Аңлатма яҙыу.
Уҡытыу рус телендә алып барылған мәктәптәрҙән 4-се класс башҡорт балалары өсөн туған(башҡорт) тел һәм әҙәбиәттән
эш программаһы.
Эш программаһы 108 сәғәткә планлаштырылған. Аҙнаһына 3 сәғәт иҫәбенән, шул иҫәптән контроль эштәр өсөн 6 сәғәт бүленә.
Төҙөүсеһе Ирғәлина Фәриҙә Әбделәхәт ҡыҙы төҙөнө.
Дәреслек: Башҡорт теле: Уҡытыу рус телендә алып барылған мәктәптәрҙең 4-се синыф башҡорт балалары өсөн тел һәм уҡыу дәреслеге. Толомбаев Х.А. – Өфө : Китап, 2010.
Программа кимәле : базис
Уҡытыусының тел буйынса уҡыу- уҡытыу методик комплекты:
Башҡорт теле һәм әҙәбиәте программаһы. (Уҡытыу рус телендә алып барылған мәктәптәрҙең I – XI кластары өсөн). Төҙөүселәре: Тикеев Д.С., Толомбаев Х.А., Вилданов Ә.Х., Дәүләтшина М.С., Хөснөтдинова Ф.Ә, Хажин В.И. – Ижевск: «КнигоГрад», 2008.
Уҡыусылар өсөн тел буйынса уҡыу-уҡытыу методик комплекты:
Башҡорт теле: Уҡытыу рус телендә алып барылған мәктәптәрҙең 4-се синыф башҡорт балалары өсөн тел һәм уҡыу дәреслеге. Толомбаев Х.А. – Өфө : Китап, 2007.
Программа үҙенсәлектәренең характеристикаһы:
Эш программаһы Башҡортостан Республикаһы Мәғариф министрлығы тарафынан раҫланған “Башҡорт теле һәм әҙәбиәте программаһы” (Уҡытыу рус телендә алып барылған мәктәптәрҙең I – XI кластары өсөн). Төҙөүселәре: Тикеев Д.С., Толомбаев Х.А., Вилданов Ә.Х., Дәүләтшина М.С., Хөснөтдинова Ф.Ә, Хажин В.И. – Ижевск: «КнигоГрад», 2008. – нигеҙендә төҙөлдө.
Башҡортостан Мәғариф Министрлығы тарафынан тәҡдим ителгән программа «21-се урта дөйөм белем биреү мәктәбе» муниципаль бюджет дөйөм белем биреү учреждениеhының « Уҡыу планы»на ярашлы рәүештә тормошҡа ашырыла.
Был эш программаһында федераль һәм республика закондары талаптары тормошҡа ашырыла:
«Рәсәй Федерацияһы халыҡтары телдәре тураһында» Законы;
Рәсәй Федерацияһының «Мәғариф тураһында» Законы;
«Башҡортостан Республикаһы халыҡтары телдәре тураһында» Законы;
Башҡортостан Республикаһының «Мәғариф тураһында» Законы;
Башҡортостан Республикаһында Милли мәғарифты үҫтереү концепцияһы.
Программа йөкмәткеһе 3 йүнәлештән тора: телмәр эшмәкәрлеген формалаштырыу; телдең системаһын (фонетика, орфография, орфоэпия, грамматика, пунктуация) өйрәнеү;бәйләнешле текст менән эшләргә өйрәтеүҙе күҙ уңында тота. Шулай уҡ унда милли тәрбиә тураһында ла мәсьәлә күтәрелә.
Программаның йөкмәткеһе һәм төҙөлөшө.
Рус һәм башҡа мәктәптәрҙә телде белмәгән балаларға башҡорт телен өйрәтеүҙең байтаҡ үҙенсәлектәре бар. Уларҙың иң мөһимдәре:
Балаларҙы башҡортса һөйләшергә өйрәтеү үҙәк урынға ҡуйыла.
4-се класта башҡорт телен өйрәнеү өсөн уҡытыу планында аҙнаға 5-әр сәғәт ваҡыт бирелә. Был дәрестәрҙә балаларҙы башҡортса һөйләшергә, уҡырға, элементар яҙырға өйрәтеү бергә алып барыла. Тел менән әҙәби материал бергә ҡушып өйрәнелә (интеграция).
Башҡорт теле мотлаҡ практик рәүештә өйрәнелә. Лингвистик һәм әҙәби күренештәр, уҡыу материалы нигеҙендә, практик ҡулланыу маҡсатынан сығып өйрәнелә (коммуникатив йүнәлеш).
Уҡытыу предметының төп йөкмәткеһе
Мәктәп, Ватан (3 сәғәт).
1 сентябрь – Белем байрамы. Ватан, мәктәп, уҡыу, уға мөнәсәбәт тураһында мәҡәләләр, шиғырҙар уҡыу һәм әңгәмәләр үткәреү.
Башҡорт теленең өндәре һәм хәрефтәре (ҡабатлау һәм тәрәнәйтеү) . Әҫәрҙең темаһы һәм төп фекере.
Йәйге хәтирәләр (8 сәғәт).
Башҡортостанда йәйге тәбиғәт, балаларҙың йәйге эштәре, ялы тураһында хикәйәләр, шиғырҙар, әкиәттәр, мәҡәләләр уҡыу һәм һөйләү. Темаға ҡарата һүрәттәр төшөрөү. Әңгәмәләр үткәреү.
Башҡорт телендә исем. Уның аңлатҡан мәғәнәләре. Берлек һәм күплек мәғәнәләре. Шул мәғәнәләрҙе белдереүсе саралар(ялғауҙар). Әҫәрҙең темаһын төп фекерен билдәләү күнекмәләре.
Тәбиғәт бүләктәре (8 сәғәт).
Матур әҙәбиәттә көҙҙөң сағылышы. Башҡортостанда көҙгө тәбиғәт, балаларҙың һәм ололарҙың көҙгө эштәре, көҙгө байлыҡ тураһында хикәйәләр, шиғырҙар, мәҡәләләр уҡыу һәм һөйләү. “Көҙ” темаһына ҡарата экскурсиялар ойоштороу, япраҡтарҙан коллекциялар әҙерләү, һүрәттәр төшөрөү, ижади эштәр күргәҙмәһе ойоштороу.
Исем. Уның мәғәнәләре. Исемдең килеш менән үҙгәреше, килеш мәғәнәһен күрһәтеүсе саралар(ялғауҙар). Уҡылған әҫәр буйынса план төҙөү, план буйынса һөйләү һәм яҙыу. Тәьҫораттар буйынса һорауҙар биреү, уларға яуаптар табыу.
