«Баhыыба, эйиэхэ БУКУБААР! !»
Буолар кунэ: кулун тутар 5 кΥнэ
Сыала: О5олору билиигэугуйарга, биир кэрдииhи тумуктээн кэлэр урдэллэргэ дьулуhарга усулуобуйа тэрийии.
- Υтγѳ кγнγнэн ,кγндγ о5олор, тѳрѳппγттэр ! Биhиги аан бастаан дор5ооннору, буукубалары кытта билсиспит аахпыт кинигэбитин Букубаары кытта быраhаайдаhар , киниэхэ махталбытын этэр куммут ууннэ.
Ытыс тыаhынан керсуц 1-гы кылаас уерэнээччилэрин .(«Чему учат в школе» ырыа до5уhуолунан о5олор киирэллэр.)
Бала5ан ыйын 1 кунугэр 7 кыталык кыыс , 1 хорсун хоодуот уол уерэнээччи буолан билии-керуу аартыгын арыйан , уhун-киэц суолга турунан уерэнэ киирбиттэрэ.
Бастакы до5оргутунан , аа5арга , сурурйарга уерэппит кинигэ5итинэн БУКУБААР буолубута. Кини биhиэхэ араас себулуур кинигэлэрбитин аа5арбытыгар олук уурда , кыах биэрдэ. Алта ый аннараа эрэ еттугэр оскуола5а киирбит о5олор хайдах курдук улааппыттыгыт, уларыйдыгыт?. Номнуо аа5ар , суруйар буоллугут.
Хайа , о5олоор, кγндγ ыалдьыппыт- Букубаарбыт суохдии, ынырыа5ын!
Бары: Бук., бук., эйигин кγγтэбит (Б. киирэр)
Бук.: Дорооболорун, кунду о5олор , тѳрѳппγттэр. Мин оскуола5а γѳрэнэ киирбит о5олорго буукубалары кытта билиhиннэрдим, суруйарга – аа5арга уhуйдум. Бугун мин эhигини кытары быраhаайдаhа, эhИги аа5ар, суруйар буолбут уеруугутун уллэстээри кэллим. .
_Кунду букубаарбыт эйиэхэ анаан о5олорбут хоhооннорун аныыллар. Саныа5ын о5олорбут куьун буолан оскуола5а киирдилэр…
(Хоhоон аа5ыыта)
КЛАВА: .Сэттэ сааспын туоламмын
Син улааппыт киьибин
Ийэм миэхэ мичээрдиир
Имэрийэр «Уерэн» диир
Саца форма кэтэммини
Саца суумка сугэммин,
Саца суолга киирэммин
Саца киhи турабын.
ВАНЯ: «А»-тан , «Б» -тан са5алаан,
Аахтым уонна суруйдум
Билии-керуу кылаатын ,
Бииртэн биири арыйыам
Уерэх урдук чыпчаалын
Уеhэ ере дабайыам.
АНЯ: О5олоор,
Утуе до5ор
Бу баар- БУКУБААР.
Кэпсээнэ элбэ5э
Кэрэхсэбилэ:
Ойуута кэрэтэ-
Олус да эбит ээ!
Бу тураллар
Бедец буукубалар А-лар, Ы-лар Ат-тар, ыт-тар
Мантан са5аламмыта
Мацнай аа5ыыбыт
Ча5ыл сырдыкка тардыhыыбыт.
ЛЕРА: Буукубалар оонньууллар
Бытарыhа сырсаллар
Арыт мээчик хапсаллар,
Арыт куннээх тусталлар,
Араастык да оонньууллар,
Куораттары туталлар,
Космонавт буолаллар
Муораларга усталлар.
ВИКА: Кинигэм ойуутун ,
Таптааммын керебун,
Ойуута хойуутун тьлщ0ё
Олуьун се5ебун.
Кинигэм лиистэрин
Марайдыам суо5а мин,
Учуутал кэпсиирин
Чуумпуран истиэ5им.
АНГЕЛИНА: Кулэн-уерэн кун аайы ,
Оскуолабар кэлэбин
Сырдык кылаас киэц аанын
Арыйаммын киирэбин.
Учууталым этиитин ,
Уруоктарга истиэ5им ,
Учууталым кэпсиирин
Тута ейдеен иьиэ5им
Учугэйдик уерэнэн
Уерэх дьылын тумуктуем,
«Дьоьун о5о» дэтэммин
Дьоммун уердуем-кетутуем.
ТУЙААРА: Киэц суолга сирдээбит
Кэпсиир кэрэ Букубаар.
Аа5ар буола уерэммит
Букубаары бутэрдим.
