Көкжиек. Көкжиектің негзгі және аралық тұстары.
Сабақтың мақсаты: оқушыларды тұсбағдарды қолдана білуге, жергілікті белгілер бойынша бағытты анықтай білуге үйрету, байқампаздық пен әуесқойлықтарын дамыту.
Сабақтың көрнекілігі: тұсбағдар, альбом, қарындаштар.
Сабақтың барысы:
1.Ұйымдастыру кезеңі
2.Үй тапсырмасын тексеру
3.Жаңа тақырып
Бұл сабақтарды табиғат аясында өткізіледі. Оқушыларды алдын ала топсеруеннің міндеттерімен және бағытымен таныстырады, жол бойы көргендерін бақылауға тапсырма беріледі.
Мұғалйм оқушылардың қоршаған табиғаттың кеңістігі туралы алған білімдерін толықтырады. Көкжиек, көкжиек сызығы туралы түсіндіреді.
-Адам қай жерде жүрсе де, оны кеңістік қоршап тұрады. Біз оның жартысын көреді.Біздің айналамыздағы көз жететін кеңістік көкжиек деп аталады. Көкжиек – аспан мен жердің көз жететіндей түйіскен жері. Адам төбеге қарай көтерілген көкжиек кеңейе түседі.
Құбылнама және оның құрылысымен танысады. Құбылнама терістікті көрсетіп тұратын магнитті тілі бар, жер жағдайын көрсететін аспан екені түсіндіріледі.
Практикалық жұмыс жүргізіледі. Төрт негізгі тұс: солтүстік-С, оңтүстік –О, батыс- Б, шығыс- Ш.негізгілердің арасында орналасқан көкжиектің төрт аралық тұстары: солтүстік батыс (СБ), солтүстік – шығыс (СШ), оңтүстік- батыс (ОБ), оңтүстік- шығыс (ОШ).
Содан кейін балалар жергілікті жердің көкжиегін анықтайды, суретін салады, альбом мен дәптерге белгілейді.
Мұғалім сыныпқа келген соң оқушылардың топсеруеннен алған білімдерін бекітеді. Үйге тапсырма береді.
Топсеруеннің екінші сабағында алдыңғы сабақта алған білімідерін бекітеді. Үйге тапсырма береді.
Топсеруеннің екінші сабағында алдыңғы сабақта алған білімджерін пысықталады.
-Кеңістіктің көзге көрінетін бөлігі қалай аталады?
-Көрінетін бөліктің көрінбейтін бөліктің қандай айырмашылығы болады?
-Көкжиек сызығы дегеніміз не?
Мұғалім оқушылардың білімджерін бағалап, жаңа сабақтың тақырыбымен таныстырады. Оқушыларға бұл сабақта өздігінше бақылағандарын талдап, қорытынды жасауға тапсырма беріледі.
Әңгіме барысында оқушылар адам өзінің тұрған жерін күнге қарап, түнде жұлдыздарға қарап, жергілікті жердің белгілеріне қарап, көкжиектің төрт тұсын бағдарлай білу керек деген қортыныдыға келеді.
Сабақтың келесі кезеңінде мынадай өзекті сұрақ қоюға болады:
-Күн бұлтты болып, ал түнде Поляр жұлдызы көрінбесе, көкжиек тұстарын қалай табуға болады?
-Құбылнаманың көмегі бойынша.
Мұғалім құбылнама және оның құрылысымен таныстырады.
Практикалық жұмыс барысында оқушыларға тұсбағдардың жанында темір заттар болмауын ескерткен жөн.
Тоғай, орман ішіне кіргенде құбылнаманың қалпын таныс пунктке бағытты белгілеп қою керек. Бұл қайтарды кері бағытты дұрыс табу үшін керек болады.
Егер адам өзіне таныс пунктінің бағытын білмесе, онда оған құбылнаманы да көмектесе алмайды.
Құбылнаманы пайдалана білу дағдылары сыныпқа келіп, оқулықпен жұмыс істеу барысында бекітіледі.
Бақылау күнделігімен жұмыс.
Үшінші сабақ та табиғат аясында өтеді.Бұл сабақта оқушылар табиғи құбылнамамен танысады. Оқушылар ағашта өскен мүк пен қына, құмырсқаның илеуі, қайың, қарағайдың діңдері және т.б арқылы көкжиектің төрт тұсын анықтайды (жердің ерекшелігіне қарай).
Практикалық жұмыстан соң қалған жұмысты сыныпта жалғастырады.
Оқулықпен жұмыс
А) Суреттерге қарап, оларды өзінің табиғат аясындағы бақылауларымен салыстырып, қорытынды жасайды.
Ә) Топта өзекті тапсырмаларды шешеді.
1* топтың тапсырмаларды шешеді.
Сен ауылдан (қаладан) орманға (тоғайға) оңтүстік жақтан кірдің.Сен қайтарда қандай бағытпен қайтасың?
2- топтың тапсырмасы:
Саятшылар саяхатқа шықты.Олардың бағыты- шығыс жақ. Олар үйге қайтарда бағыттарын қалай анықтайды? Ол қандай бағыт?
3-топтың тапсырмасы:
Жаңбырдан соң ғимараттың қай қабырғасы бірінші құрғайды? Неге?
4-топ- эксперт тобы. Олар балалардың айтқандарынан қорытынды шығарып, аралық тұстардың бағытын табудың ережесін еске түсіреді.
Бақылау күнделігімен жұмыс.
Өздік жұмысы.
Үйге тапсырма беру.Оқулықта берілген мәтінді түсініп оқу.Бақылау күнделігіндегі тапсырманы аяқтап келу.