Илем тарихы – халҡым тарихы (15 сәғәт).
Халҡыбыҙҙың ауыр үткәне, михнәтле тормошо, азатлыҡ өсөн көрәше, билдәле шәхестәре тураһында мәҡәләләр, хикәйәләр, шиғырҙар уҡыу һәм һөйләү. Гәзит һәм журналдарҙан темаға ярашлы материалдар йыйыу, альбом төҙөү.
Исемдәрҙең эйәлек заты менән үҙгәреше, уның мәғәнәләре. Сифат, уның мәғәнәләре, һөйләмдәге роле. Предметты һүрәтләү. Коллектив рәүештә төҙөлгән план буйынса изложение яҙыу.
Тормош – ижад (10 сәғәт).
Башҡорт халҡының талантлы ижад кешеләре тураһында уҡыу һәм һөйләү. Ижад төрҙәре менән таныштырыу. Ижад кешеләре тураһында ҡыҫҡаса белешмәләр төҙөү.
Сифат дәрәжәләре. Сифаттың дәрәжә менән үҙгәрешен практик күҙәтеү. Ҡылым. Уның мәғәнәләре. Ҡылымдың һан, зат менән үҙгәреше, барлыҡ-юҡлыҡта килеүе. Тема буйынса план төҙөү һәм бәләкәй күләмле инша яҙыу.
Йәшәү – Ватанға хеҙмәт итеү (7 сәғәт).
Илебеҙ халыҡтарының хеҙмәте, бөгөнгө көн геройҙары, уларҙың Тыуған илгә, хеҙмәткә, уҡыуға ҡарашы; балаларҙың хеҙмәте тураһында әҫәрҙәр уҡыу. Данлы кешеләр менән осрашыу, әңгәмәләр үткәреү, уҡылған әҫәрҙәр буйынса һүрәттәр төшөрөү.
Ҡылым. Уның заман мәғәнәләре. Заманды күрһәтеүсе саралар (ялғауҙар). Текстың йөкмәткеһен төрлө заманда һөйләү. Текстағы һүрәтләү саралары. Изложение һәм инша яҙыу өсөн материал йыйырға өйрәтеү.
Халыҡ әйтһә, хаҡ әйтә ( 8сәғәт).
Кешенең яҡшы һәм насар сифаттары тураһында әкиәттәр уҡыу, йомаҡтар ҡойоу, мәҡәлдәр, көләмәстәр менән эште дауам итеү. Шуларға нигеҙләнеп, һығымталар яһарға өйрәтеү, яҡшы сифаттар тәрбиәләү. Әкиәттәр буйынса инценировкалар төҙөү һәм сығыш яһау, әкиәттәргә, йомаҡтарға, мәҡәлдәргә бағышланған иртәлектәр ойоштороу.
Ҡылым. Уның зат, һан, заман, барлыҡ-юҡлыҡ мәғәнәләре. Текстан образлылыҡ сараларын һайлап ала белеү һәм уларҙы ҡулланыу. Иптәшеңдең яҙғанын тикшереү һәм камиллаштырыу күнекмәләре.
Бурай-бурай ҡарҙар яуа (5 сәғәт).
Башҡортостанда ҡыш, уның билдәләре. Ололарҙың һәм балаларҙың ҡышҡы эштәре, уйындары; ҡышҡы байрамдар тураһында мәҡәләләр, хикәйәләр, шиғырҙар уҡыу һәм һөйләү. Ҡышҡы тәбиғәткә экскурсия ойоштороу, альбомдар әҙерләү, һүрәттәр төшөрөү. Тәбиғәткә һаҡсыл ҡараш тәрбиәләү.
Һан һәм уның төркөмсәләрен практик үҙләштереү. Цифрҙар менән бирелгән һандарҙы һәм уларҙың ялғауҙарын дөрөҫ яҙыу күнекмәләре биреү. Автобиографияны һөйләү һәм яҙыу күнекмәләрен формалаштырыу.
Берҙәмлек, дуҫлыҡ, тыныслыҡ (6 сәғәт).
Тыныслыҡ, халыҡтар араһында дуҫлыҡ, үҙ-ара ярҙам, берҙәмлек тураһында шиғырҙар, мәҡәләләр, хикәйәләр уҡыу һәм һөйләү. “Илебеҙ тыныс булһын” темаһына альбом төҙөү.
Алмаш. Зат алмаштарын практик ҡулланырға өйрәтеү. Текстан кәрәкле урындарҙы һайлап уҡыу. Иптәшең йәки үҙең яҙғандарҙы камиллаштырыу өҫтөндә эште дауам итеү.
Сәсәндәрҙән һүҙ ҡалыр (4 сәғәт).
Сәсәндәр тураһында белешмә. Күренекле сәсәндәрҙең тормошо һәм ижады. Балаларҙың сәсәнлек ижады.
Рәүеш. Рәүеш аңлатҡан мәғәнәләрҙе практик үҙләштереү. Сәсәндәр ижады буйынса альбом төҙөү.
Балдай татлы һыуҙарым (4сәғәт).
Башҡортостандың йылғалары һәм күлдәре тураһында әҫәрҙәр уҡыу һәм һөйләү. Тыуған төйәктәге йылға, күлдәр, шишмәләр тураһында альбом әҙерләү, һүрәттәр төшөрөү.
Ярҙамсы һүҙҙәр, уларҙың мәғәнәләре, һөйләмдәге роле. Әҫәрҙәге геройҙарға элементар характеристика бирергә өйрәтеү.
Башҡортостан ҡалалары (4 сәғәт).
Башҡортостандың ҡалалары тураһында әҫәрҙәр уҡыу, белешмәләр алыу һәм һөйләү. Башҡортостан ҡалаларына арнап альбомдар төҙөү, стендтар эшләү.
Ымлыҡтар, уларҙың мәғәнәләре һәм һөйләмдәге роле (практик үҙләштереү). Урынды һүрәтләргә өйрәтеү.
8 март – ҡатын-ҡыҙҙар көнө (7 сәғәт).
Ҡатын-ҡыҙҙарҙың данлы эштәре, яҡшы сифаттары, уҡыусы ҡыҙҙар тураһында әҫәрҙәр уҡыу һәм һөйләү. “8 март – әсәйҙәр байрамы” темаһына иртәлек ойоштороу, данлы ҡатын-ҡыҙҙар менән осрашыуҙар ойоштороу.
Һөйләм. Йыйнаҡ һәм тарҡау һөйләмдәр өҫтөндә практик эштәр. Бәйләнешле телмәр өҫтөндә эш.
Башҡортостан мәҙәниәте (4 сәғәт).
Башҡортостандың мәҙәниәте, мәҙәниәт хеҙмәткәрҙәре тураһында әҫәрҙәр уҡыу һәм һөйләү. Башҡортостандың яҙыусыларына, композиторҙарына, артистарына бағышлап альбомдар төҙөү, улар менән осрашыуҙар үткәреү.
Һөйләм. Һөйләмдең баш һәм эйәрсән киҫәктәре менән практик танышыу һәм уларҙы ҡулланыу. Бәйләнешле телмәр өҫтөндә эште дауам итеү.
Тәбиғәттең теле асылған саҡ (3 сәғәт).
Башҡортостандағы яҙғы тәбиғәт күренештәре; ололарҙың һәм балаларҙың яҙғы эштәре; ҡоштар, хайуандар һәм үҫемлектәр тормошо, яҙғы байрамдар тураһында әҫәрҙәр уҡыу һәм һөйләү. “Яҙғы моңдар” темаһына әҙәби монтаж әҙерләү һәм сығыш яһау. Тәбиғәткә экскурсия, шуның буйынса әңгәмәләр үткәреү, һүрәттәр төшөрөү.
Хәбәр, һорау, өндәү һөйләмдәр. Уларҙың телмәрҙәге роле. Бәйләнешле текст өҫтөндә эштәрҙе дауам итеү.
Кеше – кеше булһын (4 сәғәт).
Кешеләрҙең һәйбәт һәм яман сифаттары, тәрбиәлелек, кешеләргә һәм тәбиғәткә яҡшы мөнәсәбәт тураһында әҫәрҙәр уҡыу һәм һөйләү. “Кеше һәр яҡтан да камил булырға тейеш” тигән темаға альбом төҙөү, әңгәмәләр үткәреү.
Һөйләм киҫәктәре. Һөйләмдең тиң киҫәктәре менән практик таныштырыу һәм уларҙы үҙләштереү, ҡулланыу. Бәйләнешле текст өҫтөндә эштәрҙе дауам итеү.
Яҙ һәм хеҙмәт байрамы (1 сәғәт).
Беренсе Май – дуҫлыҡ, хеҙмәттәшлек көнө. Халыҡтарҙың дуҫлыҡҡа ынтылышы. “Беренсе Май” темаһына әҙәби монтаж, сығыш яһау.
Ябай һәм ҡушма һөйләмдәр буйынса практик эштәр. Уларҙың телмәрҙәге әһәмиәтен күҙәтеү һәм үҙләштереү.
Һаумы, йәмле йәй (4 сәғәт) !
Йәйге күренештәр; уҡыу йылының һөҙөмтәләре; йәйге эштәр; йәйгә план-хыялдар хаҡында әҫәрҙәр уҡыу һәм һөйләү. Тәбиғәткә экскурсия, уның һөҙөмтәләре буйынса әңгәмәләр үткәреү.
Башҡорт теле буйынса бөтә үтелгәндәрҙе ҡабатлау, йомғаҡлау.
Уҡыусыларҙың белем кимәленә талаптар
Телмәр күнекмәләре
Һүрәтләү, хикәйәләү тибындағы текстарҙы тыңлау һәм аңлап ҡабул итеү:
Бирелгән тема буйынса диалог төҙөү, диалогты дауам итеү:
ҡараған фильм, картина, ишеткәндәр, бирелгән ситуация буйынса хикәйә төҙөп һөйләү;
ваҡиғаға, геройҙарҙың эштәренә, ҡылыҡтарына баһа биреү, үҙ фекеңде иҫбатлау;
тестағы образлы һүҙҙәрҙе, һүрәтләү-тасуирлау сараларын, мәҡәлдәрҙе табыу, телмәрҙә дөрөҫ ҡулланыу;
тексты икенсе телгә тәржемә итеп һөйләү;
10-12 шиғырҙы яттан тасуири итеп һөйләй белеү.
Тексты дөрөҫ, аңлы, тасуири уҡыу:
тексты мәғәнәүи өлөштәргә бүлеү, уларға исем биреү, план төҙөү;
гәзит-журналдарҙан, китаптарҙан материал йыйып, хикәйә төҙөү;
әҫәрҙән кәрәкле өлөштәрҙе һайлап ала белеү;
текстан аңлашылмаған һүҙҙәрҙе табыу, һүҙлектәр менән эш итә белеү.
Хәрефтәрҙе дөрөҫ һәм матур яҙыу, дөрөҫ тоташтырыу:
Ижади диктанттар, өйрәтеү изложениелары һәм иншалар яҙыу;
Иптәшең яҙғанын һәм үҙ яҙмаларыңды тикшереү, камиллаштыра белеү күнекмәләре.
Өйҙә башҡортса гәзит-журналдар, китаптар уҡыу һәм класта шулар тураһында фекер алышыу (кластан тыш уҡыу күнекмәләре).
V. Уҡыу-уҡытыу программаһын үҙләштереүҙә ирешелгән планлаштырылған һөҙөмтәләрҙе баһалау
Уҡыу-уҡытыу программаһын үҙләштереүҙә планлаштырылған һөҙөмтәләргә ирешеүҙе баһалау
V. Уҡыу-уҡытыу программаһында планлаштырылған һөҙөмтәләрҙең үҙләштерелеүен баһалау
Класта һәм өйҙә башҡарыла торған яҙма эштәр өйрәтеү һәм тикшереү характерында була.
Уларға түбәндәгеләр инә:
башҡорт теленән төрлө типтағы күнегеүҙәр;
тәржемә эштәре (башҡорт теленән рус теленә һәм киреһенсә);
дәреслектәрҙәге әҙәби текстарға пландар төҙөү;
һорауҙарға яҙма яуаптар һәм иншалар;
тел һәм әҙәби материалдар буйынса аналитик һәм дөйөмләштереү тибындағы схемалар, проекттар һ.б. төҙөү.
Башҡорт теленең ағымдағы, сирек йәки йыл аҙағында, шулай уҡ уҡыу йылы башында инеү диктанты, ҙур темаларҙан һуң йомғаҡлау контроль эштәре үткәрелә. Ағымдағы контроль эштәр программаның өйрәнелгән материалын үҙләштереүҙе тикшереү маҡсатында уҙғарыла. Уларҙың төрө һәм үткәреү йышлығы өйрәнелә торған материалдың ҡатмарлылығынан, уҡыусыларҙың белем кимәленән сығып билдәләнә. Ағымдағы контроль эштәр өсөн уҡытыусы йә тотош дәресте, йә уның бер өлөшөн генә файҙалана ала.
Уҡыу йылы башында инеү диктанты, сирек һәм йыл аҙағында йомғаҡлау контроль эштәре мәктәп администрацияһы менән берлектә төҙөлгән график буйынса үткәрелә. Контроль эштәрҙе сиректең беренсе көнөндә һәм дүшәмбелә үткәреү тәҡдим ителмәй.
Программа материалының үҙләштереү кимәле уҡыусыларҙың дәрестәрҙә телдән биргән яуаптарына һәм яҙма эштәренә ҡарап баһалана. Бының өсөн башҡорт теленән 4-се класта түбәндәге күләмдә контроль эштәр, яҙма эштәр үткәреү ҡарала:
-карточкалар менән эш; -тест;
-һүрәт буйынса һөйләмдәр төҙөү;
-текста һөйләмдәрҙә һүҙҙәр тәртибе;
-терәк текстар менән инша яҙырға өйрәнеү;
-һүҙлек диктанты;
-һөйләмдәр төҙөү;
-һүҙлек менән эш;
-һүрәтләү иншаһы;
-синквейн төҙөү;
-слайд төҙөү: шәжәрәләр, минең ғаиләм…
Балаларҙың уҡыу һәләтлектәрен баһалау
IV класс, йылына – 105 сәғәт.
Аҙнаға 3 сәғәт иҫәбенән.
№
Тема
Биттәр
Сәғһан.
Үткәреү ваҡыты
Уҡыусыларҙың эшмәкәрлегенә характеристика
иҫкәрмә
Универсаль уҡыу эшмәкәрлеге УУЭ
Планлаш.
Үткәрел.
Беренсе сирек - 27сәғәт.
Мәктәп, Ватан. 3 сәғәт.
1
К.Кинйәбулатова. Белем көнө.
3-4
1
Регулятив УУЭ - план буйынса эшләргә өйрәнеү, үҙ эшмәкәрлегеңде дәрестең маҡсаты менән сағыштыра белеү, хаталарҙы табыу һәм төҙәтеү, үҙ-үҙеңде баһалау: “Беренсе сентябрь” шиғырынан башҡорт теленә генә хас булған өндәрҙе тап, дөрөҫ әйтергә өйрән. Ниндәй төркөмдәргә бүлергә мөмкин? Ни өсөн? Бирелгән һүҙҙәрҙең транскрипцияһын яҙ. Ниндәй үҙенсәлектәргә иғтибар итергә кәрәк? (Мәҫәлән, бер хәреф ике өндө белдерә) һеҙҙең яуаптар дөрөҫ булдымы? Яуабы дөрөҫ булмаһа, ниндәй темаларға иғтибар итергә, ҡабатларға кәрәк?
Коммуникатив УУЭ - әңгәмә ҡора белеү, икенсе кешенең фекерен тыңлап аңлау, текстан ниндәйҙер мәғлүмәт таба алыу күнекмәһен булдырыу, үҙ фекереңде кешегә еткерә алыу оҫталығы: “1 сентябрҙә ниндәй ҡыҙыҡлы осрашыуҙар булды? Кемдәр менән таныштың?”
7-се биттәге һүрәтте иғтибарлап ҡара, һорауҙарға яуап бир, һүрәт буйынса текст йәки диалог төҙө.
5-се күнегеүҙәге һорауҙарға яуап бир.
Танып белеү УУЭ – текстан кәрәкле мәғлүмәт таба алыу оҫталығы, төрлө текстарҙы уҡыу һәм логик һығымтаға килеү: “Еҙ ҡыңғырау”шиғырының авторы кем? Һеҙ уның тураһында тағы нимә беләһегеҙ?
Шәхескә йүнәтелгән УУЭ – башланғыс класс уҡыусыларының рухи киммәттәрен билдәләү, уларҙың уратып алған мөхиттең төрлө өлкәләренә ҡарата мөнәсәбәтен формалаштырыу: “Мәктәп, мәктәптә үҙеңде нисек тоторға кәрәк?” темаһына әңгәмә ҡороу.
2
М.Кәрим. Ватан.
4-5
3
3-сө класта үтелгәндәрҙе ҡабатлау. Өндәр һәм хәрефтәр.
5-8
1
Йәйге хәтирәләр. 8 сәғәт.
4
Ғ.Сәләм. Республика иртәһе.
9-10
1
Регулятив УУЭ: һүрәт йәки кроссворд буйынса, мәҡәлдәрҙең мәғәнәләрен аңлатып дәрес темаһын билдәләү.
Коммуникатив УУЭ: 12-се күнегеүҙәге һорауҙарға таянып диалог , “Хәтерҙә ҡалған көн” темаһына, 18-се биттәге һүрәттәр буйынса текст төҙөргә.
Танып белеү УУЭ: “Йәмбиргән ауылының йәме” әҫәрен уҡырға һәм һорауҙарға яуап бирергә: ни өсөн ауылға Йәмбирҙе тигән исем бирелгән? Нөгөш йылғаһын автор нисек тасуирлай? Уны нимә менән сағыштыра?
Шәхескә йүнәтелгән УУЭ: Х.Түләкәевтың “Ярҙам” әҫәренә таянып, уҡыусыларҙың иғтибарын кеше һәм йәнлек мөнәсәбәтенә иғтибарҙарын йәлеп итеү, уларҙа хайуандарға ҡарата мәрхәмәтлелек тәрбиәләү.
5
Исем. Уның аңлатҡан мәғәнәләре,шул мәғәнәләрҙе күрһәтеүсе саралар.
12-13
1
6
Диктант.Матур көн.
13-18
1
7
Хаталар өҫтөнд ә эш.Н.Мусин. Мәңге йәшеллек.
17-19
1
8
Күсереп яҙыу.Яңғыҙлыҡ һәм уртаҡлыҡ исемдәр
17-19
9
Хаталар өҫтөндә эш .Исем.
19-22
1
10
Исемдәрҙең берлек һәм күплек мәғәнәләре, уларҙы белдереүсе саралар.
19-22
11
Һорауҙарға яуаптар.
1
Тәбиғәт бүләктәре. 8 сәғәт.
12
Д. Юлтый. Көҙ.
