Դաստիարակելով երեխաներին, այժմյան ծնողները դաստիարակում են մեր երկրի ապագա պատմությությունը,նշանականում է՝ նաև աշխարհի պատմությունը։
Մակարենկո
Աշխարհը ճանաչելու առաջին աղբյուրը ծնողն է։ Ծնողն է նաև երեխայի համար դեպի կյանքն ու աշխարհը բացվող առաջին <<պատուհանը>>։ Եվ ինչքան մեծ ու լուսավոր է այդ <<պատուհանը>>,այնքան անջնջելի շրջապատի ընկալման տպավորությունները։
Երեխաներն աճեցնելն ու դաստիարակելը մեծ լուրջ և խիստ պատասխանատու գործ է, որը իրագործում ենք մենք՝ մանկավարժներս։
Կա մի հին դպրոցական աֆորիզմ. <<Երեխաների հետ աշխատելիս ամենադժվարը մեծերի հետ աշխատելն է>>: Շատ դժվար է դասղեկի համար շփվել հայրիկների և մայրիկների մեծ խմբի հետ ծնողական ժողովներում: Եվ ակամայից հարց է ծագում. իսկ ընդհանրապես պե՞տք են այդպիսի ժողովները, թե՞ դրանք արդեն կորցրել են արդիականությունը և
անցկացվում են զուտ սովորույթի ուժով: Այն ճնշող տեսքով, որով ծնողական ժողովները գոյատևում են արդեն երկար տարիներ, կարելի է ասել, որ պարզապես պետք չեն: Գաղտ-
նիք չէ, որ որոշ դասղեկներ ընդհանրապես չեն պատրաստվում ծնողական ժողովներին: Դասղեկներից շատերը ուղղակի վերցնում են դասամատյանը և ըստ համարների հաշվետվություն տալիս, այսպես ասած,<<գործ տալիս>> ծնողներին իրենց երեխաների հաջողությունների, նրանց արարքների և վարքի մասին: Ամեն բան ընթանում է ամենապարզունակ մակարդակով: Այստեղից հարց է առաջանում ինպչես արդյունավետ անցկացնել այն։
ÄáÕáíÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ ѳñϳíáñ ¿ ÁÝïñ»É μ³ñ»Ýå³ëï ûñ ¨ ųÙ, áñå»ë½Ç
ÍÝáÕÝ»ñÁ ãáõÝ»Ý³Ý Ý³Ë³å»ë Íñ³·ñí³Í ϳñ¨áñ ½μ³Õí³ÍáõÃÛáõÝ: ²Û¹
Ýϳï³éÙ³Ùμª ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ (ݳٳÏÇ Ï³Ù ³ÛÉ ÙÇçáóÝ»ñáí) ÍÝáÕÝ»ñÇÝ Ý³-
˳å»ë ï»ÕÛ³Ï å³Ñ»É ÅáÕáíÇ ³ÝóϳóÙ³Ý ûñí³ ¨ ųÙÇ Ù³ëÇÝ: ¾³Ï³Ý
Ý߳ݳÏáõÃÛáõÝ áõÝÇ Ý³¨ ÍÝáÕ³Ï³Ý ÅáÕáíÇ Ñ³Ù³ñ ݳ˳ï»ëí³Í ¹³ë³-
ë»ÝÛ³ÏÇ ¹³ë³íáñí³ÍáõÃÛáõÝÁ: úñÇݳÏ` ϳñ»ÉÇ ¿ ë»Õ³ÝÝ»ñÁ ¨ Ýëï³ñ³ÝÝ»-
ñÁ ï»Õ³¹ñ»É ßñç³Ý³Ó¨, áñå»ë½Ç μáÉáñ ÍÝáÕÝ»ñÁ ÙÇÙÛ³Ýó ɳí ï»ëÝ»Ý ¨
Éë»Ý: ÆëÏ »Ã» Ýñ³Ýù ¹»é¨ë ÙÇÙÛ³Ýó ɳí ã»Ý ׳ݳãáõÙ, ë»Õ³ÝÝ»ñÇÝ, Ûáõñ³-
ù³ÝãÛáõñ ÍÝáÕÇ ³éç¨ ó³ÝϳÉÇ ¿ ¹Ý»É ÃÕÃÇ íñ³ ·ñí³Í ³ÝáõÝ-³½·³ÝáõÝÝ
³ÛÝå»ë, áñ μáÉáñÇÝ ï»ë³Ý»ÉÇ ÉÇÝÇ: ÄáÕáíÇ ÁÝóóùáõ٠ϳñ»ÉÇ ¿ ÏÇñ³é»É ³ßËáõÅ
³óÝáÕ í³ñÅáõÃÛáõÝÝ»ñ` μáÉáñÇ Ù³ëݳÏóáõÃÛ³Ùμ: Ðñ³íÇñí³ÍÝ»ñÇ Å³-
ٳݳÏÁ ×Çßï û·ï³·áñÍ»Éáõ Ýå³ï³Ïáí å»ïù ¿ ë³ÑÙ³Ý»É Ï³Ýáݳϳñ· ¨հետևել դրան։
ÌÝáÕ³Ï³Ý ÅáÕáíÝ»ñáõÙ ÍÝáÕÝ»ñÇÝ Ñ³ñϳíáñ ¿ Ý»ñϳ۳óÝ»É.
