Д.Д.Красильников аатынан Мугудай орто оскуолата
Кылаас чааьын темата
«Тоьуттар тымныылаах тохсунньу ый»
Алын кылаас учуутала Захарова А.Н.
Сыала: Утуе угэстэргэ о5ону иитии.
Соруктара:
О5ону кытта наллаан кэпсэтии;
Айыл5алыын алтыьыннарыы;
Учугэйи, куьа5аны араарарга уерэтии.
Киириитэ
Билсиьии.
Ыраастаныы. Тоьуттар тымныыга биьиги дьайы киллэриэ суохтаахпыт. Онон ебугэ угэьинэн ыраастаныахпыт.
Тохсунньу-Танха ыйа. Танха киьи таайар, сэрэйэр куустэрин кытта сибээстээх.
Обугэ угэьэ. Биьиги ебугэлэрбит урут алаастарынан тар5анан олорбуттар. Томороон тымныы куннэргэ ыалдьыт кэллэ5инэ дьоро киэьэ буолара. Кемулуектэрин тигинэччи оттоллоро.
( Сахалар туттар малларын кердеруу)
- Бу та5аанна хобордоох ууран алаадьылыыллара;
- Кемулуек иннигэр анал тимиргэ лэппиэскэ буьараллара;
- Улахан олгуйга сыалаах эт буьараллара.
(О5олор оонньуурдара)
- Сахалар суеьу, сылгы иитиитинэн дьарыктаналлара. О5олор дьиэ кэргэн туох дьарыктаа5ын кере сылдьан ону утуктэн оонньууллара.
16 уйэ5э мастан хабылык, 17 уйэ5э танастан сыахай, хаамыска, тыксаан курдук остуол оонньуулара тэнийбиттэрэ. Суеьу бэрбээкэйин унуо5уттан араас оонньуур оностоллоро. Бу эьиги эбэлэргит, эьэлэргит оонньуурдара маннык этилэр.
3. Уус-уран айымньы
- Сэьэн-сэппэн, кэпсээн-ипсээн элбиирэ. Онтон о5олор таабырын таайсалларын, остуоруйалаьалларын ордороллоро.
Ос хоьоонноро.
Тарбаабыт ынах курдук.
Ат суурдэ5инэ, ыт хаалбат.
Сытар ына5ы туруорбат киьи.
Эр киьи биир кун ат ере5етугэр, биир кун ат кутуругар.
Таабырыннар
Айыл5а костуутэ.
ТаЬырдьа хайа буолар, дьиэ5э уу буолар баар уЬу.
Кэрэ биэ кэлбит суола костубэт уЬу.
Муора ортотугар комус кытах уста сылдьар уЬу.
Бала5ан урдугэр барча тохто сытар уЬу.
Туорт ааттаах биир кыыл баар уЬу.
Уокка бырахтахха умайбат, ууга уктахха уу ылбат баар уЬу.
Илиитэ, ата5а суох эрээри ойууЬут баар уЬу.
Саха остуоруйатын туруоруу.
Саха остуоруйалара «Таал-таал эмээхсин», «Биэс ынахтаах Бэйбэрикээн эмээхсин».
- Билигин остуоруйа туруоран керуехпут. Ким ба5алаа5ы ынырабыт.
Кинигэни ааҕар оҕо билиитэ-көрүүтэ кэҥиир, толкуйдуур дьоҕура сайдар, айар кута уһуктар, саныыр санаатын иҥнибэккэ-толлубакка сайа этэ үөрэнэр, ойуулуур-дьүһүннүүр тылын баайа эбиллэр.
Рефлексия.
- Бугунну куннэ туох сананы биллигит? Тугу ба5арыаххыт этэй?
6. Тумуккэ.
Дьоннор сылы са5алыыр
Дьулусхан улэ5э туруналлар,
Дьиэ-кэргэннэ куруутун
Дьоро куннэр элбээтиннэр.