23-24
1
Регулятив УУЭ - план буйынса эшләргә өйрәнеү, үҙ эшмәкәрлегеңде дәрестең маҡсаты менән сағыштыра белеү, хаталарҙы табыу һәм төҙәтеү, үҙ-үҙеңде баһалау:
Коммуникатив УУЭ - әңгәмә ҡора белеү, икенсе кешенең фекерен тыңлап аңлау, текстан ниндәйҙер мәғлүмәт таба алыу күнекмәһен булдырыу, үҙ фекереңде кешегә еткерә алыу оҫталығы:
Танып белеү УУЭ – текстан кәрәкле мәғлүмәт таба алыу оҫталығы, төрлө текстарҙы уҡыу һәм логик һығымтаға килеү:
Шәхескә йүнәтелгән УУЭ – башланғыс класс уҡыусыларының рухи киммәттәрен билдәләү, уларҙың уратып алған мөхиттең төрлө өлкәләренә ҡарата мөнәсәбәтен формалаштырыу:
13
И. Насыри. Ҡараңғы төн ҡосағында.
24-25
1
14
М. Кәрим. Көҙгө картиналар.
26-35
1
15
Исемдәрҙең килеш менән үҙгәреше. Килештәрҙең мәғәнәләре
26-35
1
16
Исемдәрҙең килеш менән үҙгәреше.
26-35
1
17
Инша „Көҙ“
26-35
1
18
Р.Сәғәҙиева. Икмәк тәме.
35
1
19
Р.Сәғәҙиева. Икмәк тәме. Сифат дәрәжәләре.
35
1
Илем тарихы – халҡым тарихы. 15 сәғәт.
20
Ғ.Хөсәйенов. Алдар батыр.
37-41
1
21
Ғ.Хөсәйенов. Алдар батыр. Еңеү.
37-41
1
22
Ғ.Хөсәйенов. Алдар батыр. Башҡорттарҙың ерҙәрен талап алыу.
37-41
1
23
Б.Рафиҡов. Ярлыҡ ҡағыҙы.
41-43
1
24
Исемдәрҙең эйәлек заты менән үҙгәреше. Эйәлек затының мәғәнәһе.
43-46
1
25
Контроль диктант.„Башҡортостан“
1
26
Хаталар өҫтөндә эш. З. Биишева. Кәмһетелгәндәр.
1
27
Исем темаһын йомғаҡлау.
1
Икенсе сирек-24 сәғәт
1
Я.Хамматов. Ҡаһым түрә. Батырлыҡ.
50-51
1
2
Я.Хамматов.Ҡаһым түрә. Наполеонды еңгәс…
52-53
1
3
Сифат. Сифаттың һөйләмдәге мәғәнәһе.
54-56
1
4
Я.Хамматов. Ҡаһым түрә. Ҡунаҡта.
57-58
1
5
Я.Хамматов. Ҡаһым түрә. Аманат.
58-60
1
6
Д. Юлтый. Бәләкәй көрәшсе.
60-63
1
7
Д. Юлтый. Бәләкәй көрәшсе. Ҡыйыу Апуш.
60-63
1
Тормош – ижад. 10 сәғәт.
8
Т. Ҡарамышева. Һүҙ. Сифат.
64-65
1
Регулятив УУЭ - план буйынса эшләргә өйрәнеү, үҙ эшмәкәрлегеңде дәрестең маҡсаты менән сағыштыра белеү, хаталарҙы табыу һәм төҙәтеү, үҙ-үҙеңде баһалау:
Коммуникатив УУЭ - әңгәмә ҡора белеү, икенсе кешенең фекерен тыңлап аңлау, текстан ниндәйҙер мәғлүмәт таба алыу күнекмәһен булдырыу, үҙ фекереңде кешегә еткерә алыу оҫталығы:
Танып белеү УУЭ – текстан кәрәкле мәғлүмәт таба алыу оҫталығы, төрлө текстарҙы уҡыу һәм логик һығымтаға килеү: “
Шәхескә йүнәтелгән УУЭ – башланғыс класс уҡыусыларының рухи киммәттәрен билдәләү, уларҙың уратып алған мөхиттең төрлө өлкәләренә ҡарата мөнәсәбәтен формалаштырыу:
9
Сифаттарҙың мәғәнәләре. Сифат дәрәжәләре.
65-67
1
10
Башҡорт сәхнәһе йондоҙҙары.
68-69
1
11
М.Кәрим. Бөжәк апа. Ҡылым.
69-72
1
12
М.Кәрим. Бөжәк апа. Байрам кисәһендә.
69-72
1
13
Башҡортостанда иҫтәлекле урындар.
73-77
1
14
Инша .Тыуған ерем-алтын бишегем.
78
1
15
Хаталар өҫтөндә эш .Д.Бүләков. Һәйкәл.
78-80
1
16
Ҡылымдың һан, зат менән үҙгәрәше, барлыҡ-юҡлыҡта килеүе.
73-77
1
17
Һорауҙарға яуаптар.
Йәшәү – Ватанға хеҙмәт итеү. 7 сәғәт.
18
Я.Ҡолмай. Тыныслыҡ йыры.
84
1
Регулятив УУЭ - план буйынса эшләргә өйрәнеү, үҙ эшмәкәрлегеңде дәрестең маҡсаты менән сағыштыра белеү, хаталарҙы табыу һәм төҙәтеү, үҙ-үҙеңде баһалау:
Коммуникатив УУЭ - әңгәмә ҡора белеү, икенсе кешенең фекерен тыңлап аңлау, текстан ниндәйҙер мәғлүмәт таба алыу күнекмәһен булдырыу, үҙ фекереңде кешегә еткерә алыу оҫталығы:
Коммуникатив УУЭ - әңгәмә ҡора белеү, икенсе кешенең фекерен тыңлап аңлау, текстан ниндәйҙер мәғлүмәт таба алыу күнекмәһен булдырыу, үҙ фекереңде кешегә еткерә алыу оҫталығы:
Танып белеү УУЭ – текстан кәрәкле мәғлүмәт таба алыу оҫталығы, төрлө текстарҙы уҡыу һәм логик һығымтаға килеү:
Шәхескә йүнәтелгән УУЭ – башланғыс класс уҡыусыларының рухи киммәттәрен билдәләү, уларҙың уратып алған мөхиттең төрлө өлкәләренә ҡарата мөнәсәбәтен формалаштырыу: “
19
Ҡылым, уның заман мәғәнәләре.
84-89
1
20
Р. Солтангәрәев. Ҡараболаҡ тарлауығында.
84-89
1
21
Контроль диктант.Ҡыш.
89-92
1
22
Хаталар өҫтөндә эш. Дөрөҫ әйтегеҙ һәм яҙығыҙ.
89-92
1
23
Ғ. Рамазанов. Яңы йыл менән! Һан.
120-121
1
24
Г.Юнысова .Ҡыш бабай.Һан төркөмсәләре.
119-120
1
Өсөнсө сирек-30 сәғәт
Халыҡ әйтһә, хаҡ әйтә. 8 сәғәт.