Билбэтэхпин билэммин
Билиим –керуум урдээтэ
Букубаарбын аьаммын
- Дьэ эрэ о5олоор , буукубалар
Уолаттар да кыргыттар,
Кэккэлэьэ турдаллар,
Кэпсээн киирэн бараллар.
1.КЛАВА: Мин «А» диэни билэбин
Уеьэ етте уьуктаах,
Алын етте атахтаах,
Ортотунан туорайдаах.
2. ВАНЯ: Мин « Т» диэни билэбин
Суос со5отох ата5ын
Тоьо5олуу тирэммит,
Мо5отойдуу ура5аьын
Туора сугэн кэбиспит.
3. АНЯ: Мин «Ж» диэни билэбин
Дып-дыыгынас сацалаах
Хомурдуоска маарыннаах
Аахтахха да ата5а
Алта буола туруо5а.
4. ЛЕРА: Кэрии тыа5а икки
Кэ5э кэлэн эттэ:
Кук-куук!
Кук-куук!
Кэрии тыа5а сибэкки
Кэккэлэьэ ууннэ.
Кэрэкэтиэн!
Кэрэкэтиэн!
5. ВИКА: О5ус са5а буолуо5ун
О5о ба5а ба5арбыт,
А5а ба5а буойбутун
О5о ба5а утарбыт.
О5ус са5а буолаары ,
О5о ба5а уллубут
О5ус са5а буолаатын
Ха5а хайа ыстаммыт.
6. АНГЕЛИНА: Биитин бигии-бигиибин
Бугун сугэ биилиибин
Игии бигэ илиигэ
Буппэт сугэ биилииргэ.
Сэргэх кугас тугукка
бугун куруе тутабыт,
буппэт сугэ биилииргэ
7.ТАЯ: Дойду Кыайыыга салюттаата,
Салюту Нюта одуулаата,
Юра салюту ойуулаата,
Ойууну Нюта хай5аата!
БАРЫ: Дор5оонтон буква таьааран
Букваттан тыл оцорон
Аахтыбыт биьиги суругу
Бутэрдибит Букубаары
Букубаар баьыыба
Баьыыба бары учугэйгэр
Кэрэ кэпсээццэр, сэьэццэр
Учугэй хоьооццор, ойуугар.
( Кинигэлэр киирэллэр ..)
- О5олоор, эhиэхэ сал5ыы γѳрэнэргитигэр сирдиэхтэрэ «Саха тыла» « Литература аа5ыыта» онтон салгыы аа5ыы кинигэлэрэ. Бу кинигэлэртэн эhиги элбэх интэриэhинэйи билиэххит-кѳрγѳххγт, тѳрѳѳбγт тылгыт кистэлэннэрин арыйыаххыт, быраабылаларын билиэххит
Саха тыла: Мин саха тыла диэммин. Таба суруйарга үөрэтиэм, ылбыт билиигитин чиҥэтиэм, быраабылалары биллэриэм.
Литература ааҕыыта:. Мин страницаларбар Эьиги суруйааччылары кытары билсиэххит, элбэх интэриэьинэй кэпсээннэри , сэьэннэри, остуоруйалары, хоьооннору билиэххит , таабырын да таайсыахпыт. Онуоха бары иҥнигэһэ суох ааҕаргыт наада
ИККИЭН:Эһиги биһигини харыстааҥ, алдьатымаҥ, киртитимэҥ.
Кинигэ5ит ойуутун
Кэрэхсээццит керееруц
Кинигэ5ит лиистэрин
Киртиппэккэ туттаарыц.
Учууталгыт кэпсиирин
Чуумпураццыт истээриц
Араас дьикти элбэ5и
Билэн-керен иьээриц!
Саха тыла: оҕолоор, мин эһиэхэ сорудахтаах кэллим. Болҕойон дуосканы көрүҥ эрэ. Серёжа диэн уол эһиги курдук маҥнайгы кылааска үөрэнэр эбит. Учуутала кылаас, түннүк, Юра диэн тыллары суруйарыгар сорудахтаабыт. Серёжа суруйуутугар сыыһа баар буоллаҕына, көннөрүҥ.
( кылас, түнүк, юра) ( оҕолор көннөрөллөр)
Саха тыла: Тѳhѳ γчγгэйдик ѳйдѳѳбγккутун тургутан кѳрγѳхпγн ба5ардым.
- О5олоор, эhиил, 2-с кылааска билиигитинэн кѳрѳн учууталлар сыана туруоруохтара. Уруоктарын кичэйэн γѳрэтэр, кыьамньылаах о5олор «5» сыана ылыахтара, билсэн кэбиhин.
