Рабочая программа
по чувашской литературе во 2 классе
Портновой Веры Ивановны,
учителя МБОУ «Стародрожжановская начальная школа-сад »
Дрожжановского муниципального района Республики Татарстан
Рассмотрена на заседании
педагогического совета
Протокол №1 от « » __________2016 г
2016-2017 учебный год
Пояснительная записка
Статус документа
Рабочая программа курса «Чувашская литература» для 2 класса на 2016 – 2017 учебный год составлена на основе примерной программы начального общего образования по чувашской литературе в соответствии с требованиями Регионального компонента государственного стандарта начального образования, исходя из регионального БУП РТ 2016 года.
Место предмета в БУП
Согласно региональному действующему БУП РТ -2013 ,рабочая программа предусматривает обучение чувашской литературы во 2 классе в объеме 2 часов в неделю (68 часов в год).
Тăван сăмах.
Çамрăк ăрăва ăс-тăн парса устерес ĕçре пуçламăш шкул пĕлтерĕшĕ калама çук пысăк.
Вĕренту ăс-тăн пару никĕсĕ, унăн тĕп инструменчĕ – тăван чĕлхе. Тин çеç кĕнеке тытнă ачана ăнăçлă вĕрентсе ăс-тăн парасси чи малтан вăл хăйĕн тăван чĕлхипе тухăçлă усă курма пултарнинчен килет. Тăван чĕлхе – усекен этеме çут тĕнчене кĕмелли алăкăн ылтăн çăраççийĕпе пĕрех.
Çак асамлă çăраççипе ача вĕренуре туллин усă курма пултартăр тесен унăн пуплевĕпе шухăшлавне пур енлĕн аталантармалла. Кĕске тапхăртах ăна çăмăллăн вулама, тăнласа ăнкарма, шухăша пуплевре уçăмлăн палăртма, çырма хăнăхтармалла: вĕрену кĕнекине вăл хăй тĕллĕн вулайтăр, вĕрентуçĕ каласа панине лайăх ăнланма, асăмлама, асăнлама пултарайтăр, çавăн пекех унăн калаçу хăнăхăвĕпе çыру мехелĕ çителĕклĕ пулччăр. Çакна тума шăпах ĕнтĕ тăван чĕлхене 1-4 классенче ятарлă программăпа туллин вĕрентни пулăшать.
Тăван чĕлхе вĕрентесси виçĕ пайран тăрать:
1)вулама-çырма вĕрентесси;
2)вулавпа çыхăнуллăн пуплеве аталантарасси;
3)пуплеве пур енлĕ аталантарнă май чĕлхе пулăмĕсемпе ансат паллаштарасси, пуплеве тишкерме вĕрентесси.
Çак виçĕ пая пуплеве аталантарас тĕллев пĕрлештерсе тăрать. Çапла вара, тăван сăмахлăха вĕрентни кирлĕрен те кирлĕ ăслайсемпе хăнăхусене аталантарса çирĕплетессипе туррĕнех çыхăнмалла. Çав ăслайсемпе хăнăхусем шутĕнче – ăнланса вуласси тата тăнласси, çыхăнуллă калаçасси, çырасси. Çавăнпа пĕрлех ачасене чĕлхе ăслăлăхĕпе литература пĕлĕвĕн ансат ăнлавĕсемпе паллаштарнă май вĕсен харпăр хăйĕн тата юлташĕсен пуплевне сăнас, чĕлхе илемне туйса ăна тарăнрах пĕлес туртăмне амалантармалла. Пĕтĕм халăх усă куракан литература чĕлхин сасă тытăмĕпе, сăмах пуянлăхĕпе, морфологи тата синтаксис мелĕпе паллаштарнă хушăрах вĕсене вырăнти калаçу уйрăмлăхĕсене курма та вĕрентмелле.
