiнде аударспакка тусу талай нар жiгiттiн намысын коздырады.Каркия жайлаудын екi жактан телемген кыргыз-казак елiнiн онер сынасып калар тусы –осы жаз шагы. (68-соз)
Байге.
Журттын дуын естiген сон жиреннiн аркасы козды. Жиреннiн шабысы бурынгыдан да ширай тускенiн корiп, тобеде тургандарыдын тiптi есi калмады. Айналым тым узак екен.Тан аткалы бул мандайынан итерген желдi омыраулап кесiп келе жаткан. Ендi туяктарын жел кеуледi. Манадан берi ар нокатына дейiн ап-айкын жаткан жол булдыраган шексiз жолакка айналды.Тортiшi айналым да бiттi. Каракшынын касынан тагы зулап оттi.
Алдында уш ат бойы жерде бiр кула каска кетiп барады. Бала тiзгiндi абден еркiне жiбердi.
Мiне, кула каскамен катарласты. Бала тагы козiн сурттi. Алдында ат жок. Жалгыз келдi. Артынан тускен екi аттан алi алыстай коймапты.. (94-соз)
«Жаксы кiтап- жан азыгы.»
Жаксы кiтап –жан азыгы.Кiтапты суйiп дарiптемеген адам жаксы бола алмайды. Кiтапка ен жакын досым, акылшым деп карау керек. Кiтапка жазушы –халкы ушын, жастармен балалар ушын жазады. Егер окымаса , жазудын да, енбектенудiн де кажетi жок. «Бiздiн заманда кино, теледидар, театр, радио да бар, кiтап окуга уакыт жетпейдi.» -, деген кате пiкiрлерде кездеседi. Ол дурыс емес . Аркайсынын оз орны бар.Кино да, теледирда кiтаптай бола алмайды, сырласа алмайды. Окушы жас кунiен бастап кiтап окуга куныгуы керек. Айтпеген кунде кiтап оку киын болады.(80-соз)
Создiк диктант:
Шаттык, кербез, такаппар, кытымыр, акылгой, абырой, кария, отагасы, iзеттi,кейiпкер, кабiлет, кореген, азiлкой, кадiрлi, алпештеу, кол-косiр, козкарас:
Создiк диктант:
Кунтiзбе, елбасы, пьеса, тiлашар, жадiгер, мурагат, муражай, касiпкер, дарiсхана, торага, медбике, этнография, этнограф, хикая, хикаят, поэма, пейзаж:
Создiк диктант:
Аяушылык, коргендiк, сезiмталдык, алакандай, жабiрлеу, аянышты, селкостык, сыйкырлы, сипаттау, купиялау, боялату, байсалды, батылсыну, аяктану, бейiмдiлiк, конiлдендiру,ниеттес, келешек, ауежай, торага, балмуздак:
Cоздiк диктант:
Толкужат, кеден, фирма, Акiм, отагасы, отбасы, шагын аудан, ушак, нарыктык экономика, сазгер, ауежай, торага, зангер, гарышкер, ануран, унтаспа, теледидарМенiн кушiгiм .
Менiн кушiгiм бар.Озi суп-суйкiмдi, арi пысык.Кушiгiмнiн аты –Актос.Айтканынды екi етпейдi.Козыларды да сол багады.Уйдi де кузетедi.
Есiк алдына ботен мал келе калса, куып жiбередi.Мен содай кушiгiм болганына оте куанамын . (Балдырган 35 соз)
«Акку.»
