СТРЕССПЕН ҚАЛАЙ КҮРЕСУ КЕРЕК.
Мақсаты:
айналасындағы адамдарға сенімділігін нығайту;
қорқыныш пен ішкі күйзелісті реттеу;
ішіндегі ойын ашық, жасырмай айтуға үйрету;
1.Сәлемдесу"Қошемет"(комплимент)
Әр қатысушы жанындағы көршісіне ым-ишарамен қошемет көрсетеді. Қошемет көрсетіліп болғаннан кейін, «қабылдаушыға» сұрақ қойылады«Сенің ойыңша, саған не айтқысы келді?».
2.«Шынымды айтқанда» жаттығуы
Материал: Аяқталмаған сөйлемдер карточкасы.
Ережесі: Сіздердін алдарыңызда карточкалар тұр. Қазір біртіндеп шығып бір карточкадан аласыздар. Карточкадағы аяқталмаған сөйлемді бірден ойланбастан аяқтау керек. Барынша шын көңіліңізбен ашық айтуға тырысыңыз.
Мысалы:
Шынымды айтқанда, алда келе жаткан емтиханды ойласам...
Шынымды айтқанда, емтиханға дайындалған кезімде...
Шынымды айтқанда, үйге келгенімде...
Шынымды айтқанда, ата–анамның маған қатысты емтиханға қобалжығанын ойласам...
Шынымды айтқанда, менің бос уақытым болғанда...
Шынымды айтқанда, мен толқығанымда...
Шынымды айтқанда, мен ойымды жинақтай алмаймын...
Шынымды айтқанда, емтихан жайлы естісем...
Шынымды айтқанда, мен консультацияға келгенімде...
Шынымды айтқанда, тренингке қатысқанымда...
Талдау:
Сөйлемдерді аяқтау қиын болды ма?
Осы сәттегі сіздің өмірлік ең маңызды мақсаттарыңыз қандай?
3. «Стресс-тест»
Мақсаты: Түлектердің стресске ұшырағанын анықтау.
Өткізілу уақыты: 15 минут.
Ережесі: Берілгенді оқып шығып, келісіміңізді төмендегі формамен жауап беріңіз
— ешқашан (1 балл);
— сирек (2 балл);
— жиі (3 балл);
— әрқашан (4 балл).
Сұрақ:
1. Мен ұсақ–түйекке ашулана бермеймін.
2. Біреуді күтуге тура келгенде мен күйіп-пісемін(нервничаю).
3. Келеңсіз жағдайға түскенде, мен қызарып кетемін.
4. Мен ашуланғанымда, біреуді ренжітіп алуым әбден мүмкін.
5. Сынды тыңдай алмаймын.
6. Егер мені қоғамдық көлікте итеріп жіберсе т.б., мен дәл солай жауап беремін немесе дөрекі сөйлеймін.
7. Бос уақытымды тиімді пайдаланамын.
8. Кездесуге әрдайым уақытылы келемін немесе кешіге беремін.
9. Адамды аяғына дейін тыңдамай бөле беремін.
10.Тәбетімнің жоқтығынан қиналамын.
11. Жиі, ешқандай себепсіз уайымдаймын.
12. Таңертең өзімді жайсыз сезінемін.
13. Ұйқым нашарлап, шаршап жүрмін.
14. Жақсы ұйықтағанның өзінде де өзімді нашар сезінемін.
15. Жүрегім ауырады деп ойлаймын.
16. Менің мойным мен арқам ауырады.
17. Үстелде отырғанымда саусақтарыммен барабан ұрамын немесе аяғымды тербеймін.
18. Менің жасаған істеріме мақтау айтқанды қалаймын және қадір тұтқанды
армандаймын.
19. Мен өзімді басқалардан жақсымын деп ойлаймын.
20. Мен диета ұстамаймын.
Нәтижесі:
30 баллдан төмен. Сіз тыныш өмір сүресіз, туындаған мәселелерді дер кезінде шешуге үлгересіз. Сiз шамадан тыс сыпайылық пен жалған атақ құмарлықтан азап шекпейсіз. Бұл адамдар өздерінің өмірін көбіне «күлгін» түсте көреді.
31–45 балл. Сіздің өміріңіз шым-шытырыққа толы. Сіз стресске ұшырағансыз, мұның жақсы жағы әрдайым жаңа жетістіктерге деген ұмтылысыңыз болса, оның жағымсыз жағы да бар. Осыған қарағанда өмір сүру салтыңызды өзгертпейсіз, бірақ өзіңізге кішкене уақыт бөліңіз.
46–60 балл. Сіздің өміріңіз – тоқтаусыз күрес. Сiз атаққұмарлықты және баққұмарлықты арман етесіз. Басқалардың пікірі Сіз үшін маңызды, осы жайт Сізді стресс күйiнде ұстайды. Егер Сіз осы қалпыңызда жалғастыра берсеңіз, көптеген жетістіктерге жетесіз, бірақ Сізге қуаныш әкелуі екі талай. Қажеті жоқ дау–дамайдан бойыңызды аулақ ұстаңыз, ұсақ түйектен туындаған ашуыңызды жүгендеңіз. Жоғары нәтежиеге жетуге тырыспаңыз.
61 баллдан жоғары. Сіз көлік жүргізушісі секілді өмір сүресіз, бір мезетте «газ» бен «тежегішті» басасыз. Өмір сүру салтыңызды өзгертіңіз. Сіз ұшыраған стресс денсаулығыңыз бен болашағыңызға қауіп төндіреді.
4. Шағын-дәріс «Стресспен күресудің қысқа мерзімді тиімді әдістері».
1. Стресске қарсы тыныс алу(противосрессовое дыхание). Мұрынымыз арқылы жайлап, терең дем аламыз, ортасына келгенде лезде демімізді тоқтатып мұрынымыз арқылы жай ауаны шығарамыз. Әрбiр терең дем алумен және ұзақ дем шығару кезінде стресс қысымынан босаңсыймын деп ойлауға тырысукерек.
2. Релаксация.Ерінімізді ылғалдатып, ерін маңындағы бұлшық еттерді босаңсыту керек(тіл ауыздың ішінде жай ғана бос жатады ), иығымызды да босаңсытамыз. Бет әлпетің мен өз денеңе мұқият көңіл аудар.
3. Бір жұмыспен айналыс, қандай болса дамейлі. Стресстік жағдайларда дене еңбегі ішіміздегі жағымсыз эмоцияларды шығаруға, көңілімізді сергітуге көмектеседі.
5. Өздігінен бағдарламалау мысалдары:
Алдымда емтихан күтіп тұрса да, мен өз өмірімнен барынша ләззат аламын.
Емтихан- бұл өмірімнің бір бөлшегі.
Мен тез босаңсимын, өз-өзімді тез жинай аламын.
Мен өзімнің ішкі сезімдерімді басқара аламын.
Мен пайда болған қысымдарға кезкелген уақытта төтеп бере аламын.
Қандай жағдай болмасын, алға қойған мақсатыма жету үшін қолымнан келгеннің бәрін жасаймын.
Менде бәрі жақсы болатынына сенімдімін, емтиханды да жақсы тапсырамын.
5. «Мен шаршадым» жаттығуы.
Әр қатысушы кезекпен «Ох, мен шаршадым!» деп әр түрлі интонациямен айту керек.
6.Жаттығу «Саған не тілесем екен, менің қымбатты досым?».
Нұсқау:Ыңғайласып үлкен шеңбер құрып отырайық, менің қолымдағы керемет ойншыққа (гүл т.б.) қараныздаршы. Қазiр ол сiздердiң қолдарыңыздың бойымен көңiлдi домалайды. Бауырсақ кімнің қолына түссе, сол адам топқа тілегін айтады. Қалғандары сөзді бөлмей аяғына дейін мұқият тыңдау керек.
Талдау:
Бүгінгі күн сізге нені әкелді?
Бүгінгі тренигтен алған әсеріңіз қандай?
7. Рефлексия. Қатысушылар сабақтан алған әсерлері туралы ой бөліседі.