Ача пуплевĕнчи тĕп ĕç-хĕлсене (тăнлассине, калаçассине, вулассине, çырассине) аталантарса пынипе пĕрлех тăван чĕлхе вĕрентнĕ чух пуçламăш шкулта çакăн пек пысăк та пархатарлă тĕллевсене пурнăçламалла:
вĕренекенсен çынлăх туйăмĕсене вăйлатмалла, пурнăçа юратма, ырра шанса тăма тата хăйсене та ырă кăмăллă, сăпайлă пулма хăнăхтармалла;
- ачасен таврари пурнăç, этемпе çут çанталăк çинчен мĕн пĕлнине анлăлатмалла;
- вĕренту ĕç-хĕлне лайăхрах хăнăхтарса, унăн ăслайĕсене «алла илме» май паиалла; вĕрену вăхăчĕпе перекетлĕ усă курма, харпăр хăй тĕллĕн ĕçлессин ансатрах мелĕсене чухлама вĕрентмелле;
- тăрăшуллă та тимлĕ вĕренме, пĕлупе пурнăç тĕслĕхĕсен çăл куçĕпе – кĕнекепе кăсăкланма хăнăхтармалла.
Ĕç программине илсе пыма çулталăкра 68сехет йышăннă.
Пĕр эрнере – 2 сехет.
Пĕрремĕш чĕрĕкре – 18сехет.
Иккĕмĕш чĕрĕкре – 14 сехет.
Виççĕмĕш чĕрĕкре – 20 сехет.
Тăваттăмĕш чĕрĕкре – 16 сехет.
Календарно - тематическое планирование (2 класс,68ч)
Кол-во часов
Тип урока
Характеристика
деятельности
учащихся
Виды
контроля,
измерители
Планируемые результаты освоения материала
Дом
задание
Дата проведения
план
факт
1 четверть (18ч)
1.
«Чи саванасла кун
Стр.3-10
1
комбиниров
познавательная
текущая
Уметь словесно нарисовать главных героев.
Уч.стр.6 – правила
02.09
2.
КТВ Сыва-и сентябрь?
1
Внеклассное чтение
познавательная
текущая
Уметь бегло и выразительно читать
Шевле стр.3-10 читать, содерж.
04.09
3.
Чаваш сершыве
стр.11-17
1
комбиниров
познавательная
текущая
Уметь находить главную мысль произведения
Уч.стр.16-17 – выр.чт.
09.09
4.
Таван челхене ан манар стр.18-20
1
комбиниров
познавательная
текущая
Уметь словесно нарисовать главных героев.
Уч.стр.20 – выр.чт.
11.09.
5.
Темана петемлетни
стр.21-24
1
комбиниров
познавательная
текущая
Уметь бегло и выразительно читать
Уч.стр.23-24 - наизусть
16.09
6.
КТВ Ылтан тумла керкунне
1
Внеклассное чтение
познавательная
текущая
Уметь находить главную мысль произведения
Шевле стр.11-19 – читать сод.наизусть
18.09
7.
Сыва пул, су куне (экскурси)
стр.71-75
1
комбиниров
познавательная
текущая
Уметь видеть осеннюю красоту природы
Уч.стр71-72 - наизусть
8.
Ылтан сумар
76-80
1
комбиниров
познавательная
текущая
Запоминать авторов и их произведения
Уч.стр.78-79 – читать,содерж
9.
Хура керкунне
стр.81-85
1
комбиниров
познавательная
текущая
Уметь находить главную мысль произведения
Уч.стр.84-85 – читать,содерж
10.
КТВ Кил - йыш
1
Внеклассное чтение
позновательная
текущая
Научить дорожить своей семьей и беречь её
Шевле стр.20-30 – читать, сод,наизусть
11.
Хел ларас умен
стр.86-88
1
комбиниров
познавательная
текущая
Уметь находить главную мысль произведения
Уч.стр.86- наизусть
12.
Эпир хавасла, тусла ачасем стр.89-92
1
комбиниров
познавательная
текущая
Научиться творческому перессказу
Уч.стр.92 – выразит.чтение
13.
Сылтам алапа сулахай ала стр.93-98
1
комбиниров
познавательная
текущая
Запоминать авторов и их произведения
Уч.стр.97 – читать, содерж
14.