Кол ортасында калын жасыл ала камыстын айналасы айнадай жалтыраган кен жайкын. Сол жайкында аппак болып екi акку сыланып, акырын асем жузiп колендейдi. Екi акку узын , сулу мойындарын иiп, кол ортасында сынкылдап , аппак денесiн кумiс суга тосеп, асем жузiп, кумiс судын айналасындай молдiрiн шымырлатып сызады.Екi аккудын назiк Сулу унмен сынкылдап жузген кумiс сызыгынан сылдырлап, меруерт, гаухар моншак тiзiледi: (56-соз)
«Кун куркiредi»
Кун куркiредi.Куллi осiмдiктi конiлдендiре сауiрдiн жанбыры жауып оттi.Сауiрдiн саф кумiстей таза, молдiр суына шомылган улпа булттар, шуйгiн шоптер, кок ормандар коз тарта кулпыртады. Кызгалдактардын кызылды-жасылды жiбек канаттарына кумiс тамшылар турып калды. Кумiс тамшылар кок жапырактардын кияктарына, кызыл, сары гулдердiн улбiреген ернеулерiне шашылган гаухар унтактары сиякты жалт-жулт еттi. Каратаудын устiнен кулiмдей аскан кун саулесi дуниенi мерекелi куаныш шуагына боледi. (62-соз).
«Ашык аспан»:
Бугiн кун ерекше шайдай ашык.Аспаннын когiлдiрлiгiнен коз алмай карай бергiн келедi.Шап-шак кана терезенiн шыныларында коптен берi сiресiп турган кырау жiпсiп, бусана
бастады.Шатырдын етегiндегi ерiген сунгi муздын тамшысы тырыс-тырыс естiлiп тур.Аспаннын асерi ме, кар да аккудын когiлдiрiгiндей асем.Таудын оркештерi карайып корiнсе , карлы шындары аппак. Ак жiпке кара моншак тiзгендей,
узыннан-узак созылып жаткан адемi тiзбек. (61-соз)
Адемi создер.
Жылы журек, таттi тiл.
Берекнi берер, бiл.
Ащы создi-озiмшiл,
Онерi онын калар тул.
Катесiн тапсан жумсак айт.
Ызаланбай, сабыр кыл.
………………………………….
Айтканын адiл болсын,
тiлегiн кабыл болсын.
Жорытканда жолын болсын.
Кыдыр шылуында болсын.
Душпага киелi бол,
Халыкка иелi бол.
Озiне омiр берсiн,
Айткан созiн ардайым
осылай жуйелi болсын.
Ана тiлiм
Сенiн арбiр тынысынмен кун кешем!
Сен аркылы тiршiлiкпен тiлдесем.
Ел бетiне калай тузу караймын
Ана тiлiм,
Егер сенi бiлмесем.
Ана тiлiм-
Дана тiлiм, бак тiлiм,
Сенсiз бакыт дуниеден таптты кiм?
Сенсiн менiн касiретiм, шаттыгым,
Сенсiн менiн тазалыгым пактiгiм.
Ана тiлiм-
Алтын уям, кундыгым,
Ак бесiкте алдинiндi тындадым.
Сенiн жазын , сенiн анiн айтарым,
Сана сонiп байлаганша тiл жагым!
Шежiре уйрету:
Бурын балага 7-9 жасында акесiнен бастап агайын туысын, нагашы журтын, алыс- жакынды таныстыруга, ататегiн, руын, ел-журтын бiлдiруге ерекше конiл болiнген «Жетi атасын бiлу» зан болган. Акесi, атасы балага тек жетi атасына дейiнгi бабаларынын атын жаттатып кана коймай, олардын кандай адам болганын, ел журты ушын жасаган ерлiгi, онегелi iстерi жайында ангiме еткен. Сол аркылы бала ата дастурiн жалгастырса екен деген максат коздеген.
«Жетi атасын бiлген ул жетi журтка жон айтар деген аталы создi аркау етiп, баласына ата тарихын жастайынан жаттаткан.Ел –журыт тарихын бiлу ер-азаматты ерлiкке, елдiкке, отан суюшiлiкке баулитынын бiлген . (89-соз)
« Достык туралы.»
