Муниципальное бюджетное общеобразовательное учреждение средняя общеобразовательная школа с.Шулганово муниципального района Татышлинский район РБ
Башҡортостан Республикаһы Тәтешле районы муниципаль районы Шүлгән ауылының урта дөйөм белем биреү мәктәбе
Республиканский конкурс на лучшую методическую разработку, посвященной 85-летнему юбилею народного писателя Республики Башкортостан Нугумана Мусина
Республиканың халыҡ яҙыусыһы Ноғман Мусиндың 85 йыллыҡ юбилеена бағышланған методик эшкәртмәләр конкурсы
Дәрес темаһы:
Ноғман Мусин әҫәрҙәре
(Йомғаҡлау дәресе)
Тема урока:
Рассказы Нугумана Мусина
(Урок- обобщение)
Выполнила : учительница башкирского языка и литературы муниципального бюджетного общеобразовательного учреждения средняя общеобразовательная школа с.Шулганово муниципального района Татышлинский район РБ
Усманова Гулфира Маратовна
Башкарҙы: Тәтешле районы муниципаль районы Шүлгән ауылының урта дөйөм белм биреү мәктәбе муниципаль бюджет дөйөм белем биреү учреждениеһының башҡорт теле һәм әҙәбиәте уҡытыусыһы
Усманова Гөлфирә Марат ҡыҙы
Тема: Йомғаҡлау дәресе.
Дәрес материалы. Ноғман Мусин әҫәрҙәре
Маҡсат:
Н.Мусин тормош юлы,ижады тураһында үтелгәндәрҙе системаға һалыу. Нығытыу, киңәйтеү; балаларҙа Н.Мусин ижадына ҡарата ҡыҙыҡһыныу уятыу, әҙәби уҡыуға һөйөү тәрбиәләү; яҙыусының әҫәрҙәре аша йәнле тәбиғәткә ҡарата һөйөү тәрбиәләү.
Йыһазландырыу: Н.Мусин портреты,китаптары, плакат, карточкалар, интерактив такта.
Дәрес барышы.
1.Психологик инеш.
Бүген беҙҙә «Туған тел»,
Яратам һине, телем.
Рәхмәт һиңә, һинең аша
Алам мин яҡшы белем.
2. Уңыш ситуацияһын тыуҙырыу. Өй эшен тикшереү.
3. Маҡсатты хәл итеү.
Ғамәли эштәр.
А) Әсәрҙәрҙең исемдәрен уҡы, төп фекерен әйт:
Р А Ҙ Й А Л А Р О К ( Коралайҙар)
Ы Һ А Л А Б Н А Л О Б К Ә М Е Т Е( Етемәк болан балаһы)
Р А Ҫ У Һ Ҡ А М А Т Ы Л Т А Т ( Татлы тамаҡ һуҫар)
Н О Т Р Е Б А Д Н Ы Ш А Б Й А Ғ А Р А Ҡ ( Ҡарағай башында бер төн)
4. -Был әҫәрҙәрҙең авторы кем?
- Н.Мусин был әҫәрҙәре менән беҙгә нимә әйтергә теләгән?
( Уҡыусылар фекере)
5. Интеллектуаль ҡаршылыҡ ситуацияһы тыуҙырыу.
- Н.Мусиндың әсәрҙәре әкиәтме? Ни өсөн улар әкиәт түгел? Иҫбат итегеҙ. ( Уҡыусылар фекерен тыңлау).
6. Парҙарҙа карточкалар менән эш.
Төшеп ҡалған һүҙҙәрҙе ҡуйып,тексты күсереп яҙыу.
А) «Бөтөнләй______ ғына ине ул. Аяҡтары______, муйыны_______, башын бора биреп,ҡолаҡтарын ҡарҡайтып,беҙҙең яҡҡа төбәлгән.»
Б) « Айыу_____ ______ йыртҡыс, тигән һүҙҙәр ишетер ҡолаҡҡа бик ______тойола. Ысынлап та, үҙе ______ ___,үҙе ___ ___. Ләкин был һүҙҙәрҙәҙенә күрә ___бар.»
В) «__бабай менән һунарға китеп барабыҙ ___. Иң ____, иң ____, үзенә күрә иң____йәнлекте ауларға. »
Г) «-Ниндәй ____ донъяла иң____тиһеңме, улым?