1
Ирәндек. Башҡорт халыҡ әкиәте.
95-99
1
Регулятив УУЭ - план буйынса эшләргә өйрәнеү, үҙ эшмәкәрлегеңде дәрестең маҡсаты менән сағыштыра белеү, хаталарҙы табыу һәм төҙәтеү, үҙ-үҙеңде баһалау:
Коммуникатив УУЭ - әңгәмә ҡора белеү, икенсе кешенең фекерен тыңлап аңлау, текстан ниндәйҙер мәғлүмәт таба алыу күнекмәһен булдырыу, үҙ фекереңде кешегә еткерә алыу оҫталығы:
Танып белеү УУЭ – текстан кәрәкле мәғлүмәт таба алыу оҫталығы, төрлө текстарҙы уҡыу һәм логик һығымтаға килеү:
“Шәхескә йүнәтелгән УУЭ – башланғыс класс уҡыусыларының рухи киммәттәрен билдәләү, уларҙың уратып алған мөхиттең төрлө өлкәләренә ҡарата мөнәсәбәтен формалаштырыу:
2
Ж. Кейекбаев. Терпе менән йылан.
99-101
1
3
Төлкө менән ҡуян.
101-102
1
4
Йомаҡтар, мәҡәлдәр.
102-103
1
5
Көләмәстәр, тиҙәйткестәр.
103-105
1
6
Ҡылым. Уның зат, һан мәғәнәләре.
105-110
1
7
Ҡылым. Уның заман, барлыҡ-юҡлыҡ мәғәнәләре.
105-110
1
8
Изложение .Тумыртҡа.
1
Бурай-бурай ҡар яуа. 5 сәғәт.
9
Ғ. Дәүләтшин. Ҡышҡы урман.
111-112
1
Регулятив УУЭ - план буйынса эшләргә өйрәнеү, үҙ эшмәкәрлегеңде дәрестең маҡсаты менән сағыштыра белеү, хаталарҙы табыу һәм төҙәтеү, үҙ-үҙеңде баһалау:
Коммуникатив УУЭ - әңгәмә ҡора белеү, икенсе кешенең фекерен тыңлап аңлау, текстан ниндәйҙер мәғлүмәт таба алыу күнекмәһен булдырыу, үҙ фекереңде кешегә еткерә алыу оҫталығы:
Танып белеү УУЭ – текстан кәрәкле мәғлүмәт таба алыу оҫталығы, төрлө текстарҙы уҡыу һәм логик һығымтаға килеү:
Шәхескә йүнәтелгән УУЭ – башланғыс класс уҡыусыларының рухи киммәттәрен билдәләү, уларҙың уратып алған мөхиттең төрлө өлкәләренә ҡарата мөнәсәбәтен формалаштырыу: “
10
Н. Нәжми. Ҡыш.
112-113
1
11
А. Игебаев. Ҡыш та ҡоштар һайратаһың.
116
1
12
З. Хисмәтуллин. Тәүәккәллек.
117-119
1
13
Йомғаҡлау.
Берҙәмлек, дуҫлыҡ, тыныслыҡ. 6 сәғәт.
14
М. Кәрим. Ғүмергә бергә.
127-128
1
Регулятив УУЭ - план буйынса эшләргә өйрәнеү, үҙ эшмәкәрлегеңде дәрестең маҡсаты менән сағыштыра белеү, хаталарҙы табыу һәм төҙәтеү, үҙ-үҙеңде баһалау:
Коммуникатив УУЭ - әңгәмә ҡора белеү, икенсе кешенең фекерен тыңлап аңлау, текстан ниндәйҙер мәғлүмәт таба алыу күнекмәһен булдырыу, үҙ фекереңде кешегә еткерә алыу оҫталығы:
Танып белеү УУЭ – текстан кәрәкле мәғлүмәт таба алыу оҫталығы, төрлө текстарҙы уҡыу һәм логик һығымтаға килеү:
Шәхескә йүнәтелгән УУЭ – башланғыс класс уҡыусыларының рухи киммәттәрен билдәләү, уларҙың уратып алған мөхиттең төрлө өлкәләренә ҡарата мөнәсәбәтен формалаштырыу: “
15
Р. Ниғмәти. Тыныслыҡ.
128-129
1
16
Й. Солтанов. Ҡурай моңо.
130-133
1
17
Й. Солтанов. Ҡурай моңо. Башҡорт ҡурайы – Парижда.
130-133
1
18
Й. Солтанов. Ҡурай моңо. Дуҫлыҡ. Алмаш.
130-133
1
19
К. Кинйәбулатова. Дуҫтарым күп. Зат алмаштарын ҡулланыу.
133
1
Сәсәндәрҙән тел ҡалыр. 4 сәғәт.
20
Сәсәндәр.
138-139
1
Регулятив УУЭ - план буйынса эшләргә өйрәнеү, үҙ эшмәкәрлегеңде дәрестең маҡсаты менән сағыштыра белеү, хаталарҙы табыу һәм төҙәтеү, үҙ-үҙеңде баһалау:
Коммуникатив УУЭ - әңгәмә ҡора белеү, икенсе кешенең фекерен тыңлап аңлау, текстан ниндәйҙер мәғлүмәт таба алыу күнекмәһен булдырыу, үҙ фекереңде кешегә еткерә алыу оҫталығы:
Танып белеү УУЭ – текстан кәрәкле мәғлүмәт таба алыу оҫталығы, төрлө текстарҙы уҡыу һәм логик һығымтаға килеү: “
Шәхескә йүнәтелгән УУЭ – башланғыс класс уҡыусыларының рухи киммәттәрен билдәләү, уларҙың уратып алған мөхиттең төрлө өлкәләренә ҡарата мөнәсәбәтен формалаштырыу:
21
Ай, Уралым, Уралым. Ҡобайыр.
139-140
1
22
Мөхәмәтша Буранғолов. Рәүеш.
140-142
1
23
Рәүеш. Рәүеш аңлатҡан мәғәнәләр.
142-146
1
8 Март – ҡатын-ҡыҙҙар көнө. 7 сәғәт.
24
З. Биишева. Хәйерле көн. Һөйләм.