КТВ Ачасен пурнасе
1
Внеклассное чтение
познавательная
текущая
Уметь находить главную мысль произведения
Шевле стр.31-45 – читать, сод,наизусть
15.
«Микула пичче кучченесе стр.99-106
1
комбиниров
познавательная
текущая
Уметь словесно нарисовать главных героев.
Уч.стр.101-106 читать, содерж
16.
Кавак сулсасем
Стр.107-114
1
комбиниров
познавательная
текущая
Уметь бегло и выразительно читать
Уч.стр.107 – наизусть
17.
Есе вай хумасар тума сук стр.115-119
1
комбиниров
познавательная
текущая
Научиться творческому пересказу
Уч.стр.117-119 читать,содерж
18.
КТВ Чер чунсем – пирен туссем
1
Внеклассное чтение
познавательная
текущая
Уметь давать характеристику
главным героям
Шевле стр.46-55 – читать, сод.наизусть
2 четверть (14ч)
19.
Кайак хитрее текепе, этем унна есепе
стр.120-122
1
комбиниров
познавательная
текущая
Уметь находить главную мысль произведения
Уч.стр.122 – читать,содерж
20.
Есченен есе ансах пырать стр.123-125
1
комбиниров
познавательная
текущая
Уметь бегло и выразительно читать
Уч.стр.123 – наизусть
21.
Есе майне пелсе еслессе стр.125-133
1
комбиниров
познавательная
текущая
Уметь словесно нарисовать главных героев.
Уч.стр.125-129 читать,содерж
22.
КТВ Чер чунсем – пирен туссем
1
Внеклассное чтение
познавательная
текущая
Уметь находить главную мысль произведения
Шевле стр.56-65 – читать, сод.наизусть
23.
Халах самахлахенчен. Тупмалли юмахсем
стр.25-28
1
комбиниров
познавательная
текущая
Научиться творческому пересказу
Написать загадки
24.
Сава – юрасем. Вайасем
стр.28-31;36-38
1
комбиниров
познавательная
текущая
Запоминать авторов и их произведения
Уч.стр.28-31 – выр.чтение
25.
Пирен йала-йеркесем
стр.31-35
1
комбиниров
познавательная
текущая
Научиться творческому пересказу
Подготовить сообщение
26.
КТВ Хел юмахе
1
Внеклассное чтение
познавательная
текущая
Уметь давать характеристику
главным героям
Шевле стр.66-73 – читать, сод.наизусть
27.
Улап халапесем
стр.38-41
1
комбиниров
познавательная
текущая
Научиться творческому пересказу
Читать рассказы про богатырей
28.
Юр суна
стр.133-135
1
комбиниров
познавательная
текущая
Уметь находить главную мысль произведения
Уч.стр.133-135 наизусть
29.
Раштав уйахе
стр.138-140
1
комбиниров
Познавательная
текущая
Научиться творческому пересказу
Уч.стр.140 – наизусть
30.
КТВ Ака ситре Сене сул!
1
Внеклассное чтение
познавательная
текущая
Запоминать авторов и их произведения
Шевле стр.74
31.
Хеллехи варман
стр.141-144
1
комбиниров
познавательная
текущая
Уметь словесно нарисовать главных героев.
Уч.стр.141 - наизусть
32.
Часах Сене сул!
1
комбиниров
познавательная
текущая
Уметь бегло и выразительно читать
Подготовить рассказ о Новом годе
3 четверть (20ч)
33.
Хел касни
стр.145-149
1
комбиниров
познавательная
текущая
Научиться творческому пересказу
Уч.стр.148-149 наизусть
34.
КТВ Асамла хел
1
Внеклассное чтение
познавательная
текущая
Научиться творческому пересказу
Шевле стр.76-83 – читать, сод.наизусть
35.
Чаваш халах юмахесем
стр.42-45
1
комбиниров
познавательная
текущая
Уметь находить главную мысль произведения
Читать чув сказки, содерж
36.