Ертеректе ел iшiнде Айтiмбет деген созге шешен кiсi болыпты. Бiр отырыста Айтiмбет шешенге замандастары:
- Достык нешеу ?-деп сурак кояды.Сонда Айтимбет турып :
-Достыктын екi турi болады: Бiрi- адал достыкта, екiншiсi -амал достык, дептi.
-Дурыс –ак, ендi калай ажырата аламыз?-дегендерге.
-Адал достык омiрлiк нуска болады, амал достсыктын орiсi кыска болады,-деп жуап берген екен Айтiмбет.
«Галым.»
Бiр кунi галымдар суретi бар жартасты тауыпты. Ертедегi суретшi таска мынадай суреттер салыпты:Уш Адам есiп бара жаткан кайык, онын устiнгi жагында жана туган ай мен уш донгелек кун, ал томенiректе садактын огы тиген бугылар мен жабайы каздар. Суреттердiн мазмуны мынадай екен: Бiз кайыкпен бiр ай, уш кун бойы жуздiк.Жабайы ан кусы коп жер таптык, коптеген бугы жане каз аттык .Сендерде бiздiн сонымыздан келiндер.! (66-соз)
Бiздiн куанышымыз.
Биыл бiздiн Алмалы ауылындагы мектептiн окушылары зор куанышка болендi.Ойткенi, ауылдын ортасынан уш кабатты енселi биiк уй салынды .Бул жана мектеп едi .Жана оку жылында сол мектепте бастадык. (28-cоз)
Туган кун.
Майранын туган кунi едi. Балалар уйге кiргенде, «Камажй» анi ойналып жатыр екен. Рабига мен Ракила косылып ан шыркады.Барiмiз ойнадык. Мамасы балаларды дастарканга шакырды. Гулшара балалар атынан «Тоты кус» кiтабын сыйлады. Барiмiз Майраны туган кунiмен куттыктадык.
(36-соз)
Комектестiк.
Бiз уш кыз едiк. Театрга кетiп бара жатканбыз.
Карсы алдымыздан жалгыз озi улкен агашты котере алмай, киналып жаткан карияны кордiк.
Бiз карап турмадык. Атайга комектесiп , агашын уйiне дейiн жеткiзiп бердiк. Атай разы болып, алгысын айтты.(35-соз).
Атеш.
Екi атеш Кызыл ала кан болып тобелестi. Женiлгенi бас саугалап , биiк шатырга мiнiп алды да , ол тамагы жыртылганша: Ку-ка-ре ку.
Мен жендiм ! –деп жар салды. Оны аспанда калыктаган кыраннын козi шалып калды. Кыран соргалап келiп, атештi канатымен бiр салып калып кылжитты .Шенгелдей бурiп алды да кеттi. Батыр болсан, бакырып болма!- деген соз бар емес пе? (54-соз)
Асыл ажем.
-Естай, уйге кiр, тамак iшемiз, -деген ажесiнiн даусы естiлдi.Естай ауылга келгелi тамакка табиетi ашылды. Кымызга, айранга уйренiп алды.Ажесi буган адейiлеп каймак пiсiрсiп бередi.Тiптi таттi-ак.Немересi iшiп- жеген сайын ажесi суйсiнiп «ас болсын» дейдi.Атасы жатарда жастыкка жантайып, домбыра тартады.(42-соз).
Ана тiлiм.
Ана, тiлiндi аркашан ардакта.Кiмде-кiм ана тiлiн курмет етсе, ешкашан жаман кем болмайды. Бул тiлдi Абай Толе би, Казыбек би, Айтеке би, Мукагали акындар сойлеген. Кай жерде журсен де, ана тiлiндi, орiсндi кенеюiне жагдай жаса. (36-соз)
Агаш.
Орманнын жанынан улкен жол отедi .Онда бiр улкен агаш осiп тур едi .Бiр кунi бул агашты адамдар кесе бастады. Агаш бiрден агаш болып кетпей, бiр нарсеге жарасам деп ойлайды. Ойлагандай агаштан парта жасалады.Оку басталар алдында мектептiн бiр сыныбына койылды.(40-соз)
Борiк.