«5» сыана киирэр, дорооболоhор:
- Кγндγ кыракый атастарым, учууталгыт этэрин куруук чуумпуран истэр ,эппитин кичэйэн толорор буолаарын . Оччо5о мин эhиэхэ саамайэрэллээх аргыскыт буолуом. Мин сγрэ5элдьиир, атаахтыыр, уруоктарын кѳтγтэр, хойутуур о5олору олох сѳбγлээбэппин. Оннук о5олортон тэйэбин. Мин уруокка бол5омтолоохтук олорор, мэниктээбэт γѳрэнээччилэри сѳбγлγγбγн. Чэ, этин эрэ, ким учуутала этэрин кичэйэн истиэ5эй? Ким уруогункуруук сурэ5элдьээбэккэ аа5ыа5ай? Ким γѳрэ5эр кѳтγппэккэ кэлиэ5эй?
Буукубалары тэцинэн биhиги ахсааны аа5арга, суоттуурга уерэннибит..Билигин теhе учугэйдик аахпыккытын, остуоруйалары , таабырыннары теhе учугэйдик билэргитин , ахсааны теhе сепке суоттуургутун бэрэбиэркэлиэхпит. Эhиги олоххутугар мацнайгы тургутууну, атыннык эттэххэ бэрэбиэркэни ааhыаххыт (.презентация )
1 РАЗМИНКА Ейбутун сытыылыа5ын
1.Бугун хас чыыьыланый?
2. К дор5оонтон тахсар уол аата ?
3. Биhиги олорор бе h уелэкпит аата..
4. Ханнык ыйый?
5Уерэнээччи остуола?
6. кинигэ диэн тыл хас суьуехтэн турарый?
. Хас да туьумэхтээх тургутууну ааhыаххыт
- Саха алфавитыгар хас буукуба баарый?
-Хас аhа5ас дор5оон баарый?
-Хас дифтонг баарый?
-Хоьуласпыт бутэй дор5оон араастара хаьый?
Хоьуласпыт бутэй дор5оон хас баарый? (11)
Ханнык бэлиэлэр до5оону бэлиэтээбэттэрий?
2. Ким теье ейдеен хаалбытый. Букубаарбыт кэрэ кэпсээннэриттэн, хоьоонноруттан.?
( Дьокуускайга дьикти сурах кэлбитэ.)
Ол эрээри ер буолбата5а , теье эмэ эмтээбит урдунэн ……еруттубэтэ5э.»Вася» Фламинго
Ыйанан турар Жанна тацаьын сытыр5атта. Дьиэни ыйда. ( Жучка абыраабыта)
Бултууругар дирицтэн куттаммакка устар.Хотугу Полярнай туун ааьан….(Уруц эьэ)
……харах уутун курдук дьэп-дьэцкир симэьин таммалыыр. ( Ытыыр хатыц»
Ол иьин ытыран илдьэн кецдей оту быра5ан биэрбит. (Ыцырыа уонна чекчеце)
Иитиэхтээн испитэ
Элбэх уер о5отун
3. Таабырынна таай
4. Остуоруйаны теье билэ5ин?
5. Тыллары сааhылаа ордугу бул
6/ задачалары суоттаа.
- БУКУБААР:
- О 5олор олусγчγгэйдикэппиэттээбиккититтэнастынным, γѳрдγм. Олусѳйдѳѳх, кѳхтѳѳх о5олор эбиккит. Ким «5» сыана5а γѳрэниэн ба5арарый? Куруук «5» , «4» сыаналаргаγѳрэнээрин.
БУКУБААР:
Дор5ооннору уерэттим,
Буукубулары биллэрдим,
Элбэх тылы суруйтардым,
Этии, кэпсээн аахтардым.
Угус ойуу кердугут,
Уерэн-кетен сехтугут,
Кэрэхсээццит, сэргээццит,
Кэпсээннэрбин биллигит.
Таптаан хоьоон аахтыгыт,
Таабырыммын таайдыгыт.
Аны араас кинигэни
Аа5а сылдьыц эьиги,
Умсугуйан уерэниц,
Оскуоланы бутэриц,
Ол эрээри бука бары,
Умнаайа5ыт Букубаары.
II чааьа Э5эрдэ№
ЫРЫА «Азбукабыт баьыыба
ХОЬООН «Первоклассник «
Инсценировка « Кинигэ»
ЫРЫА «Дружба»
ХОЬООН «Как хорошо уметь читать»
Инсценировка «Бэьис то5о?»
ЫРЫА «Ийэ баар буолан»