• î³ññ³Ï³Ý ¹³ë³ñ³ÝÝ»ñÇ áõëáõÙÝ³Ï³Ý Íñ³·ñ»ñÇ Ûáõñ³Ñ³ïÏáõÃÛáõÝÝ
»ñÁ, áõëáõóÙ³Ý Ù»Ãá¹Ý»ñÁ, ·Ý³Ñ³ïÙ³Ý Ó¨»ñÁ,
• ²ñï³¹³ë³ñ³Ý³Ï³Ý ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ ï»ë³ÏÝ»ñÁ,
• ü³ÏáõÉï³ïÇí å³ñ³åÙáõÝùÝ»ñÇ ï»ë³ÏÝ»ñÁ,
• ÊÙμ³ÏÝ»ñÇ ·áñÍáõÝ»áõÃÛáõÝÁ:
̳ÝáóóÝ»É ï³ñí³ ÁÝóóùáõÙ Íñ³·ñ³íáñ³Í ³ñï³¹³ë³ñ³Ý³ÛÇÝ
ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇÝ (ÇÝï»É»Ïïáõ³É ¨ ëåáñï³ÛÇÝ Ë³Õ»ñ, ¿ùëÏáõñëdzݻñ, ³ñß
³íÝ»ñ, ѳٻñ·Ý»ñ, ïáÝ»ñ, ³Ûó»ÉáõÃÛáõÝÝ»ñ óݷ³ñ³ÝÝ»ñ, óáõó³Ñ³Ý¹»ëÝ
»ñ ¨ ³ÛÉÝ):
ÌÝáÕ³Ï³Ý ÅáÕáíÝ»ñÁ å³ÛٳݳϳÝáñ»Ý ϳñ»ÉÇ ¿ μ³Å³Ý»É ϳ½Ù³-
Ï»ñåã³Ï³Ý μÝáõÛÃÇ, áñáÝóáõÙ ùÝݳñÏíáõÙ »Ý ¹åñáó³Ï³Ý ÏÛ³ÝùÇ ¨ ³ñï³-
¹³ë³ñ³Ý³ÛÇÝ ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ ËݹÇñÝ»ñÁ, ¨ ûٳïÇÏ μÝáõÛÃÇ` áñáÝóáõÙ
Ý»ñϳ۳óíáõÙ »Ý ÍÝáÕÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ Ññ³ï³å ѳñó»ñÁ: γ½Ù³Ï»ñåã³Ï³Ý
ÅáÕáíÝ»ñÁ ëáíáñ³μ³ñ ³ÝóϳóíáõÙ »Ý áõëáõÙÝ³Ï³Ý ï³ñí³ ëϽμÇÝ ¨
³í³ñïÇÝ, ÇëÏ Ã»Ù³ïÇÏ μÝáõÛÃÇ ÅáÕáíÝ»ñÁ` ï³ñí³ ÁÝóóùáõÙ` ݳ˳å»ë
ϳ½Ù³Í åɳÝáí (ݳ¨ ݳ˳ï»ëí³Í åɳÝÇó ¹áõñë ³é³ç³ó³Í Ññ³ï³å
ËݹñÇ ¹»åùáõÙ):
ÌÝáÕ³Ï³Ý ÅáÕáíÝ»ñÇ ÁÝóóùáõÙ ùÝݳñÏíáÕ ÑÇÙÝ³Ï³Ý Ñ³ñó»ñ ¨
ûٳݻñ
1. ¸³ë³ñ³ÝÇ áõëáõÙݳ¹³ëïdzñ³Ïã³Ï³Ý ·áñÍÁÝóóÇ í»ñÉáõÍáõÃÛáõÝ:
2. ¸³ë³ñ³Ý³Ï³Ý ³ß˳ï³ÝùÝ»ñÇ Ýå³ï³ÏÝ»ñÇ ¨ ËݹÇñÝ»ñÇ åɳ-
ݳíáñáõÙ:
3. ºñ»Ë³Ý»ñÇ áõëÙ³Ý ¨ ¹³ëïdzñ³ÏáõÃÛ³Ý Ñ³ñó»ñÇÝ Ýå³ï³Ï³ÙÇïí
³Í ËáñÑáõñ¹Ý»ñÇ ÷á˳ݳÏáõÙ:
4. ²ñ¹Ç Ù³Ýϳí³ñųϳÝ, Ñá·»μ³Ý³Ï³Ý ¨ Çñ³í³Ï³Ý ËݹÇñÝ»ñÇ
ùÝݳñÏáõÙ:
5. ÌÝáÕÝ»ñÇ ·Çï»ÉÇùÝ»ñÇ, ÑÙïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ¨ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ û·-
ï³·áñÍáõÙ:
6. гñóáõå³ï³ë˳ÝÇ, ËáñÑáõñ¹Ý»ñÇ ¨ ³é³ç³ñÏáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ùÝݳñÏáõÙ
Ներկայացնեմ ևս մեկ կարևոր մանրուք. ինչ արտաքին տեսքով հանդես կգա
դասղեկը, չէ՞ որ ծնողական ժողովը կարևոր իրադարձություն է:
Բոլոր ծնողները դպրոցից մի փոքր քաշվում են, նրանցից շատերը
բավարարված չեն իրենց ու երեխաների հարաբերություններից: Ոմանք
դպրոց են գալիս լարված, անտրամադիր իրենց երեխաների ուսումնա-
կան և վարքային ցուցանիշներից, հասկանալով, որ կարող են լսել /նաև