Йала юмахе
стр.46-54
1
комбиниров
познавательная
текущая
Уметь давать характеристику
главным героям
Уч.стр.54 - читать
37.
Терле халах юмахесем
стр.55-60
1
комбиниров
познавательная
текущая
Запоминать авторов и их произведения
Уч.стр.60-64 – читаь, содерж
38.
КТВ Юмах тенчинче
1
Внеклассное чтение
познавательная
текущая
Научиться творческому пересказу
Шевле стр.133-150 – читать, сод.наизусть
39.
Автор юмахесем
стр.65-70
1
комбиниров
познавательная
текущая
Научиться творческому пересказу
Уч.стр.69 – читать, содерж
40.
Чер чунсем - пирен туссем стр.170-173
1
комбиниров
познавательная
текущая
Уметь поставить вопросы к стихотворениям
Уч.стр.172-173 читать, содерж
41.
Пураш
стр.174-176
1
комбиниров
познавательная
текущая
Уметь словесно нарисовать главных героев.
Уч.стр.175-176 наизусть
42.
КТВ Халах самахлахе
1
Внеклассное чтение
познавательная
текущая
Уметь бегло и выразительно читать
Шевле стр.151-157 – читать, сод.наизусть
43.
Чекессем меншен сивенне? стр.177-180
1
комбиниров
познавательная
текущая
Запоминать авторов и их произведения
Уч.стрю177-180 - содерж
44.
Юра астисем
стр.180-182
1
комбиниров
познавательная
текущая
Уметь поставить вопросы к стихотворениям
Уч.стр.182 - наизусть
45.
Чах чеппи
стр.183-186
1
комбиниров
познавательная
текущая
Запоминать авторов и их произведения
Уч.стр.187 – читать, содерж
46.
КТВ Ес сынна илем курет
1
Внеклассное чтение
познавательная
текущая
Уметь давать характеристику
главным героям
Шевле стр.84-96 – читать, сод.наизусть
47.
Мулкач сури
стр.188-193
1
комбиниров
познавательная
текущая
Уметь находить главную мысль произведения
Уч.стр.188 – читать, содерж
48.
Хаш вахатра сыварать-ши анне? стр.150-152
1
комбиниров
познавательная
текущая
Уметь поставить вопросы к стихотворениям
Уч.стр.150 - наизусть
49.
Амаше меншен макарна?
стр.153-155
1
комбиниров
познавательная
текущая
Запоминать авторов и их произведения
Уч.стр.154 – читать, содерж
50.
КТВ Кашни есен йерки пур
1
Внеклассное чтение
познавательная
текущая
Уметь словесно нарисовать главных героев.
Шевле стр.96-111 – читать, сод.наизусть
51.
Пуш уйахенче
стр.156-158
1
комбиниров
познавательная
текущая
Уметь бегло и выразительно читать
Уч.стр.156 - наизусть
52.
Суркунне ситре
стр.159-161
1
комбиниров
познавательная
текущая
Уметь находить главную мысль произведения
Уч.стр.160 - наизусть
4 четверть (16ч)
53.
Пар каять
стр.162-164
1
комбиниров
познавательная
текущая
Уметь поставить вопросы к стихотворениям
Уч.стр.162 - наизусть
54.
КТВ Суркунне
1
Внеклассное чтение
познавательная
текущая
Научиться творческому пересказу
Шевле стр.112-120 – читать, сод.наизусть
55.
Сурхи саса
стр.165
1
комбиниров
познавательная
текущая
Уметь давать характеристику
главным героям
Уч.стр.165 - содержани
56.
Сур сескисем
стр.166-168
1
комбиниров
познавательная
текущая
Уметь поставить вопросы к стихотворениям
Уч.стр.167 - наизусть
57.
Перремеш аслати
стр.168-169
1
комбиниров
познавательная
текущая
Запоминать авторов и их произведения
Уч.стр.168 – читать, содерж
58.
КТВ Суркунне ал парать таврана
1
Внеклассное чтение
познавательная
текущая
Уметь поставить вопросы к стихотворениям
Шевле стр.121-132 – читать, сод.наизусть
59.
