Што такое «Паўлаўская рэспубліка»? История Беларуси в вопросах и ответах.

Паўлаўская рэспубліка - гэта дзяржаўнае міні-ўтварэнне (накшталт тых, што і сёння ёсць у Эўропе, - Манака, Андора, Сан-Марына ды інш.), якое існавала на беларускай зямлі ў апошняй трэці ХVІІІ - на пачатку ХІХ стагоддзя.

Стваральнікам Паўлаўскай Рэчы Паспалітай, як яна афіцыйна менавалася, быў прадстаўнік старадаўнага беларускага шляхоцкага роду Павел Ксавер Берастоўскі (Бжастоўскі). У сакавіку 1767 года ў сваім маёнтку Мерач (што знаходзіўся на поўдзень ад Вільні, на рацэ Мерачанцы) пад уплывам ідэяў філосафа-асветніка Жана Жака Русо, а таксама сацыялістаў-утапістаў Томаса Мора, Анры Сэн-Сімона ды іншых абвясціў сялянскую рэспубліку і распачаў прагрэсіўныя на той час рэформы. Прыгонныя атрымалі асабістую вольнасць і з паншчыны былі пераведзеныя на чынш (гэтак называўся натуральны або грашовы падатак), а ўлада была перададзеная сялянскай грамадзе.

У 1791 годзе Сойм Вялікага Княства Літоўскага зацвердзіў Статут (г.зн. канстытуцыю) Паўлаўскай рэспублікі. Паводле яго, кожны жыхар лічыўся раўнапраўным грамадзянінам, меў зямлю і права быць абраным на якую заўгодна дзяржаўную пасаду. Заканадаўчая ўлада належала двухпалатнаму сойму, выканаўчая - міністэрствам, прычым усе пытанні вырашаліся бальшынёй галасоў. Пажыццёвым прэзідэнтам быў абраны П.К.Берастоўскі.

Паўлаўская рэспубліка мела школу, шпіталь і банк. Існавалі ўсе атрыбуты дзяржаўнасці: сцяг, герб, уласныя металёвыя грошы. Было створанае і войска з адметнаю ўніформаю, а ў выпадку вялікай небяспекі склікалася народнае рушанне.

Сацыяльны эксперымент Паўла Ксавера Берастоўскага стаўся даволі даўгавечным: Паўлаўская рэспубліка існавала больш за паўстагоддзя - да 1824 года. Гэты гістарычны факт - як рэальная спроба ажыццяўлення ідэяў свабоды, роўнасці, народаўладдзя - з'яўляецца для нас сведчаннем даўных дэмакратычных традыцый нашага народа.

Складанне: Іван Саверчанка, Зьміцер Санько
Крыніца: 150 пытанняў і адказаў з гісторыі Беларусі. Менск, 1999.
1-е выданьне: 100 пытанняў і адказаў з гісторыі Беларусі. Менск, Звязда, 1993.

Учебники по истории Беларуси за 6 класс

• История Беларуси с древнейших времен до середины XIII в.: учеб. пособие для 6-го кл. общеобразоват. учреждений с рус. яз. обучения / Г. В. Штыхов, С. Н. Темушев, В. В. Ракуть ; под ред. Г. В. Штыхова, Ю. Н. Бохана ; пер. с белорус, яз. Л. Г. Киселевой. — Минск: Изд. центр БГУ, 2009. — 143 с.: ил.

Учебники по истории Беларуси за 7 класс

• История Беларуси: вторая половина XIII — первая половина XVI в.: учеб. пособие для 7-го кл. общеобразоват. учреждений с рус. яз. обучения / Г. В. Штыхов, Ю. Н. Бохан, М. А. Краснова; под ред. Ю. Н. Бохана. — Минск: Нар. асвета, 2009. — 159 с.: ил.

Учебники по истории Беларуси за 8 класс

Учебники по истории Беларуси за 9 класс

Учебники по истории Беларуси за 10 класс

Учебники по истории Беларуси за 11 класс

• 23 билета (46 вопросов) по Истории Беларуси для экзамена за 9 и 11 классы
• История Беларуси (с древнейших времен до конца XIX в.)
• История Беларуси (XX - начало XXI в.)
• История Беларуси (много материалов) - основные события, даты, подробности, периоды