հրապարակավ /տհաճ հայտարարություններ և բողոքներ ուսուցիչների
կողմից: Այդպիսի լարվածությունը պետք է չեզոքացնել: Ծնողները հենց
առաջին իսկ րոպեից պետք է զգան հարգանք դեպի իրենց անձը,
համոզված լինեն որ, անտակտ խոսակցություններ տեղի չեն ունենա, որ
նրանք մշտապես ուսուցիչների համախոհներն ու աջակիցներն են: Ծնո-
ղական ժողովը ոչ միայն ընտանիքի և դպրոցի կապի միջոց է, այլև
կարևորագույն մանկավարժական տեղեկությունների համալսարան է,
երեխաների հետ հարաբերությունների ու աշխատելու լավագույն փորձի
տարածման ամբիոն: Դպրոցն ու ընտանիքը ունեն միևնույն խնդիրները:
Եվ ծնողների ու ուսուցիչների հանդիպումների խնդիրն է գտնել դրանց
լուծման ճանապարհները: Չնախապատրաստված դասղեկը /կամ անպա-
տասխանատու ուսուցիչը/ կարող է անզգույշ ռեպլիկայով վիրավորել
որևէ մեկին, առաջացնել լարվածություն ուրիշի անձնական կյանքի մեջ
ներխուժելուց, վիրավորանք կամ զայրույթ, աղ լցնել ծնողական վերքերի
վրա: Ոչ մեկը ապահովագրված չէ փոխադարձ անհիմն վիրավորանքնե-
րից: Պատահում է, որ “տուժող” է դառնում հենց ինքը` դասղեկը, պատա-
հում է, որ նա ինքն է մեղավոր, ըստ որում չկանխամտածված, անզգույշ
խոսքով, որևէ իրադարձությանը տեղյակ չլինելով, կամ ուղղակի
անտակտությամբ:
Երբ առկա է կողմերի փոխհասկացողությունը
Մեզ բոլորիս անհրաժեշտ է սովորել ծնողների հետ խոսել, նրանց
հետ գործեր վարել: Նրբանկատություն և տակտ է հարկավոր որոշակի
տարօրինակություններ, առողջական խնդիրներ, արատներ, կակազող
երեխաներ, խոսքի արատներ և այլ դժվարություններ ունեցող երեխանե-
րի մասին խոսելիս: Առավել զգույշ է պետք լինել որբ և միակողմանի
ծնողազուրկ երեխաների պարագայում: Դպրոցական կյանքը բերում է
այն համոզմունքին, որ ծնողական ժողովները միայն այն ժամանակ են
հասնում իրենց նպատակին, երբ առկա է կողմերի փոխհասկացողությու-
նը, երբ դրանք աշխույժ ընթացք են ունենում, առաջանում են հարցեր, բա-
նավեճեր, կարծիքների բազմություն և փորձի փոխանակում: Ծնողական ժողովը դպրոցի բոլոր աշխատակիցների ընդհանուր գործն է: Նրանք կարող են պատասխանել ծնողների հարցերին, տալ անհատական խորհուրդներ, հանդես գալ արդիական խնդիր-