Пер йахри йывассем
стр.194-196
1
комбиниров
познавательная
текущая
Уметь находить главную мысль произведения
Уч.стр.196 – читать, содерж
60.
Варманан перремеш кучченесе стр.197-200
1
комбиниров
познавательная
текущая
Уметь бегло и выразительно читать
Уч.стр.199 – выр.чтение
61.
Пула таванни
стр.202-206
1
комбиниров
познавательная
текущая
Научиться творческому пересказу
Уч.стр.206 - наизусть
62
КТВ Су ситре
1
Внеклассное чтение
познавательная
текущая
Уметь словесно нарисовать главных героев.
Шевле стр.158-166 – читать, сод.наизусть
63.
Су уйахне кетемер
стр.207-209
1
комбиниров
познавательная
текущая
Уметь бегло и выразительно читать
Уч.стр.207-209 наизусть
64.
Аслатилле сумар умен стр.210-211
1
комбиниров
познавательная
текущая
Уметь давать характеристику
главным героям
Уч.стр.210-211 читать, содерж
65.
Суллахи ир
стр.212-215
1
комбиниров
познавательная
текущая
Уметь поставить вопросы к стихотворениям
Уч.стр.213-215 читать, содерж
66.
КТВ Атьар похода!
1
Внеклассное чтение
познавательная
текущая
Научиться творческому пересказу
Шевле стр166-172 – читать, сод.наизусть
67.
Хирте
стр.216-218
1
Урок обобщение
познавательная
итоговая
Научиться беглому чтению
Уч.стр.216-218 наизусть
68.
Петемлету уроке
1
Урок-обобщение
познавательная
итоговая
Запоминать авторов и их произведения
Читать худ литературу
Содержание тем учебного курса
Сывă-и юратнă шкул? Чи савăнăçлă кун. Хутла вĕренме тытăнакана.
Мĕн-ши вăл Тăван çĕршыв? Савнă çĕр, Чăваш çĕршывĕ. Пирен çĕршыври хуласемпе ялсем. Тăван республика çыннисен ĕçĕ-хĕлĕ.
«Пирĕн ял (хула)» экскурси.
Халăх сăмахлăхĕ. Тупмалли юмахсем. Пуплешÿ сăввисем. Çăварни юррисем.
Юмах ятăм юптартăм. Чăваш тата ытти халăхсен юмахĕсем, юррисем, ваттисен сăмахĕсемпе туптарусем.
Кĕркунне. Кĕрĕн тĕрлĕ тапхăрне (пусламăшĕ, ылтăн кĕркунне, хура кĕркунне), чĕр чунсемпе ÿсен-тăрансен пурнаçĕнчи
улшăнусене сăнлакан калавсемпе савăсем. «Кĕрхи сăнсем» экскурси.
Хĕлле. Хĕллехи çанталăк. Чĕр чунсемпе ÿсен-тăрансен хĕллехи пурнăçĕ. Çĕнĕ çула кĕтсе илни. «Хĕл çитсен»
экскурси.
Эпир - туслă ачасем. Ачасен пурнăçĕпе ĕçĕ-хĕлĕ, вĕсем туслă пулни, пĕр-пĕрне пулăшни.
Ĕç телей те савăнăç кÿрет. Ĕç çинчен, тĕрлĕ професси çинчен, ĕçĕн пурнăçри пĕлтерĕшĕ, халăх пурлăхĕшĕн тăрăшни, ĕç çынна телей
кÿни çинчен çырна калавсемпе сăвăсем.
Тăван кил-йышра. Пирĕн несĕлсем. Аннесемпе асаннесем, кукамайсемпе аппасем, вĕсен ĕçĕ-хĕлĕ. Аннесем çинчен çырнă
калавсемпе сăвăсем.
Килчĕ ырă çуркунне. Чĕр чунсемпе ÿсен-тăрансен пурнăçĕнчи улшăнусем. Пăр кайни. Ачасен вăййи-кулли. Аслисен çурхи
ĕçĕсем. Космонавтика кунĕ. Космонавтсем çинчен.