Ултымызга жарасатын бас киiмнiн бiрi- борiк.Оны ерлер де, кыздар да киедi. Борiк сырты макпал,пулiш, баркыт сиякты кымбат маталардан тiгiледi.Жиегiне кымбат багалы ан жане мал терiлер усталады. Комкерiлген терi турлерiне карай камшат борiк, кундыз борiк, жаннат борiк, сусар борiк, тулкi борiк, кузен борiк деп аталады.
(47-соз)
Кошеттер.
Наурыз айы туысымен атам бакша iшiнен шыкпайды. Турлi жемiс агаштарын отыргызады. Ескi бутактарды кыркады.Мен жанынан калмай, жардем беремiн. Жанбыр жауа бастады. Бiз асыга кимылдадык.Кошеттердiн барiн де отыргыздык. Атам екеумiз устiмiздегi жанбыр тиген киiмдердi ауыстырмак болып уйге кiрдiк.
(39-соз)
Адамнын досы.
Оку жылы да аякталды. Мектептерде сонгы конырау согылды. Алда-жаз. Уш ай каникул.Ойын мен демалыс базары, лагерь, саяхаттар.Коникул кызык пен куанышка толы. Балалардын колынан туспейтiн досы кiтап. Бул сабак кестесiнде жок пан ойынан жумыстан босаган кезде, тыныш кiтап окып отырганга не жетсiн.Кiтапсыз откен кун –боска откен кун .Кiтап окысан барiн бiлiп отырасын.,(55-соз)
Озен жагасында .:
Кармакка балык капты да, калткы тонкан етiп, екi елiдей теренге карай жылжып шым батып кеттi.Абдiрахман айт деп улгергенше , бала курыгын кос колдап котерiп алып, басынан асыра керi карай серпiптi.Судан сопсан етiп шыгып , кармак бауымен бiрге жогары котерiлген кiшкене балык ауелеп келiп, жерге тарс ете калды (47-соз).
Коктем.
Коктем келдi .Кун жылынды. Жер бетi когердi.Бiз кошет отыргыздык. Атам оган катты куанды.(14-соз)
Коза.
Жаз шыкты. Ыстык кундер басталды. Бiрак козалар жайкалып осуiн токтаткан жок. Олар кун нурын унатады. Жаз ортасында козалар косек туйдi.(20-соз)
Айназ.
Айназ -аншi кыз. Ол домбырага косылып ан шыркады. Бiз кол соктык. Айназ елге иiлiп курмет корсеттi.(16-соз)
Тулкi мен тырна.
Тулкi тырнанын уйiне конак болып келдi. Тырна оган аузы тар кумырамен тамак бердi .Тулкiнiн тумсыгы кумырага сыйган жок. Тырна тулкiнiн уйiне конакка барды .Ку тулкi оган тарелкемен тамак бердi. Тырна жей алмады.(32-соз)
Озен.
Мырза мен Сарсен озенге барды .Озеннiн аты-Шыршык .Озендi коргелi Мурат пен Султанда келдi. Олар озендi оте унатады екен.(19-соз)
Акку.
Асан астанада турады. Ол бугiн ауылга келдi. Кол алгаш рет корiп тур.Бiр кезде бiр топ акку колге конды .Асан оган карап тас аткан жок.
(25-соз)
Оку сабагы: 4-казак сынып:Тест сурактары:
1.Озбекстан Республикасынын ан уранынын созiн жазган кiм?
а) М .Бурханов б) Абай в) А.Орипов
2.Мем-к ел танбасы кашан кабыл етiлдi?
а)1992ж 2-шiлде. б) 1991ж3-шiлде. в)1992ж 5 тамыз.
3.Акылды –асын жейдi
Акылсыз-басын жейдi.
а)басын. б)колын в)козiн)
4.Кыс айы кайсы айдан басталады?
а)желтоксан б)казан в) караша.