ների կապակցությամբ, օրինակ`“Ինչպե՞ս ավելի լավ հսկել երեխայի
առաջադիմությունը”, “Ձեր երեխաների գրպանի գումարը”, “Նվիրե՞լ երե-
խային դրամապանակ”, “Երեխաների և ծնողների համատեղ հանգիստը”, “Համակարգիչը երեխայի կյանքում”, “Ինչո՞ւ են երեխաները խաբում”, “Խրախուսումն ու պատիժը
որպես երեխայի դաստիարակության մեթոդ ընտանիքում”, “Հնազանդ
երեխա: Արդյո՞ք միշտ է, որ հնազանդ երեխան լավ է”: Այս ամենը,
այսինքն այս խնդիրները դառնում են ծնողական ժողովի թեմաներ:
Ժամանակակից դպրոցը չպետք է վախենա քննադատություններից:
Առաջավոր դպրոցը ընդունակ է պատասխանել քննադատությանը ոչ թե
“խուլ պաշտպանությամբ”, այլ կոնկրետ գործերով: Իսկ առողջ քննադա-
տությամբ հետադարձ կապն ամրապնդողները ծնողներն են, սակայն,
բանն այն է, թե ինչպես նրանք կօգտագործեն քննադատությունը և
ինչպես դա կընդունի դպրոցը:
Երեխայի ծնողը ձեր կամ հակառակորդը չէ, այլ ընկերն է,
խորհրդատուն և համախոհը:
Աշխատեք գործնական կապեր հաստատել ծնողների հետ:
Ակտիվորեն ներգրավեք ծնողներին երեխաների հետ դաստիարակչա-
կան աշխատանքների մեջ, հենվեք նրանց օգնության և աջակցության
վրա:
Ընդհանուր ծնողական ժողովներում խոսեք ամբողջ դասարանի պլան-
ների, խնդիրների մասին, այլ ոչ թե որոշ երեխաների:
Աշխատեք աստիճանաբար ստեղծել աշխատունակ ծնողկոմիտե, դա
շատ է օգնում դասարանային կյանքի բոլոր պրակտիկ հարցերի
լուծման ժամանակ:
Բոլորի հետ ազատ շփվեք, բայց խուսափեք ծնողների հետ սերտ ընկե-
րական հարաբերություններ ստեղծելուց:
Գլխավորը` երկար տարիներ պահպանեք հոգու ջահելությունը, այդ
ժամանակ ձեզ հեշտ կլինի հասկանալ պատանիներին, որոնց կողքին
պետք է կայանա ձեր երջանիկ մասնագիտական կարիերան:
Ծնողական ժողովը հաջողությամբ վարելու գաղնիքներ
1. Որոշեք մեկ առավել կարևոր խնդիր, որը վերաբերում է ձեր դասարա-
նի աշակերտներին, և դրա քննարկման հիման վրա ձևավորեք ձեր
զրույցը ծնողների հետ:
2. Հատուկ ուշադրություն դարձրեք լսարանում ծնողների աթոռների դա-
սավորության վրա: Օրինակ, կարելի է սեղանները և աթոռները տե-
ղադրել շրջանով, որպեսզի բոլոր ծնողները լավ տեսնեն և լսեն
միմյանց:
3. Ծնողների հետ միասին մտածեք ժողովի մասնակիցների համար
կանոններ: Օրինակ.
