Лезги кIелунин тарс
4 «А» класс.
Тарсунин тема: Халкьдин мецин яратмишунар. «Дидедин бурж» (мах).
Тарсунин мурадар:- -халкьдин мецин яратмишунрикай авай чирвилер тикрарун ва
мягькемарун;
- -«Дидедин бурж» -мах устаддаказ кIелиз ва суьгьбет ийиз,
кIелунин
устадвал хкажун; кьилин мана-метлеб чIал гегьаншарун;
--жуван дидедин лезги чIал чир хьун ,адан рикI хьун.
Тарсунин алатар: ктаб, аялрин сочиненияр, аялрин шикилар,интерактивный доска.
Тарсунин финиф.
Тарс тешкилун.
- Аялрин гьазурвал ахтармишун.(слайд 1)
Аялрик гьевес кутун.
–Азиз балаяр, и гуьзел гатфарин т!ебиатдал чан акьалтзавай береда, чи хизандиз мугьманар атанва.Лезги адетралди атай мугьманар хъсан къаршиламишна к!анда.
Къе чаз сифте яз гатфарин рагъ хъуьрезва, ада вичин нурар чаз багъишзава. Чнани сада-садаз мили хъвер багъишин ва чи гуьгьуьларни хкажин.
- С.Керимова «Чк!анва ч!ал»- к!елда Амрахова А.
Тарсунин кьил ачухарун.
А) Шиир муаллимди к!елун
Зи лезги чIал , заз дидеди багъишай
Вуч дерин я ви эсеррин манаяр?
Ачухариз яратмишдай къайдаяр
Гьазур хьанва къе чи вилик, зи играми балаяр.
Эй, играми инсанперес, ватанперес балаяр,
Гьазур гьанвай ахтармишиз
Лезги мецин , лезги халкьдин эсеррар.
Шарвилидин рикI тур къене!
Акъуддайвал кьиле куьне
чи дидейрин гележегдин мурадар. (слайд)
- Ни лугьуда шиирда квекай раханва?
- Халкьдин сивин яратмишунрикай.(аялри тарсунин кьил ачухарун)
4.Тарсунин темадай алатай тарсарай авай чирвилер ахтармишун.
Суалар ва жавабар:
А) халкьдин мецин яратмишунар квез лугьуда?
- А эсеррай чаз вуч чир жезва?
- Квез гьихьтин халкьдин мецин яратмишунар чида?
Б) Е.Эминан шиирдай са бенд.(слайд)
Кьежей мез я,кIани патахъ рахада.
Гьарда вичин кар я, вичиз аквада.
Кьел гьи касди неда, гьада яд хъвада.
Серке туьнт хьайи къапуниз зарар жеда.
Суал: Е.Эмина шиир теснифдайла ишлемишнавайбур вучар я ?
В) Шаир А. Муталибова чи мисалрикай вуч лагьанват!а яб гун(слайд)
Вуч гаф ава чи бубайрин мисалриз
Чна абур пакдиз кьиле тухузва.
Килиг, дуст, а ксарин камалриз:
Тек тар тама хьун тавурай лугьузва.
Суал: Шиирдай мисал жагъура ва к!ела.
5.Ашукьрин ким.
- И эсерриз гьик! лугьуда?
А) Суал:
Асантвилив рекьив текъвер
Гуьгьуьлдани рик!е къекъвер
Гьич къанундиз табий тежер
Зат! Вуч ят!а лагь кван, ашукь?
Жаваб:
К1ан хьайила гъилиз текъвез
Гуьгьуьлдани рик!е къекъвер
Гьич къанундиз табий тежер
Зат! ашкъи я, масан ашукь…
-- И эсеррин кьилин мана-метлеб вуч я?
6. Махар гьихьтинбур жеда?
Шикилрин куьмекдалди махар чирун.(слайд)
А) Зунни сагъ амукьда
ва асландизни закай тIакIан жедач.(Аслан, жанавур, чакъал ва пехъ)
(Махуниз хас тир мисалар, миск!алар жагъурун)
б) «Идаз икьван гьуьрметза-вайди,
идан гъуьл кIелайди тирвиляй я» (Ц!иц!али )
(Махуниз хас тир мисалар, миск!алар жагъурун)
В) Шикилдиз килигна махунин т!вар лагь (слайд Шарвили)
7. Ял ягъунин декьикьа. .(мани Лезги ч!ал)
8. И.Гьусейнован шиирдин винел к!валах (Слайд)
Аферин хьуй ви дидедиз,
Хана акъудай вун дуьньядиз.
Дидедин нек- Ватан
Кьве вилин экв-Ватан.
Шарвили- дуст, юлдаш, регьбер.
9.Ц!ийи тарсунин гъавурда тун «Дидедин бурж»
А)гьахьунин суьйбет.(слайд)
Халкьдин арха Шарвили тир дагъ хьтин.
Шарвилияр лагьайтIа чахъ жезва бул !
Б) Мисал «Дидеди хва Ватан хуьн патал вердишарзава» (слайд)
В) муаллимди эсер ийидайвал к!елун;
Г) Ц!ийи гафарин винел к!валах; (слайд)
Д) аялри к!елун
е) Шикилрин винел к!валах (слайд)
ё) К!елайди мягькемарун.
10. Аялрин дидейрикай сочиненияр к!елун.
11. Аялрин шикилрин выставка.
12.Тарсунин нетижа кьун.
Тарсуна чаз:
чир хьана …
четин хьана…
таниш хьана…
идалай кьулухъ …
13.Тарсунин итог.
--миск!ал; Вири анай аквада,мез авачиз рахада?(им вуч я?)
--мисал: Ак!ул маса гудай,къачуз жедай зат! туш.(им вуч я?)
--мах; И къушариз килигна махунин т!вар лагь,махуна лагьанвай къайдада пайна,кьилин фикир лагь?
14.Аялрин зегьметдиз къимет гун.
15.К!валин к!валах.
16.Тарс акьалт!арун патал шиир (Ч!ал хуьх лезгияр!)
МКОУ «НОВОПОСЕЛКОВАЯ СОШ»
Лезги чIалан . … .Б.Ь .Ю. ……………………………………… ……………… …………………………………………………………………………………. …………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………кIелунай ачух . . тарс.
Халкьдин мецин
яратмишунар
Тарс гьазурайди :
Ц!ийи хуьруьн юкьван
школадин 4 «а» классдин муаллим
Абдурагимова З.П
2016г