5.Констетуция мерекесi кашан?
а) 8- желтоксан б)8-караша в)8-кыркуйек
6-Гылым таппай мактанба
оленiн кiм жазган?
а)Абай. б)Ыбырай в) М Орипов.
7-Абу Насыр Ал –Фараби.кай жылдары жасаган?
а) 870-950. б)871-960. в)875-980.
8-Жумбактын шешiмiн тап?
Жол устiнде ку казык,
Мергеншiге жол азык…
а)ит б) тауык в)коян.
9.Мир Алишер Гиёсиддiн улы науай нешiншi жылы кай жерде дуниге келген?
а) Жамбыл каласында 1942ж
б) Кыратта 1441ж
в)1800ж 4-акпан
10.сен. бул не?
а)муз б)кар в)су.
11.Акымак каскыр.- такырыбында каскыр нелiктен кайда босатты?
а)козымды акеп берем дедi.
б) ешкiнi акеп берем дедi.
в) екеуi келiстi.
12.Операция, кресло, витамин-деген создер казак тiлiне кай тiлден кiрген?
а)Арап б)Орыс в) Латын.
13.Нагашы журт-кай журыт, кай ел
а)акесинин уйи.б) ананын уйи в) буткiл агайындарын.
14.Халкымыздын ертеден берi шугылданып келген шаруашылыгынын аты не?
а) мал шаруашылыгы. б) дикашылык. в) сауда.
15.Коркыт ата кайсы гасырдын аралыгында омiр сурген , тарихи тулга?
а).15-16 гасырдын арасында.
б).7-8-9-10.гасырлар арасында.
в). 19-20 гасырлар арасында
16.Ашу –душпан, акыл-дос
Акылына…….
а) бол. б)Акыл кос . в) бойсын
17. Жаксы кiсi жамандарга да
Жаксылык iстей ме?
а) iстеiдi б) iстемейдi в) косылмайды.
18.Сен акенiн акесiне Кiм боласын?
А) актык б) немере в) баласы.
19..Биенiн сутiнен жасалатын сусынды ата.
а) шубат б) сут в) кымыз.
20. Иеси саби, озi арi тосек, арi уй бул не?
А )адак арба. б) бесик . в) велосипед.
Тест кiлтi:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 1 5 16 17 18 19 20
В а а а а а а в б а а б. б. а. б. б. а. б. в б.
Математика сабагы: 4-казак сынып.Тест сурактары
1. 4 сагатта неше минут бар?
а) 145мин б) 240 мин в)260 мин
2. кандай санды 8-ге кобейтсе 64 шыгады?
а) 9 б)7 в) 8
3. 1 гасырда неше жыл бар?
а) 100жыл б) 120 жыл в) 1000жыл
4. Дем алу ушын 1-сагат 55мин дауамында балык аулады.1сагат 25минут шомылды.Дем алуга канша уакыт жумсаган?
а) 2сагат 70мин б) 2сагат 80мин в)2сагат 40мин.
5. 3 тауыктын 5 койдын аягы канша?
а) 22 б) 28 в) 26
6. Теректiн узындыгы 7м 90см,шыршанын узындыгы 5м 95см. Терек шыршадан канша биiк?
а) 2м 80 см б)2м 8см в) 1м95см.
6. Уш машинанын аркайсысы кунiне 8т370кг-нан макта терiдi .Барлыгы канша?
а)25110кг б)24112 кг в) 21346кг
7.Уйрек 4кг 300г
Тауык 2кг 700г
Уйрек тауыктан канша ауыр?
а) 1-кг 600г б)1кг 700г в) 1кг200г
8. 651:217= ? неше болады?
а) 4 б) 3 в) 2
9. Абу Алi Ибн Сина 980 жылы туылды.Казiр неше жылга толды?
а)1033ж б) 1078 в) 1076.
10. 1см де неше мм бар?