• պարտադիր է վերարկուները հանել,
• խնդրի քննարկման ժամանակ չի կարելի անտարբեր մնալ,
• մերժելով առաջարկը /կարծիքը/, պետք է առաջադրվի մյուսը,
• դիմել միմյանց ազգանունով կամ միայն անունով և այլն:
4. Խնայեք ժողովին հրավիրված մարդկանց ժամանակը: Այդ
նպատակով սահմանեք կանոնակարգ և խստորեն հետևեք դրան:
5. Ժողովի ընթացքում կիրառեք խաղեր և ծնողների համագործակցու-
թյան կազմակերպման խմբային ձևեր:
6. Խնդրահարույց հարցերի քննարկման ժամանակ հենվեք առավել կեն-
սափորձ ունեցող ծնողների կյանքի և մանկավարժական փորձի, ծնողա-
կան կոմիտեի անդամների և դպրոցի խորհրդի կարծիքների վրա:
Դասղեկի վարքագծի կանոնները ծնողական ժողովում
1. Աշխատեք հանել սեփական լարվածությունը և տագնապը ծնողներին
հանդիպելուց առաջ:
2. Խոսքի, ինտոնացիայի, ժեստերի և այլ միջոցներով ցույց տվեք
ծնողներին ձեր հարգանքը և ուշադրությունը նրանց հանդեպ:
3. Փորձեք հասկանալ ծնողներին. ճիշտ ներկայացնել խնդիրները, որոնք
առավել անհանգստացնում են նրանց:
4. Խոսել ծնողների հետ հարկավոր է հանգիստ և բարեհամբույր: Կարևոր
է, որ բոլոր աշակերտների, այդ թվում և “ռիսկային խմբի” երեխաների
ծնողները ժողովից գնան հավատով լցված դեպի իրենց երեխան:
5. Ծնողական ժողովի ընթացքում ձեր համատեղ աշխատանքի արդյուն-
քը պետք է լինի այն, որ ծնողները դառնան ավելի վստահ այն բանում,
որ իրենց երեխաների դաստիարակության հարցում կարող են հենվել
ձեր և դպրոցի մյուս ուսուցիչների աջակցության և օգնության վրա։
Երեխաներ, ծնողներ, ուսուցիչներ` երեք սոցիալական ուժերի միություն:
Համախմբվածությունը՝ ընդհանուր հարստությունն է: Դպրոցի և ընտա-
նիքի լավագույն ավանդույթների պահպանումը՝ մանկավարժների և
ծնողների գործունեության ընդհանուր խնդիրն է:
<<Բոլոր երեխաները մերն են>>: Մեկ երեխայի դաստիարակության մեջ արված բացթողումները անպայման կազդեն մյուսի զարգացման վրա: Եկել է երեխաների, ծնողների և մեր՝ ուսուցիչների դաստիարակչական համագործակցության, ընկերակցության և
համաստեղծագործության նոր հաստատման ժամանակը։Իսկ կարևոր սկզբունքն այն է, որ երեխաները պետք է իրենց լավ զգան թե'տանը և թե' դպրոցում:
Մանկավարժը չպետք է մտածի, որ աշխատելով ծնողների հետ
միասին, նա կարող է և պետք է նրանց <<ձևափոխի>>: Նա կարող է օգնել
նրանց փոխել իրենց վերաբերմունքը դաստիարակության հանդեպ
Այսպիսով սիրելի գործընկերներ, իմ աշխատանքային փորձը ցույց է տվել և ցոյց է տալիս,որ դասղեկությունը աշխատանք չէ, այլ` կյանքի ձև:
