Тақырыбы: «Адам саудалау»
Адамзатты дұрыс қалыптастыру үшін балаларды оқыту
мен қатар, оларға жан-жақты білім беріп, ақиқаты
танытып, рухани өсуіне көмектесу керек ...
М.Әуезов
Мақсаты:
«Адам саудалау» мәселесіне назар аудара отырып , ұғымның ресми түрде қолданатын анықтамасымен таныстыру .
2) «Адам саудалау» ұғымына түсінік беру.
3) Бұл құбылыстың қоғамға және одан жапа шеккендерге тигізген әсерін талдау.
4) Осы мәселені шешудегі мемлекеттік және Үкіметтік емес Ұйымдардың тұрғысының ерекшелігін және жұмысының айырмашылығын ұғыну
5) Бұл мәселені шешуде жастар позициясын анықтау
Жоспары:
1)Кіріспе сөз.Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы «Адам саудалау».Мақсатымыз мәселенің қоғамдағы орна , өзектілігі туралы білу,мәселенің шешу жолдарын қарастыру. Біз тарих сабақтарында адамды сату тек ортағасырларға дейін болған құл иеленушілік қоғамдық құрылыста көрініс тапқанын білеміз. Ал бүгінгі танда да адам саудалау мәселесі туындап тұр.
2) «миға шабуыл» , топтық жқмыс
- Адам саудалау туралы не білесіз ?
- «адамды саудалау» қандай түсінікті білдіреді ?
- Адам саудалау дегеніміз не ?
Тақтаға жазу:
– қылмыс
– құбылыс
-- құлдық
– миграция
– адам құқығын таптау
– еңбек
– жапа шеккендер
– құрбандары
– коммерциялық секс
– қанау
3) Мұғалімнің сөзі: Адам саудасы – бұл аңыз әңгіме емес. Жыныстық эксплуатация, мәжбүрлі еңбек, қарыздық құлдық, балалар еңбегін пайдалану, «үй жағдайындағы» құлдық, қайыршылық, қару-жарақ құрылымдарында адамдарды күштеп пайдалану, органдары мен тіндерін трансплантациялау үшін адам сату – осының барлығы бір қылмыстың жантүршігерлік формалары. Адам саудасының барлық түріне құрбандарды бас бостандығынан заңсыз айыру, зорлық-зомбылық пен қорқыту тән.
Адамдар құлдыққа әртүрлі жолмен түседі. Көп жағдайда жастарды «айлығы жақсы, тұруға барлық жағдай жасалған, некеге тұруға немесе жоғары білім алуға мүмкіндігің бар» деген ұсыныстармен еліктіреді. Әдетте, мұндай қауіпке 18 жасқа дейінгі балалар мен жасөспірімдер, 18-25 жас аралығындағы жастар, 30 жасқа дейінгі жас әйелдер ұрынады.
Адам саудалау әлемдегі жайлаған қылмыс. «Адам саудалау» түсінігі дегеніміз – адамды алдап-арбап тасымалдау,бөтенге тапсырып,біреуден сатып алуды білдіреді.
2010 маусымда ұйымдастырылған «Адам саудалауды қарсы күрес» жобасы іске асуда. Орталық Азияда адам саудалау масштабы өте жоғары. Жыл сайын 1млн адамға жетіп жатыр. Ал әлемдік деңгейде жыл сайын 2,5 млн адм бұл қылмыстың құрбаны. Еңбек және жыңыстық қатынасқа күштеу арқылы қанау мақсатындағы адам саудасына ҚР тыйым салынған. Ол үшін қылмыстық жауапкершілікке тартылады. ҚР Қылмыстық Кодексінің 128,133,125,126,270 баптарына сәйкес 5-15 жылға дейін бостандығынан айыру көзделген. Өкінішке орай бұл « адамды сату» мен елден заңсыз шығару қоғамды орын алып отыр (етек жайған қылмыстың бір түрі екенің мойындаға мәжбүрміз)
Адам саудасының төркіні тым арыда. Айталық, бұл термин ең алғаш рет ежелгі мысыр, вавилон, үндыстан, қытай, грекя, рим және әлемнің басқа аймақтарында пайда болған. Ал қазақ жерінде бұл қылмыс түры тәуелсіздіктен кеиін орши түскен. Құлға айналған қазақстандықтардың көбі біріккен араб әмірліктері, түркя және ресеиге жұмыс іздеп барғандар.
