Тыва дыл кичээлинин технологтуг картазы.
Темазы « Домак. Домактын чугула кежигуннери»
Бот –тускайлан онзагайлары:
1.Өѳренген темазынга сонуургалын оттурар байдалды туругзар.
2. Бодунун билиин сайгарып, күүсеткен ажылын шын унелеп, демдек салып билиринге тускай аргаларны башкынын дузазы-биле чогаадыр
3. Ооредилгенин утказын, ажыктыын медерелдиг сайгарып билири.
Метапредметтиг
1. Салдынган сорулгага дүүштур кылыр ужурлуг ажылды планнап, хайгаарап, оон түннелинге чедеринин болдунар аргаларын тодарадып билирин ооредир.
2. Бодунун бодалын шын дес-дараалаштыр илередип, ѳске эш-ѳѳру-биле диалогту тургузар. (к) Бодунун харыызын, ѳѳренген билиинге даянып алгаш, шынзыдары. (р)
3.Эрткен темага хамаарыштыр билиглерин аразында айтыржып, арга-суме катчып, ол ышкаш кылыр ажылын улежип билири
4. Билиг бурузу бодунуу – биле кандыг ажыктыгыл, амыдыралга канчаар хереглеттине бээрил деп чувени уруглар-биле сайгарар.
Предметтиг.
1. Өѳренген билигелеринге бодунун бодалын шын, дес-дараалаштыр илередип билири.
2. Домак болгаш оон чугула кежигуннеринин дугайында билири.
3. Тускай айтыышкын , үлегер болгаш бѳдүүн алгоритм езугаар күүселде кылыры
Ооредилге мергежилгелерин чыскаап чурумчудары(Мону канчаар кылырыл?). Ажыл-чорудулганыӊ хыналдазыныӊ болгаш демдээниӊ аргаларын илередири(Бо чүүл шын кылдынган бе?). Берге чүүлдерни чылдагаанын илередири (Канчангаш?Чүге?) ?). Берге чүүлдерни баш удур илередип алыры (Кандыг берегедээшкиннер туруп болурул?). Ажылда частырыгларны илередири болгаш оларны эдери(Частырыглар бар ирги бе?)
Кичээлдин дерилгези: чуруктар, состер бижээн таблица, темага дуушкен презентация.
Кичээлдин чорудуу.
Башкыныӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы
Оореникчиниӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы
Планаттынган туӊнелдер (УУД)
1
Организастыг кезээ. Психологтуг белеткел.
Экии, хунум!
Экии, ак-кок дээрим!
Эрес- хоглуг уруглар бис
Эртемнернин дозун дилеп
Эртем-билиг ээреминче эштип кирээл!
-Бот-боттарынарже хулумзуржуп корушкештин, кончуг оожум олурунар, эргим чаштар.
Өѳреникчилерниӊ кичээлге белеткелин хынаар. Уругларныӊ хей-адын кодурер, кичээлге белеткээр
Ажылдаар олудун хынаар, белеткээр.
2
Билигнин онза – чугулазын тодарадыры. Актуализация.
1. Домак дугайында катаптаашкын.
1. Мергежилге 3. Домактарны аянныг номчуткаш, домак бурузунде чунуц дугайында чугаалап турарын айтырар. Кандыг айтырыгларга харыылаарын тодараттырар. (Слайд 1)
2.Домак дугайында билиин туннээр.
-Домак чууден тургустунарыл?
-домакта состер аразында кандыгыл?
-Домак кандыг утканы илередирил?
Туннел Номда дурумну номчааш, туннээр.
2.Домактын чугула кежигуннеринин дугайында катаптаашкын.
— Кым? чу у? кымнар? чулер? деп айтырыгларга харыылаттынар домак кежигуннерин чуу деп адаарыл?
— Кол сос дээр.
— Домактарда кол состерни тывынар.