Чĕр чунсем - пирĕн туссем. Чĕр чунсем çинчен çырнă калавсем, сăвăсем, ваттисен сăмахĕсемпе туптарусем (тупмалли юмахсем). Чĕр
чунсене хÿтĕлесси, вĕсене пулăшасси.
Ÿсен-тăран тĕнчи. Вăрман пурнăçĕ, ÿсен-тăран çинчен çырнă сăвă-юрă, калавсемпе халапсем.
Çу уйăхне кĕтĕмĕр. Çуллахи çут çанталăк, уй-хирти тата пахчари ĕçсем çинчен çырнă калавсемпе сăвăсем, тĕрленчĕксем.
Требования к уровню подготовки учащихся, обучающихся по данной программе
ЛИТЕРАТУРА ВУЛАВĚ (68 сехет)
II класра ăса хывмалли ăслайсемпе хăнăхусене çапларах палăртатпăр:
Вулав хăнăхăвěсем:
— тěрěс, ăнланса, пěр тикěссěн. самахсене вакламасăр вуласси;
— вулав хăвăртлăхě минутра 50 сăмахран кая мар пулмалла (ăшра вуланă чухне сăмах шучě 60 таран ÿсмелле);
— вуланă чух шухăша пăсмасăр, тěрěс чарăнусем туса сывлăш çавăрса ярасси;
— текстра паллакан тата палламан сăмахсене уйăрасси;
— хутсăр предложении пур тěсěсене те тěрěс интонаципе вуласси;
— пěлтерěшě тата шухăша кура текста хăвăрт е хуллен, сасса хăпартса е хăпартмасăр вуласси.
Текстпа ěçлесси.
— текст ятне ăнлантарасси;
— учитель ертсе нынипе текста, ěçсен йěркине кура, пěлтерěшлě пайсене уйăрасси, вěсене ят парасси (план тăвасси);
— ансат план тăрăх хайлава асăмласа каласа парасси;
— харкам шухăша текстри тěслěхпе çирěплетесси;
— учитель пулăшнипе хайлавăн тěп шухăшне палăртасси;
— юмаха, калава, сăвва пěр-пěринчен уйăрса илесси.
Пуплеве аталантарасси:
— текстра тěл пулакан çěнě сăмахсен пěлтерěшне уçăмлатасси;
— пулăма, сăнарсене сăнлама сăмахсен ретěнчен вырăнлăраххисене, витěмлěреххисене суйласа илесси;
— сăмахăн тÿрě тата куçăмлă нěлтерěшěсене палăртасси.
— чěлхе туйăмне çивěчлетесси;
— нумай пěлтерěшлě сăмахсен нěлтерěшěсене ăнкарма, сăмах пулăвне чухлама хăнăхасси.
Илемлě хайлава вуласа ăнланасси — ачасен кăмăл-туйăмне хускатассипе, аталантарассине, ăс-тăнне çивěчлетессине пěрлех — вěсенчен вулавçă тăвас тěллеве пурнăçа кěртсе пырассипе тачă çыхăнса пырать. Çапла вара çак самантсене те шута илме тивет:
— илемлě литература хайлавěсемпе фольклор хайлавěсене, вěсен жанрěсене уйăрма вěренсе пырасси;
— хайлав тытăмне ăнланасси (композици, сюжет),
— сăнарсен ěçěсемпе хăтланăвěсене сăлтавласси:
— хайлаври сăнлăх тага сăнарлăх;
— палăртулăх хатěрěсене курма, вěсемпе усă курма хăнăхасси.
Иккĕмĕш класра пĕлĕве хакласси:
«5» паллă çакăн чухне лартмалла:
вĕренекен ача текста ăнланса та тĕрĕс вулать пулсан;
1-мĕш çур çулта вĕренекен ача текста тикĕс, сыпăкăн-сыпăкăн, хăш-пĕр сăмахсене сыпăкламасăр минутра 30 сăмахран кая маар вуласан.