адам саудасының азабы
адам саудасына қарсы 1926 жылы қабылданған ұлттар лигәсінің құлдық туралы көнвентсиеясы бар, араға 4 жыл салып, 1930 жылы күштеп жұмысқа тартуға тыиым салу туралы тағы бір көнвентсиея өмірге келген. 1949 жылы адам саудасы және жыныстық құлдыққа қарсы бұұ көнвентсиеясі пайда болады. 2000 жылы бұұ бас ассамблеясі адам саудасын жою мен ескерту туралы қаулысын қабылдайды. 23 тамыз - халықаралық құл саудасы құрбандарын еске алу, 2 желтоқсан - халықаралық құлдыққа қарсы күн болып белгіленген.
3) Сұрақ:
Кім шетелде тұрғысы келеді?
Кім шетелде жұмыс істегісі келеді?
(қол көтеру арқылы % шығару)
Бейне баян « Адам саудасы деген не ?»
- сеифуллин көшесіндегі ауыр жұмысқа жегілген жігіттер мен танын саудалап тұрған қыздардың азаматтық құқы қорғалған ба? сөнімен бірге олардың бас амандықтары, қауыпсыздыктеры сақталған ба?
- жоқ, бұл мәселемен ешкім айналыспайды. өйткені ауыр жұмыс істеитін жігіттер мен жезөкшелікпен айналысатын қыздардың бары осы қадамға оз еріктерімен барғандар. оның үстіне, олардың алматыда тұрақты тіркеуі де жоқ қой. сондықтан быздың елде қазырше олардың жұмыс барысында амандық, қауыпсыздык, тыпты құқық мәселесі қарастырылмаған. оны айтудың озы артық әңгіме сяқты. әрине, өркениетті елдерде бұл мәселе шешілген болуы мүмкін.
4) «Миға шабуыл»
Сұрақ:Адам саудалауға азаматтар қалай ұшырайды? Оның себептері неде?
-жеңіл табыс
-жұмысқа тұру
-қарыздан құтылу
-танысу
-жақсы өмір
-«жақсы жалақы»(жоғарғы)
-«жақсы жігітке» тұрмысқа шығу
-сәнбилер кастингі
-кино,би,ән ...т.б
5) пікір алмасу
- Бұл жолға кім түсу мүмкін
- Алданған адамдарды не күтіп тұр
- Бұл құбылыстың алдын алу үшін не істеу керек?
бейнбаян «Шымкентте бала саудасын қыздырғандар ұсталды»
6) топтардың рольдік ойыны
I топ «Жақсы өмірден» зардап шеккен қыздың сыры
II топ «Жақсы жалақы» табам деген жігіттер
III топ «Жақсы жігітке» тұрмысқа шығам деген қыздың азабы
8.Ойын «Ақылды доп»
Жұмыс берушілер (жұмысқа шақырушылардың уәделері)
«адам саудалау»
«жақсы жұмыс »
«жақсы өмір»
«әлемді көру мүмкіндігі»
«жұмыс визасы»
Жапа шеккендердің жауабы
1) «қарыздар оры»
2) құлдық
3) қоғамнан оқшалану (ажырату)
4) заңсыз жағдай
9. Қорытындылау
Адам саудасы (адам траффигі) – бұл аңыз әңгіме емес. Жыныстық эксплуатация, мәжбүрлі еңбек, қарыздық құлдық, балалар еңбегін пайдалану, «үй жағдайындағы» құлдық, қайыршылық, қару-жарақ құрылымдарында адамдарды күштеп пайдалану, органдары мен тіндерін трансплантациялау үшін адам сату – осының барлығы бір қылмыстың жантүршігерлік формалары. Адам саудасының барлық түріне құрбандарды бас бостандығынан заңсыз айыру, зорлық-зомбылық пен қорқыту тән.
