"Мужыцкая праўда", в сокращении. Краткое содержание.

К. Каліноўскі быў аўтарам і рэдактарам большай часткі нумароў «Мужыцкай праўды». Усяго выйшла 7 нумароў, падпісаных псеўданімам «Яська-гаспадар з-пад Вільні». Кожны нумар прысвячаўся якой-небудзь праблеме грамадскага жыцця. Газета выкрывала грабежніцкі характар рэформы 1861 г., антынародную палітыку царызму, заклікала народ на ўзброеную барацьбу супраць самадзяржаўя, вучыла бачыць агульнасць інтарэсаў беларускага, польскага, рускага народаў і г. д. Праз усе выданні «Мужыцкай праўды» чырвонай ніткай праходзіць пытанне зямлі і волі.

«...Абвяшчалі-то калісь даць нам вольнасць: но як нам здаецца на наш мужыцкі розум, што хочуць ашукаці, бо калі праз шэсць лет нічога не зрабілі, то цераз рок пэўне не зробяць. Могуць яшчэ напісаці і другі маніфест, яшчэ большы ад гэтага, но і з гэтага другога маніфесту нічога добрага, як і з першага, не будзе.

Ад маскаля і паноў няма чаго спадзявацца, бо яны не вольнасці, а глуму і здзерства нашага хочуць. Но не надоўга яны нас будуць абдзіраці, бо мы пазналі, дзе сіла і праўда, і будзем ведаць, як рабіць трэба, каб дастаць зямлю і свабоду. Возьмемся, дзецюкі, за рукі і дзяржэмся разам!.. Мужык, пакуль здужае трымаці касу і сякеру, бараніць свайго патрапіць і ў нікога ласкі прасіць не будзе.

Гэту «Мужыцкую Праўду» напісаў і зноў пісаць будзе

Яська-гаспадар з-пад Вільні

Дзецюкі!

...Працуе бацька цяжка на дзецеткі свае, гадуе маці сына, ночанькі не спіць, а цар, сабачая яго вера, як гэты воўк, закраўшыся, вяліць лавіці, у дубы скуці і гнаці ад радні далека... Забыці там трэба, што ёсць у нас наша бацькаўшчына, што ёсць у нас наша радня, а аддаці жыццё не за дабро і шчасце ўсіх, а за ліха і вечну няволю братоў нашых. Не, такога ліха, дзецюкі, і скаціна не знае...

За мужыцкую праўду стойце смела, усе разам, і калі хто захоча крыўдзіць вас, выцягаці рэкрута, то хто бы ён ні быў: ці то старшына, ці акружны, ці хоць сам губернатар, —

Яго вы яго навучыце мужыцкай рукою.

Яська-гаспадар з-пад Вільні

Дзецюкі!

Доўга маўчаў я, не казаў нічога, бо хацеў разгледзецца добра ды разабраць, што гэта дзеецца на свеце, штоб ужо спавясціць вас па справядлівасці ды сказаць, што нам цяпер рабіці. Ждаць моўчкі больш ужо не змога!.. Замест таго, штоб аддаць нашу зямельку, ды якую ж зямлю? Гэту, што з дзядоў-прадзедаў кроўнаю працай дзесяць раз ужо на яе зарабілі ды заплацілі. За гэту зямлю цар наказуе нам чыншы плаціць у казначэйства. Ды якія ж чыншы? Якія ўздумаецца пастанавіць чыноўнікам ды судовым крывапіўцам... Цар абяцаў даць волю — ды не даў. Абяцаў не браць некрута — а цяпер ужо другога наказуе... А пакуль яшчэ пара, трэба нашым хлопцам спяшыць з віламі ды з косамі там, дзе дабіваюцца волі ды праўды... А будзе ў нас вольнасць, якой не было нашым дзядам ды бацькам.

Яська-гаспадар з-пад Вільні

Источник: Беларуская літаратура. Школьныя творы. Кароткі змест і аналіз / Т. К. Грамадчанка. - Мн.: Аверсэв