2-мĕш çур çулта вăл туллин сăмахăн (хăш-пĕр йывăр сăмахсене çеç сыпăкăн-сыпăкăн), минутра 45 сăмахран кая мар,
сăмахсене, сасăсене тĕрĕс, пăсмасăр, сыпăксемпе сас паллисене вырăнĕпе ылмаштармасăр вулать пулсан,
сăмахсенчи пусăмсене тĕрĕс тусан, предложенисен вĕçĕнчи чарăну паллисене пăхăнса тивĕçуллĕ чарăнупа, сасăпа вулать пулсан;
Мĕн вуланине тата текстри укерчĕксем çинчен йĕркипе, çыхăнуллăн каласа парсан, вĕрентекен ыйтăвĕсем тăрах текстпа ĕçлеме пĕлсен;
Пăхмасăр каламалли сăвă текстне çирĕп пĕлсен, ăна тĕрĕс те палăртуллă, сасса шухăша тивĕçлĕ улăштарса калать пулсан;
«4» паллă çакăн чухне лартмалла:
вĕренекен ача вуланă текста ăнланать;
1-мĕш çур çулта вăл пĕр тикĕс, туллин сăмахăн (йывăр сăмахсене сыпăкăн-сыпăкăн уйăрса), минутра 25 сăмахран кая мар вулать пулсан.
2-мĕш çур çулта пĕр тикĕс, туллин сăмахăн (йывăр сăмахсене сыпăкăн-сыпăкăн), минутра 40 сăмахран кая мар вулать пулсан;
«3» паллă çакăн чухне лартмалла:
вĕренекен ача мĕн вуланине вĕрентекен пулăшнипе çеç ăнланса илсен.
1-мĕш çур çулта вăл текста такăнкаласа, сыпăкăн-сыпăкăн (хăш-пĕр сăмахсене çеç туллин), минутра 25 сăмахран кая маар вулать пулсан.
2-мĕш çур çулта тикĕссĕн, сыпăкăн-сыпăкăн (хăш-пĕр сăмахсене туллин), минутра 35 сăмахран кая мар вулать пулсан,
сăмахсемпе сыпăксене 3-4 çĕрте пĕр-пĕринпе пăтраштарса, сиктерсе хăварсан, вĕсене вырăнĕпе улăштарса вуласан,
сăмахсем, предложенисем хушшинчи чарăнусене тĕрĕс тумасть пулсан;
мĕн çинчен вуланине каласа панă чухне пуплев йăнăшĕсем тăвать;
вĕсене вĕрентекен пулăшнипе çеç турлетет пулсан;
сăвва пăхмасăр калама çирĕпех пĕлмест пулсан.
«2» паллă çакăн чухне лартмалла:
вĕренекен ача вĕрентекенĕн ыйтăвĕсемпе те текста ăнланаймасть пулсан;
1-мĕш çур çулта саспаллисемпе 20 сăмахран кая мар вулать;
2-мĕш çур çулта такăнкаласа, сыпăкăн-сыпăкăн, минутра 30 сăмахран кая мар вулать пулсан,
сыпăксене, сасăсене 6 çĕрте пĕр-пĕринпе пăтраштарса, сиктерсе хăварса, вырăнĕсене ылмаштарса вуласан,
сăмахсемпе предложенисем хушшинчи чарăнусене тума пĕлмесен;
текста вĕрентекен пулăшнипе те каласа параймасан;
сăвă тексчĕн пысăк пайне пăхмасăр калаймасть пулсан.
«1» паллă çакăн чухне лартмалла:
вĕренекен ача уйрăм саспаллисен ячĕсене калама та вулама пĕлмест;
пĕчĕк сăвва та пăхмасăр калама вĕренеймест пулсан.
Пăхмасăр калама вĕренмелли сăвăсем:
çут çанталăк, тăван ен, тус-тăванлăх, тĕрлĕ чĕр чун çинчен калакан 5-6 сăвă (вĕрентÿçĕ сĕннисем тата ачасем хăйсем кăмăлласа суйланисем).