Адамдар құлдыққа әртүрлі жолмен түседі. Көп жағдайда жастарды «айлығы жақсы, тұруға барлық жағдай жасалған, некеге тұруға немесе жоғары білім алуға мүмкіндігің бар» деген ұсыныстармен еліктіреді. Әдетте, мұндай қауіпке 18 жасқа дейінгі балалар мен жасөспірімдер, 18-25 жас аралығындағы жастар, 30 жасқа дейінгі жас әйелдер ұрынады.
Таныстарыңыз немесе шетелдік ұйымдар сізге шетелде жұмыс ұсынысын жасады ма? Олай болса, құл сатушылардың «желісіне» түсіп кетпес үшін мына кеңестерге құлақ түріңіз:
Адам саудасы - құлдықтың қайталануы немесе қазыргы кезде қазақстандықтарды саудалау ел аумағында қызып тұр
бала саудасы өршіп барады
- қазіргі таңда қазақстандықтарды саудалау еліміздің аумағында жүзеге асырылады.
- соңғы 8 жылда қазақстанда аумағында балаларды саудалаған 101 оқиға тіркелді. «бұл - көбіне белгілі бір себептермен далада қалған немесе әлеуметтік ахуалда тұратын отбасылардың балалары. Әрине, бұл - бізден көмек күтетін балалар.
Халықаралық көші-қон ұйымы мамандарының айтуынша, адамды құлдыққа жегудің екі түры кең тараған. біры - тән саудасына мәжбүрлеу, екіншісі - еңбекке жегу. Айтпақшы, статистикада тіркелген 858 қылмыстың 474-ы - жезөкшелікке жегу, 384-ы - еңбекті қанау екен.
Адам саудасы туралы қылмыс қазақ баспасөзінде аз айтылады, тіпті аз жазылады. себебі, бұл қылмыс ретінде барлық мемлекет заңдарына енгенімен, заңның орындалуы аз. әсіресе, елімізде адам саудасы 1990 жылдары өзекті саналғанымен, билік тарапынан алдын алу және күрес шаралары 2001 жылдан кеиін ғана жүргізіле бастаған. сондықтан да быздың елдің құқық қорғау орындары осы қылмыс түріне қарсы күресте ақсап тұр. алайда мұны қазақстанда адам саудасы аз деп түсінуге болмайды.
Мамандардың пікірінше, бүкіл дүниежүзінде жыл сайын шамамен 800 мыңнан 4 миллионға деиінгі адам құлдыққа сатылып, еңбегі қаналса, олардың дені қыз-келіншектер екен. ал бұл қылмысты ұйымдастырушы азаматтар одан жылына 7 миллярд [link] тұрса, днк малекуласының 1 грамы - 1,3 миллион долларды құраған. адам ағзасында өндірілетін антидене ең қымбат мүше саналады. оны сатқан қожайын 7,3 миллион ақш долларына ие болады. ақш медитсиеиналық және қауыпсыздык ұйымдарының есептеуінше, бүгінде бір адамның құны 45 миллион доллардан асады екен
тақырыпқа тұздық
қоқан қызының көз жасы
озын гүзәл (шын атын айтпады - ред.) деп таныстырған отыз жастағы сұңғақ бойлы, аққұба қыз алматыға қоқаннан алданып келіпті. ақшалы жұмыс істеисің деп шақырған жерлесі алаяқ болып шыққан. сойтып, өрімдеи қызды ұрып-соғып, еркінен тыс қызметке жеккен. яғни сеифуллин көшесінде тұрып танын сатуға көндірген. жеңгетәйі барлық құжаттарын тартып алған соң, жаны жаралы өзбек қызы айтқанға көніп, айдағанға жүруге үйреніпті.
