Идэ5э туhаайыы хайысхата иитэр улэ5э улахан суолталаах. О5о кыра сааhыттан са5аланан , иитэр улэ5э системалаахтык киирэн иhиэхтээх. О5олор билэллэригэр оло5уран сылын аайы улэ араас керуцун киллэрэн о5олор билиилэрин хацатан иьэр наадалаах.
1 кылааска «Улэ барыта учугэй , идэ барыта наадалаах» кылаас чааhын сценарийа.
Сыала: О5олорго идэ туhунан ейдебулу ицэрии, араас идэлэри билиhиннэрии.
Соруктара:
Идэ барыта наадалаах диэн ейдебулу биэрии
Тыа хаhаайыстыбатын идэлэригэр убаастабылы ицэрии
Килиэп оцоруутугар сыhыаннаах идэлэри билиьиннэрии
Дьон улэтигэр убаастабыллаах буолууга иитии.
Туттар тэрил: идэлэр хартыыналара, карточкалар, проектор, мээчик.
Тэрээhин чаас .
- Утуе кунунэн о5олоор!Бугун биьиэхэ ураты кылаас чааьа буолар. Кербуккут курдук ыалдьыттар киирбиттэр. Саха киhитин сиэринэн дорооболоhуо5ун.
Этиц эрэ о5олоор ким маннык этиэ этэй?
Айаххын ат «аа» диэ. (быраас)
Оонньуургутун хомуйуц эрэ, о5олоор.(иитээччи)
Посылкан кэллэ, илии баттаан ыл. (почтальон)
Хас киилэ хортуосканы ыйыыбын? ( продавец)
Хайдах кырыйтара5ын? ( парикмахер) (презентация 1)
Бу дьоннору туох холбууруй? Оччо5о бугуццу кылааспыт чааhын темата туох туhунан эбитий? Сеп. Улэ5э аналлаах. Этиц эрэ о5олор, эhиги тереппуттэргит улэлииллэр дуо? Ким тереппутэ тугу улэриир?( о5олор этэллэр). Оттон эhиги улэлиигит дуу? То5о?
Саамай сеп . Улэhит буоларга оскуоланы бутэрэн баран анал уерэххэ уерэниэххэ наада. Оннук анал уерэххэ уерэнэн улэhит буолааhын- идэни баhылааhын буолар. Идэ - диэн киhи улэлиир улэтин керуцэ,олоххо талан ылбыт дьарыга буолар. Биhиги дьарыкпыт тугуй? Кун аайы ханна тиэтэйэ5ит? Биhиги улэбит- уерэх. Учугэйдик уерэннэхпитинэ, учугэй улэhит буолуохпут.
Ханнык идэлэри эhиги билэ5ит? ( о5олор этэллэр). Бугуццу кылааспыт чааьыгар туох сацаны билиэххит, тугу билиэххитин ба5ара5ыт?
Билигин эhиги бол5омто5утугар идэлэр тустарынан видео мультфильм керуе5ун .
Кербуккут курдук идэ сурдээх элбэх эбит. Ханнык идэлэри интэриэhиргээтигит , билбэт идэлэргит ханныктарый?
Идэлэр тустарынан билиhиннэрии (презентациянан )
Экрацца керуц эрэ. Тугу этиэххит этэй? (о5олор идэлэргэ туттар маллара сыыhа турбуттарын бэйэлэрэ булан ылаллар) Туох тумуккэ кэлэбит. Саамай сеп . Ханнык ба5арар идэ5э бэйэтэ анал туттар маллаах буолар.
Онтон эhиги улаатан эмиэ туох эрэ идэлээх дьон буолуоххут.
Монтаж «Улэ барыта учугэй» (о5олор хоhоон аа5аллар)
Сынньалац «Сарсыарда ферма5а». Сарсыарда эрдэ туран эдэр фермер хотонугар тахсар.Суеhулэрэ олус уерэ керустулэр. Хотонун ыраастыыр,ынахтарын ыыр,от уурар. Кууруссаларын аhатар. Келеhунун соттор. (о5олор кердереллер)
Сып-сылаас, сымна5ас , сибиэhэй …Онто суох сатаан аhаабаккын.
Килиэп буолар. Оттон ол килиэппит хантан кэлэрий, килиэби кимнээх оцороллор?
Эьиги санаа5ытыгар ханнык идэлээх дьоннор ?( карточкалар бэриллэллэр , керен улэ бэрээдэгин сааhылыыллар Бэрээдэктээбиттэрин кэннэ учуутал хас биирдии идэ туhунан сиhилии билиhиннэрэр)
Агроном, тракторист, комбайнер, мельник , пекарь, продавец.
«Аптаах меhееччук» ( меhееччуктэн предметтэри ылан ханнык идэ буоларын таайаллар)
Оонньуу «Хайдах буолуо этэй?» ( тегуруччу тураллар. Учуутал мээчиги биэрбит о5отуттан ыйытар, о5олор эппиэттээн иhэллэр))
-О5олоор, ескетун быраас идэтэ суох буоллун?
- арай пекарь идэтэ суох буоллун?
-арай парикмахер диэн суох буоллун? учуутал, повар, фермер, продавец….
Оччо5о туох тумуккэ кэлэбит? Саамай сеп улэ барыта наадалаах.
Рефлексия. Туох сацаны биллигит? Эhиги иннигитигэр куннэр сыталлар. Себулээтим, интэриэьинэй кылаас чааьа , элбэ5и биллим диир буоллаххына саhархай уербут куну таhаарабыт. Соччо интэриэhинэйэ суох буолла5ына куех хомойбут куну таhаарабыт.
Керсуеххэ диэри.
[pic]
[pic]