Вулав хăнăхăвĕсем.
Тĕрĕс, ăнланса, пĕр тикĕссĕн, самахсене вакламасăр (кăткăс тытăмлă сăмахсене -сыпăкласа) вуласси. Вулав хăвăртлăхĕ - минутра 50 сăмахран кая мар (ăшра вуланă чухне сăмах шучĕ 60 таран ÿсмелле). Вуланă чух шухăша пăсмасăр, тĕрĕс чарăнусем туса сывлăш çавăрса ярасси. Хутсăр предложенин пур тĕсĕсене те тĕрĕс интонаципе вуласси. Шухăшпа тĕллеве кура текста хăвăрт е хуллен, сасса хăпартса е хăпартмасăр вуласси.
Текстпа ĕçлесси. Çыхăнуллă пуплеве аталантарасси.
Вуланă текст тăрăх ыйтусене хуравласси, каланине текстри предложенисемпе çирĕпле-тесси. Текста пахаласси, ăна вĕрентÿçĕ ыйтăвĕсем е кĕнекери ÿкечĕклĕ план тăрăх аса илсе каласси.
Вуланă текст тăрăх сăмахлă укерчĕксем тăвасси. Пысăках мар калав шалăшне (содержанине) пăтраштармасăр, йĕркипе аса илесси.
Кĕнекери ÿкерчĕксем мĕне сăнланине, вĕсем калавăн хăш пайне кăтартнине палăртасси, çав вырăна текстра тупасси.
Калава темиçе пая уйăрасси, вĕсене ят парасси; вуланă текстăн тĕп шухăшне палăртасси (вĕрентуçĕ пулăшнипе).
Илемлĕх мелĕсене - танлаштарусене, эпитетсене, метафорасене (терминсене асăнмасăр) - сăнасси.
Çывăх пĕлтерĕшлĕ сăмахсене танлаштарасси, ун пек сăмахсене вĕрентуçĕ пулăшнипе тупасси. Нумай пĕлтерĕшлĕ сăмахсене тĕрĕс анланасси. Вĕрентуçĕ пулăшнипе текстра тĕрлĕ пулăма, çынна, çут çанталăка сăнарлăн кăтартакан сăмахсене тупасси, вĕсемпе сăмахла укерчĕксем тунă чух усă курасси, тавралăха сăнасси, тантăшсемпе вьшяни çинчен пĕчĕк калав хайласси.
Юмаха, калава, сăвва пĕр-пĕринчен уйăрса илме пĕлесси.
Сасăллă пуплевĕн (калаçăвăн) пысăк пĕлтерĕшлĕ мелĕсене - хăвăртлăха, янăравлăха, сасă хуланăш-çинçĕшне, кĕвĕлĕхне кирлĕ пек улăштарма вĕренесси. Сăмахсене тĕрĕс каласси.
Вулав кĕнекипе ĕçлеме хăнăхтарасси.
Тупмаллипе паллаштарасси, кирлĕ калав е сăвă ятне шыраса тупма вёрентесси. Хайлав хыççăнхи ыйтусемпе ёçсене пурнăçласси (вĕрентÿçĕ пулăшнипе).
Список литературы
Усă курнă пособисем:
Тăван чĕлхе программи: чăваш шкулĕн 1-4 класĕсем валли / М.К.Волков, Л.П.Сергеев, Т.В.Артемьева, О.ИЛечников, Р.Н.Петрова, Д.С.Филиппова. - Шупашкар: Чăваш Республикин вĕренÿ институчĕн издательстви, 2008.
Т.В. Артемьева, И.О.Печников. Литература вулавё: Ешёл калча. 2 класс валли. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке издательстви, 2009 ç.
Г. В. Лукоянов, З. Н. Портнова, А. Р. Кульева «Шевле», 2 класс валли. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке издательстви.
Пуçламăш шкулта литература вулавне йёркелесси. Шупашкар, Чăваш кĕнеке издательстви, 2007ç.