163-164
1
Регулятив УУЭ - план буйынса эшләргә өйрәнеү, үҙ эшмәкәрлегеңде дәрестең маҡсаты менән сағыштыра белеү, хаталарҙы табыу һәм төҙәтеү, үҙ-үҙеңде баһалау:
Коммуникатив УУЭ - әңгәмә ҡора белеү, икенсе кешенең фекерен тыңлап аңлау, текстан ниндәйҙер мәғлүмәт таба алыу күнекмәһен булдырыу, үҙ фекереңде кешегә еткерә алыу оҫталығы:
Танып белеү УУЭ – текстан кәрәкле мәғлүмәт таба алыу оҫталығы, төрлө текстарҙы уҡыу һәм логик һығымтаға килеү:
“Шәхескә йүнәтелгән УУЭ – башланғыс класс уҡыусыларының рухи киммәттәрен билдәләү, уларҙың уратып алған мөхиттең төрлө өлкәләренә ҡарата мөнәсәбәтен формалаштырыу:
25
Инша „Мин әсәйемә ярҙам итәм“
164-166
1
26
Хаталар өҫтөндә эш. Һөйләм.
166-169
1
27
Д. Бүләков. Күстәнәс. Йыйнаҡ һәм тарҡау һөйләмдәр.
166-169
1
28
Контроль диктант .Яҙ килде.
164-166
1
29
Хаталар өҫтөндә эш.
30
Йомғаҡлау
Дүртенсе сирек 24 сәғәт
Балдай татлы һыуҙарым - 4 сәғәт
1
Йәмле Ағиҙел буйҙары.
147-148
1
Регулятив УУЭ - план буйынса эшләргә өйрәнеү, үҙ эшмәкәрлегеңде дәрестең маҡсаты менән сағыштыра белеү, хаталарҙы табыу һәм төҙәтеү, үҙ-үҙеңде баһалау:
Коммуникатив УУЭ - әңгәмә ҡора белеү, икенсе кешенең фекерен тыңлап аңлау, текстан ниндәйҙер мәғлүмәт таба алыу күнекмәһен булдырыу, үҙ фекереңде кешегә еткерә алыу оҫталығы:
Танып белеү УУЭ – текстан кәрәкле мәғлүмәт таба алыу оҫталығы, төрлө текстарҙы уҡыу һәм логик һығымтаға килеү:
“Шәхескә йүнәтелгән УУЭ – башланғыс класс уҡыусыларының рухи киммәттәрен билдәләү, уларҙың уратып алған мөхиттең төрлө өлкәләренә ҡарата мөнәсәбәтен формалаштырыу:
2
З. Биишева. Талҡаҫ күле.
149-151
1
3
Дим йылғаһы. Ярҙамсы һүҙҙәр
151
1
4
Асылыкүл. Ярҙамсы һүҙҙәр, уларҙың һөйләмдәге роле.
152
1
Башҡортостан ҡалалары. 4 сәғәт.
5
Башҡортостан ҡалалары һөйләй.
158-159
1
Регулятив УУЭ - план буйынса эшләргә өйрәнеү, үҙ эшмәкәрлегеңде дәрестең маҡсаты менән сағыштыра белеү, хаталарҙы табыу һәм төҙәтеү, үҙ-үҙеңде баһалау:
Коммуникатив УУЭ - әңгәмә ҡора белеү, икенсе кешенең фекерен тыңлап аңлау, текстан ниндәйҙер мәғлүмәт таба алыу күнекмәһен булдырыу, үҙ фекереңде кешегә еткерә алыу оҫталығы:
Танып белеү УУЭ – текстан кәрәкле мәғлүмәт таба алыу оҫталығы, төрлө текстарҙы уҡыу һәм логик һығымтаға килеү: “
Шәхескә йүнәтелгән УУЭ – башланғыс класс уҡыусыларының рухи киммәттәрен билдәләү, уларҙың уратып алған мөхиттең төрлө өлкәләренә ҡарата мөнәсәбәтен формалаштырыу:
6
Сибай. Ымлыҡтар. Уларҙың мәғәнәләре һәм телмәрҙәге роле.
159
1
7
М. Кәримов. Күмерселәр ҡалаһы.
160
1
8
Тыуған ҡалам – Белорет.
1
Башҡортостандың мәҙәниәте. 4 сәғәт.
9
З. Биишеваның тормошо һәм ижады. Һөнәрсе менән өйрәнсек.
170-172
1
Регулятив УУЭ - план буйынса эшләргә өйрәнеү, үҙ эшмәкәрлегеңде дәрестең маҡсаты менән сағыштыра белеү, хаталарҙы табыу һәм төҙәтеү, үҙ-үҙеңде баһалау:
Коммуникатив УУЭ - әңгәмә ҡора белеү, икенсе кешенең фекерен тыңлап аңлау, текстан ниндәйҙер мәғлүмәт таба алыу күнекмәһен булдырыу, үҙ фекереңде кешегә еткерә алыу оҫталығы:
Коммуникатив УУЭ - әңгәмә ҡора белеү, икенсе кешенең фекерен тыңлап аңлау, текстан ниндәйҙер мәғлүмәт таба алыу күнекмәһен булдырыу, үҙ фекереңде кешегә еткерә алыу оҫталығы:
Танып белеү УУЭ – текстан кәрәкле мәғлүмәт таба алыу оҫталығы, төрлө текстарҙы уҡыу һәм логик һығымтаға килеү:
Шәхескә йүнәтелгән УУЭ – башланғыс класс уҡыусыларының рухи киммәттәрен билдәләү, уларҙың уратып алған мөхиттең төрлө өлкәләренә ҡарата мөнәсәбәтен формалаштырыу: “
10
З. Биишева. Һөнәрсе менән өйрәнсек.
170-172
1
11
Әхмәт Лотуллин. Йыйнаҡ һәм тарҡау һөйләмдәр.
172-174
1
12
Башҡорт һандуғасы. Һөйләмдең баш һәм эйәрсән киҫәктәре.
175-176
1
Тәбиғәттең теле асылған саҡ. 4 сәғәт.
13
М. Ғәли. Яҙ саҡыра.
181-182
1
Регулятив УУЭ - план буйынса эшләргә өйрәнеү, үҙ эшмәкәрлегеңде дәрестең маҡсаты менән сағыштыра белеү, хаталарҙы табыу һәм төҙәтеү, үҙ-үҙеңде баһалау:
Коммуникатив УУЭ - әңгәмә ҡора белеү, икенсе кешенең фекерен тыңлап аңлау, текстан ниндәйҙер мәғлүмәт таба алыу күнекмәһен булдырыу, үҙ фекереңде кешегә еткерә алыу оҫталығы:
Танып белеү УУЭ – текстан кәрәкле мәғлүмәт таба алыу оҫталығы, төрлө текстарҙы уҡыу һәм логик һығымтаға килеү:
Шәхескә йүнәтелгән УУЭ – башланғыс класс уҡыусыларының рухи киммәттәрен билдәләү, уларҙың уратып алған мөхиттең төрлө өлкәләренә ҡарата мөнәсәбәтен формалаштырыу: “
14
Х. Ғиләжев. Яҙ.