— Чувелернин кылдыныын илередир болгаш канчап тур? канчанган? к а н ч а а р? деп айтырыгларга харыылаар домак кежигунун аданар.
— Соглекчи.
— Ийиги болгаш ущку домактарда соглекчилерни тывынар.
— Домактын чугула кежигуннерин тывынар.
— Кол сос чуну илередирил? Кол состун айтырыгларын аданар.
— Соглекчи чуну илередирил? Сеглекчинин айтырыгларын салынар.
- Домактын чугула кежигуннерин тыварынын аргаларны чугалаанар.
Домактын чугула кежигуннери — кол сос болгаш соглекчи дугайында 3-ку класска ооренген чуулун сактып, уруглар туннеп чугаалаар.
Мурнунда ѳѳренген темазынга даянып алгаш, чаа темаже чоорту кирерин белеткээр Созуглел, домак, сѳс дугайында билиин хынап, катаптап, домакта чугула кежигуннерни кандыг арга- биле тыварын, тодарадып, катаптаарынга онаалганы эштежип күүседиринге ажылды чорудар.
Онаалганыӊ шын күсеттингенинин хынаарын организастаар.
Сѳзуглел,домак, сѳс дугайында билиин сактып, катаптаар.
Өѳренген билиинге дүүшкен онаалганы кууседир.
Онаалганы күүседиринге кандыг дүрүмге даянып алгаш, күүсеткенин тодарадып чугаалаар.
Углаар-баштаар (рег.) Билиин ханыладырынга туннелдер (позн.), Аас-чугаазын сайзырадыры (комуник.).
3
Дыштанылга минутазы.
Дараазында согунчугаштар аайы-биле карактарынарны эдертир корунер.
Каракка мергежилгелерни организастап чорудар
Каракка мергежилгелерни кууседир
Бот- тускайлан (личн.)
4
Проблеманы (Харыылаары берге айтырыгны) тургузары.
Дараазында бердинген домактарда состернин
Салдынган айтырыглардан кандыг айтырыгга харыылаары берге-дир? (Домактын чугула кежигуннерин тыварынын аргалары)
Проблемалыг байдалды тургузар.
Чугаага киржир. Бодунун бодалын чугаалаар.
Бот- тускайлан(личн.)
Углаар-баштаар (рег.) Билиин ханыладырынга туннелдер
5
Ооредиглиг орулгазын салыры
Ам чаа сайгарган айтырыгларывыска болгаш бергедежип турар айтырыынарга даянып алгаш, кичээлдин сорулгазын тодарадынар.
уругларны ооредиглиг сорулга салырынче углаар.
Башкынын удуртулгазы- биле кичээлдин темазын, сорулгазын шын тодарадып, тургузар
6
Чаа билиглернин ажыдыышкыны
Бердинген созуглелди номчудар. Домактарны шын номчуурунче кичээнгей салып, домак эгезинге улуг ужукту болгаш домак соолунге улуг сек салырын сактып алыр.
— Каш домак бар-дыр?э
— Дорт домак деп канчап билдинер?
— Улуг ужуктерни кайда бижээн-дир?
— Домак бурузунун соолунде чуну салганыл?
— Бирги болгаш ушку домактарны бижип алынар. - Домактын кайы чугула кежигунунден эгелеп тывар бис?
-Кайы кежигунден кол сосче айтырыг салыр силер? (Соглекчиден)
Домак кежигуннеринге сайгаргаш, кол сос биле соглекчини шыйып коргузунер.
Домактын чугула кежигуннерин тыварынын аргазынга дурумден тургузунар.
Тыва дылда соглекчи домактиын соолунге чоруур. Соглекчиден кол сосче айтырыргны салыр мен. Кол состу тып алгаш, кол состен соглекчиже айтырыгны салыр мен. Оон чугула кежигуннерге хамааржыр состерже айтырыгларны салыр мен.