быз гүзәлмен мақала тақырыбына орай сеифуллин көшесіне жүргізген бір реткі реидте жолыққанбыз. алматыға қалай келгені туралы, неге жезөкшелікпен айналысып жүргені жөнінде сұрадық. ол бұл қадамға еркінен тыс барғанын айтты, сондай-ақ қоқанға қайтып кетуге ұяты жібермеитінін де жасырмады. ал еліне барған күннің өзінде нан тауып жеудің
озы мұң екенін шаққан мұңды қыз: «жесір, ауру шешемді асыраймын» деиді.
гүзәлдің алматыға келгеніне 3 жыл толыпты. жезөкшелікке еті де, бойы да үйренген сяқты, танын саудалауды ар санаудан қалған. ол мұны жұмыс деп түсінеді. «біреулер сяқты ұрлық қылып, адам олтырып ақша таппаймын. менікі тан сату болса да, таза еңбек», - деиді ол.
сеифуллин көшесіндегі танын саудалап тұрған барлық қыздардың сөзінен байқағанымыз, жезөкшелікпен айналысуға жеңгетәйләрдің қысымымен немесе әлдебіреулердің әлдәуімен тұсып қалғандарын айтады, бірақ бары де осы жолдан шығып, басқа кәсіппен айналысуға құлықсыз көрінді. соған қарағанда оз істеріне өкінбеитін сяқты. алайда гүзәл бала кезінде бүкіл озбекстанға танымалы әктрисә болсам деп армандапты. «қазыр ол арманым тым алыста қалды, бірақ алматының бір көшесіне танымалы қызбын», - деп көз жасын сығып алды ол.
сыбыр сергелдеңі
екінші тағдырды интернеттен таптық. адам саудасы туралы мақала бермек болғанымызды «мой мир» әлеуметтік желісіндегі әгентке тіркедік. әңгімемізге бір-екі минутта бірнеше адам қосылды. соның бірі жамбыл облысының тумасы жәнібек болатхан. жәнібек 2009 жылы бір жерлесінің бәстәуімен мәскеуге жұмыс істеуге барыпты. содан қала шетінде арақ-шарап шығаратын бір зауытта екі ай жұмыс істеген көрінеді, бірақ еңбекақыларын ала алмапты. ауылға құралақан қайтуды намыс көрген жәнібек достарынан болынып, сол маңдағы бір дөкеидің шаруа қожалығында бақташы болып жұмысқа тұрған. қожәйыны алғашқы ұш айда жәйлылық танытып жұрыпты, кеиін бір тұнның ішінде сібірден мал әкелеміз деп жәнібекті машинаға салып жолға шыққан. мал әкелуге барған жерлесіміз қарашаның суығында қалың ағаштың ортасынан бір-ақ шығады. күн көзі көп түсе бермеитін сыбырдың қай маңы екенін бөлжәй алмаған жамбылдық жігіт ағаш дайындайтын бригадаға қосылғанда алданғанын бір-ақ білген.
«сібірде заң жоқ екен. екі жыл тұрдым, жаны ашыған пенде, іздеген адам болмады. қанша ағаш дайындағанымызды білмеимін, күндіз-тұны жұмыс істедік», - деиді ол. сібірден құтылмасын білген жәнібек өмірден күдер үзе бастаған. быр күні оның қазақстаннан, шу өңірінен келгенін естіген шөфер жігіт жәнібекті оңаша шақырған. сойтып оған қазақстанға байланысты бір жоспарын айтады. «егер сен шудан маған бір қап герөйн өткізіп беруге келіссең, сені бұл жерден құтқарамын», - депті. жәнібектің оған қалаған затын өткізіп берген-бермегенін білмедік, бірақ қиырдағы сыбыр орманынан аман-есен құтылып, жамбылдың жалпақ жазирасында жүргеніне шүкірлік еттік.
жәнібек бізбен интернет арқылы қорынып сөйлесті. әбден қорқып қалғаны байқалады. «елге келген соң неге арызданбадың?», - деген сұрағымыздан шошып кетті. соған қарағанда осы күніне шүкіршілік қылатын сяқты.