183-184
1
15
Р. Назаров. Яҙ килә.
187-188
1
Кеше – кеше булһын. 5 сәғәт.
16
С. Әлибаев. Дуҫтарым. Тиң киҫәктәр.
192
1
Регулятив УУЭ - план буйынса эшләргә өйрәнеү, үҙ эшмәкәрлегеңде дәрестең маҡсаты менән сағыштыра белеү, хаталарҙы табыу һәм төҙәтеү, үҙ-үҙеңде баһалау:
Коммуникатив УУЭ - әңгәмә ҡора белеү, икенсе кешенең фекерен тыңлап аңлау, текстан ниндәйҙер мәғлүмәт таба алыу күнекмәһен булдырыу, үҙ фекереңде кешегә еткерә алыу оҫталығы:
Танып белеү УУЭ – текстан кәрәкле мәғлүмәт таба алыу оҫталығы, төрлө текстарҙы уҡыу һәм логик һығымтаға килеү: “
Шәхескә йүнәтелгән УУЭ – башланғыс класс уҡыусыларының рухи киммәттәрен билдәләү, уларҙың уратып алған мөхиттең төрлө өлкәләренә ҡарата мөнәсәбәтен формалаштырыу:
17
Ф. Туғыҙбаева. Кем уңған?
192-193
1
18
Ф. Рәхимғолова. Сер. Шишмәне тәрбиәләү.
197-200
1
19
Ғ. Хисамов. Аҡъяурын сал бөркөт.
201-203
1
Яҙ һәм хеҙмәт байрамы. 1 сәғәт.
20
А. Игебаев. Яҙ һәм хеҙмәт байрамы.
204
1
Регулятив УУЭ - план буйынса эшләргә өйрәнеү, үҙ эшмәкәрлегеңде дәрестең маҡсаты менән сағыштыра белеү, хаталарҙы табыу һәм төҙәтеү, үҙ-үҙеңде баһалау:
Коммуникатив УУЭ - әңгәмә ҡора белеү, икенсе кешенең фекерен тыңлап аңлау, текстан ниндәйҙер мәғлүмәт таба алыу күнекмәһен булдырыу, үҙ фекереңде кешегә еткерә алыу оҫталығы:
Танып белеү УУЭ – текстан кәрәкле мәғлүмәт таба алыу оҫталығы, төрлө текстарҙы уҡыу һәм логик һығымтаға килеү:
Шәхескә йүнәтелгән УУЭ – башланғыс класс уҡыусыларының рухи киммәттәрен билдәләү, уларҙың уратып алған мөхиттең төрлө өлкәләренә ҡарата мөнәсәбәтен формалаштырыу: “
Һаумы, йәмле йәй! 4 сәғәт.
21
Д. Юлтый. Йәйге таң.
209-210
1
Регулятив УУЭ - план буйынса эшләргә өйрәнеү, үҙ эшмәкәрлегеңде дәрестең маҡсаты менән сағыштыра белеү, хаталарҙы табыу һәм төҙәтеү, үҙ-үҙеңде баһалау:
Коммуникатив УУЭ - әңгәмә ҡора белеү, икенсе кешенең фекерен тыңлап аңлау, текстан ниндәйҙер мәғлүмәт таба алыу күнекмәһен булдырыу, үҙ фекереңде кешегә еткерә алыу оҫталығы:
Танып белеү УУЭ – текстан кәрәкле мәғлүмәт таба алыу оҫталығы, төрлө текстарҙы уҡыу һәм логик һығымтаға килеү:
Шәхескә йүнәтелгән УУЭ – башланғыс класс уҡыусыларының рухи киммәттәрен билдәләү, уларҙың уратып алған мөхиттең төрлө өлкәләренә ҡарата мөнәсәбәтен формалаштырыу: “
22
Г. Юнысова. Һау бул, мәктәп!
215
1
23
Контроль диктант.Йәй.
1
24
Хаталар өҫтөндә эш. Ымлыҡтар. Ҡабатлау.
1
7. Уҡыу - уҡытыу методик ҡулланмалар исемлеге
Усманова М. Г. Башҡорт теле грамматикаһы таблицаларҙа Башҡортостан Республикаһының Мәғариф министрлығы. 2005һәм схемаларҙа.
Толомбаев Х.А., Дәүләтшина М. С., Сиразетдинов З. Ә. Башҡортса өйрәнәйек. Урыҫ мәктәптәренең 1-4 – се синыфтары өсөн башҡорт теленән электрон дәреслек. – Өфө: Мәғариф министрлығы, 2003.
Аслаев Т. Х., Атнағолова С.В. Телмәр үҫтереү буйынса сюжетлы картиналар.-Өфө:Китап, 1996.
Һүҙлектәр.
Материаль-техник ҡулланмалар
8. Төп әҙәбиәт
Толомбаев Х.А.. Башҡорт теле: Уҡытыу рус телендә алып барылған мәктәптәрҙең 4-се синыф башҡорт балалары өсөн тел һәм уҡыу дәреслеге. – Өфө : Китап, 2007.
Башҡорт теленән диктанттар йыйынтығы. 1-4-се класс уҡытыусылары өсөн ҡулланма. Сәлихова М.Т., Шафикова С. Х. - Өфө: Китап, 1997.
Башҡорт теленән изложение текстары йыйынтығы. 1- 4 - се класс уҡытыусылары өсөн ҡулланма– Өфө : Китап, 2006 .
Өҫтәлмә әҙәбиәт
Ғәбитова З.М. Телмәр үҫтереү дәрестәре. – Өфө: Китап, 2009.
Башҡортса – русса мәҡәлдәр һәм әйтемдәр һүҙлеге. – Өфө: Китап, 1994.
Әбүбәкирова З.Ф., Әбүбәкирова Х.E., Дилмөхәмәтов М.И. Мин башҡортса уҡыйым – Өфө: Китап, 2007.
Тел төҙәткестәр, тиҙәйткестәр, һанамыштар. Төҙөүселәре: Иҫәнғолова Ә.Ф., Дәүләтҡолова Г.Ш. – Өфө: Эшлекле династия, 2008.
«Башҡортостан уҡытыусыһы», «Аҡбуҙат», «Аманат» журналдары; “Йәншишмә”, “Нарыштау” гәзиттәре.
Ял минуттары өсөн күнегеүҙәр. Методик ҡулланма. Төҙөүселәр: Иҫәнғолова Ә.Ф., Дәүләтҡолова Г.Ш. – Өфө: Эшлекле династия, 2008.