- Матур ____күп ул беҙҙең урмандарҙа.»
7) Интерактив таҡтала эшләү.
Бирелгән өҙөктө тейешле әҫәр исеме менән тоташтыр.
«Йыртҡыстан ҡоткарғайныҡ, “Татлы тамаҡ һуҫар”
кешенән ҡотҡара алманыҡ.
Әҙәмдәрҙең йыртҡыстан да
яманраҡтары була»
« Ни хәтле генә аҡыллы “Етемәк болан балаһы”
тимә, йыртҡыс балаһынан
изгелек көтеп буламыни?»
«Өйҙә ятҡан кешегә генә “Ҡоралайҙар”
тейеп бара ул һыуыҡ»
«Кешенең дә, кейектең дә – “Ҡарағай башында “
Һәр нәмәнең уғата матуры була»
8) Уйын ойоштороу. Н.Мусиндың ижады һәм тормошона арналған әҙәби викторина.
Н.Мусин ижадын беләһегеҙме?
1) “Айыу-аҡыллы йыртҡыс, тигән һүҙҙәр ишетеп ҡолаҡҡа бик сәйер тойола”. Ниндәй әҫәрҙән өҙөк?
2) “Берҙән-бер көндө олатайым менән урманға барырға булдыҡ. Үгеҙҙе егеп алып сығып та киттек. Бара торғас ҡайын урманына килеп индек...”. Ниндәй әҫәрҙән өҙөк?
3) “Шул саҡ шырлыҡтың арғы ситендәрәк ҡыу үлән ҡыштылағанға боролоп ҡараһаҡ, унан боландың быҙауы килеп сыҡты ла,ары атларға шикләнеп, туҡтап ҡалды”. Ниндәй әҫәрҙән өҙөк?
4) “Яҡын килмәс, болан балаһының матурлығына тағы бер һоҡландым”. Ниндәй әҫәрҙән өҙөк?
5) “Ваҡыт үтте, Күксәлә ҙурайҙы. Ул инде хәҙер һыйыр быҙауҙарҙың башынан аша ҡарап тора”. Ниндәй әҫәрҙән өҙөк?
6) Йыртҡыстан ҡоткарғайны, кешенән ҡотҡара алманыҡ. Әҙәмдәрҙең йыртҡыстан да яманраҡтары була шул, улым. Ниндәй әҫәрҙән өҙөк?
7) Ярты сәсем ағарҙы минең ул саҡта. Таң атып, яҡтырыуға, ҡарағай аҙ ғына елгә лә ныҡ уҡ сайҡала башлагайны инде. Ниндәй әҫәрҙән өҙөк?
8) Н.Мусин ҡайҙа һәм ҡасан тыуған?
9) Ҡайҙа белем ала?
10) “Кыуыш эсенә әлеге асалы ағасты тығырлыҡ бәләкәй генә тишек яһағас, миңә көрәген тотторҙо”. Ниндәй әҫәрҙән өҙөк?
11) Тәүге хикәйәһе нисек атала?
12) Ҡатын – ҡыҙ исеме менән аталған ниндәй повесы бар?
13) “Ниндәй кейек донъяла иң матуры тиһеңме,улым?- Әделнәғим бабай һаҡалын семеткеләп алды. – Матур кейектәр күп ул беҙҙең урмандарҙа”. Ниндәй әҫәрҙән өҙөк?
14) “Унлап ҡаҙыҡ ҡырҡып алып, уларҙы кәбән тирәләй ултырттым да шуларға ҡыҙыл сепрәк киҫәктәре тағылып дилбегәне һуҙып бәйләнем,әлеге шул бәре, һеләүһен – фәләнде ҡуркытыу өсөн инде”. Ниндәй әҫәрҙән өҙөк?
15) Ни өсөн Н.Мусинды тәбиғәт йырсыһы тип атайҙар?
9) Рефлексив анализ.
10) Йомғаҡлау. Баһалау.
11) Өйгә эш: үҙ аллы викторина һорауҙары төҙөргә йәки Н.Мусиндың бер хикәйәһен, йә бер хикәйәһенән бер бүлеген моделләү.