а)10мм б)100мм в) 1000мм
11. 1тоннада неше центнер бар?
а) 10ц б) 100ц в) 1000ц
12. 5 таулiктте неше сагат бар?
а) 120 сагат б) 130 сагат в) 140сагат
13. 3212:44=? Неше болады?
а)45 б)34 в)73
14. Ойлаган санды 6 есе арттырганда 600 шыкты.
а) 60 б)105 в)100
15. килограмм кандай олшем бiрлiк?
а) узындык б)ауырлык в) биiктiк.
16.70 койдын, 80 тауыктын аягы нешеу?
а)440 б)540 в)360
17. 3 корап печенье 900г ар бiрiнде неше?Граммнан салынган?
а)300г б340г в) 350г
18. Анасы 35 жаста баласы 6 жаста неше жас кiшi анасынан?
а)29) б) 27 в)28.
19. 1 тоннада неше кг бар?
а) 1000 кг б) 100кг в) 10кг
20. Ойлаган санды 10-га болсек, 8 шыкты кандай сан едi?
а) 80 . б)800 . в) 88.
Тест кiлтi
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 . 19 . 20.
б в а б в в а б а а а а в в б а а а . а . а.
Ана тiлi сабагы: 4-казак сынып.Тест сурактары:
1. Тубiр дегенiмiз не?
а)создiн маганасын озгертетiн косымшаларды айтамыз.
б)заттын атын бiлдiретiн соз.
в) создi болуге келмейтин болшегi.
2. Тубiр создердi корсет.
а) ай,кун,жулдыз,жер
б)жумысшы, балыкшы,ауага
в)гулдiн, адамнын, акесi
3. Зат есiмдi корсет.
а)отырды, турды,журдi
б)дала, алма, жас.
в)ак, кызыл, кок.
4. Кiм деген суракка жауап беретiн создi тап?
а)устаз, ана, аже.
б)барды, келдi, отырды.
в) бес, алты, тогыз.
5. Дауссыз дыбыстар нешеге болинедi?
а) 3 б) 2 в) 4
6. Жуан дауысты дыбыстарды тап.
а)б,в,г,д б) а,о,ы,у в) е,е,ж,з
7. Дауысты арiптер нешеге болiнедi?
а) 5 б)2 в) 3
8. Дурыс создi тап?
а) центнер б) цинтнер в)ценитнер.
9. Дауысты дыбыстар нешеу?
а) 5 б)12 в)15.
10. Казак тiлiнде неше септiк бар?
а) 7 б)8 в)4
11. «Итмурын »- кандай соз?
а) кос соз б) косымшалы соз. В) бiрiккен соз.
12. Болымды етiстiктi тап?
а)Усен кайтар жолда хаты ашып окымады.
б) Усен акесiнiн салемiн жеткiздi.
в) Тiгiлмеген етiгiндi мактама.
13. Реттiк сан есiмдердi тап?
а) 3-алма б)1-шi сынып в) 5-6 конак.
14. «Омарга» деген созде неше буын бар?
а)4 б)2 в)3.
15. Жаз айы кайсы айдан басталады?
а)кыркуйек. б) маусiм в) тамыз.
16. Соз таптары нешеге болiнедi?
а) 6 б)5 в)4.
17. Тасымал дегенiмiз не?
а) соз жолга сыймай калса соз болiнiп жазылады.
б) дауысты дыбыстардан куралган создi айтамыз.
в) Жуан айтылатын дауысты дыб айтамыз
18.Кешегi кiтапты бугiн окып боламын.кайсы септiкте тур. ?
а)барыс. б) табыс в)жатыс.
19. Кiмдi ? ненi?кiмдердi? нелердi? Кай септiктiн сурактары?
а) барыс б) табыс в) жатыс.
20. Мен ак койлек кейдiм. Сын есiмдi тап?
а) ак б)койлек в) кидiм.
Тест килтi
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
В а б а а а б б а а в б б в б б а б б а
.