Өѳренген «домак» дугайында билиинге даянып алгаш, «домактын чугула кежигуннери» деп темага чаа билигни ажыдарынче уругларны углаар
Мергежилге 14-те (арын 8) бердинген онаалганы кууседир.
Дурум тургузарынга киржир, дурумну шын кылдыр тургузар
Кады ажылдаан эжи-биле бодунуӊ бодалдарын үлежип чугаалажыры.
Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар.
Самбырада эталон-биле бодунун харыызын деннеп, туннээр.
(позн.), Аас-чугаазын сайзырадыры (комуник.).
7
Эге быжыглаашкын. Чаа билигни туӊнеп чугаалаары
Эштежип ажылдаары.
Дуруяалар, дээрде, ужуп чорлар, дистинчипкен.
.
Бердинген состер- биле домакты тургускаш, чугула кежигуннерин тывар. Ийиги черге кежигуннерже айтырыгларны салдырар.
Билип алаган билииинге даянып алгаш, бодунуӊ кылган ажылын шынзыдар Кады ажылдаан эжи-биле бодунуӊ бодалдарын үлежип чугаалажыры.
Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар
Углаар-баштаар(рег.) Аас-чугаазын сайзырадыры (комуник.).
8
Дыштанылга минутазы
Экранда адыгжыгашты оттунер.
Дыштанылга минутазын солун, дээштиг клдыр организастап чорудар
Адыгжыгашты оттунмушаан, мергежилгелерни кылыр.
Бот-тускайлан (л)
9
Чаа теманы быжыглаары.
Болуктеп ажылдаары.
1-ги болуктун онаалгазы: мергежилге 5 (кол сос, соглекчини тывар)
2-ги болуктун онаалгазы:карточкада бердинген домактарны делгередип бижээш, сайгарар.
3-ку болук: чурук- биле домактарны чогааткаш, сайгарар.
Уругларны билииниӊ деӊнели – биле чарып, болуктеп ажылдаарын организастаар. Бердинген сѳстерге тѳрел сѳстерни тып бижидер. Болукке ажылдаарынын дүрүмүн катаптадыр.
Бердинген онаалгаларны болук аайы- биле кууседир. Бѳлукке ажылдаар, бодунун бодалын шынзыдып, түӊнээр.
Углаар-баштаар(рег.)
10
Кичээлди туннээри.
-Чаа чуну ооренип алдынар?
-Чуу деп айтырыгга харыыыны тыптывыс, тайылбырлап чугааланар?
-Чунун дугайында ам-даа хойну билип алыксап тур силер?
Кичээлдиӊ сорулгазынга дүүштур чедип алган чедиишкиннерге даянып алгаш, беседаны чорудар.Уругларны кичээлдин эгезинче дедир ээлдирип, кичээл эгезинде кылып чадап каан ажылын чедир күүседирин сумелээр.
Кичээлде бодунун күүсеткен ажылынын тѳнчу түннелин шын тодарадыр. Эгезинде бергедешкен айтырыынче ээп кээп, ону ѳѳренип алган билиинге даянып алгаш, кууседип, шынзыдар.
Углаар-баштаар(рег.)
11
Рефлексия.
«Чедиишкиннер чадазынга» бодунарнын кичээлге ажылдаанынарны унелеп, демдегленер.
Уругларнын кичээнгейин тончу туннелче угландырар. Кичээлдин темазын билип алганынга бодунун билиин шын тодарадып, ону унелээринче уругларны углаар.
Кичээлдин темазын билип алганынга тѳнчу түӊнелди үндүрер.
Бот- тускайлан(личн.)
Углаар-баштаар(рег.)Аас-чугаазын сайзырадыры (комуник.).
12
Онаалга.
Мергежилге 19, арын 10
Онаалганы канчаар күүседириниӊ тайылбырын чорудар.
Мергежилге 19, арын 10
Бажынга онаалгазын бижиир.
Бот- тускайлан(личн.)
Билиин ханыладырынга туннелдер(позн.)
