Адкуль з'явіліся ў нас татары? История Беларуси в вопросах и ответах.

Татары пасяліліся ў Беларусі ў канцы ХІV стагоддзя. Гэта былі прыхільнікі хана Тахтамыша, якія мусілі шукаць тут прытулку, уцякаючы з Залатой Арды пасля паразы ў міжусобнай барацьбе. Дальнабачны палітык, вялікі князь Вітаўт зычліва прыняў іх, узяўшы на вайсковую службу, і выдзеліў землі для вядзення гаспадаркі на Віленшчыне і Меншчыне. Татары пабудавалі хаты, узвялі мячэці. Яны вельмі цанілі Вітаўта за добрае стаўленне да ісламу, называлі яго сваім ханам, спадаром, апірышчам мусульманаў на Захадзе. Беларускія татары на чале з Джалал эд-Дзінам узялі чынны ўдзел у Грунвальдскай бітве, спрычыніліся да перамогі над крыжакамі.

Колькасць татараў у нашай дзяржаве павялічвалася ў выніку натуральнага прыросту, эміграцыі з Паволжа і Крыма, а таксама за кошт тых крымскіх татараў, якіх бралі ў палон пад час іх набегаў на Беларусь у ХV і ХVІ стагоддзях. Гэтак, у 1506 годзе, калі татарскае войска было разгромленае пад Клецкам, частку палонных пасялілі ў Менску.

Татары, што жылі ў гарадах і мястэчках, займаліся рамёствамі (найбольш гарбарствам, рымарствам, кушнерствам), гародніцтвам, рамізніцтвам, а пазней пракладкай чыгунак.

Ужо на пачатку ХVІ стагоддзя татары перайшлі на беларускую мову, толькі малітвы засталіся на арабскай і чагатайскай (усходнецюрцкай) мовах. Захаваліся святыя для мусульман рукапісныя кнігі - Кур'ан і Хамаіл. Вельмі цікавыя рукапісныя кнігі Аль-Кітабы, напісаныя арабскім пісьмом, але на беларускай гутарковай мове. Гэтыя кнігі надзвычай каштоўныя і для беларусаў. Яны - унікальныя помнікі старадаўняй беларускай мовы, бо арабскае пісьмо беларускіх татараў адрозна ад кірыліцы і лацінкі выдатна перадае асаблівасці яе гучання.

За 600 гадоў, якія татары жывуць на гэтай зямлі, яны вельмі многае перанялі ад беларусаў, але і самі зрабілі некаторы ўплыў на іх. Яны перадалі свае навыкі ў конегадоўлі, гародніцтве, гарбарстве. Нямала слоў татарскага паходжання ўжываецца ў беларускай мове.

Беларускіх татараў мелі ў сваіх радаводах знакамітыя пісьменнікі - Генрык Сянкевіч, Францішак Багушэвіч; татары з паходжання вядомыя філолагі - Антон Мухлінскі, Сцяпан Александровіч.

Сёння ў Беларусі жыве больш за 12 тысяч татараў, створанае культурна-асветнае згуртаванне «Аль-Кітаб», якое выпускае штоквартальнік «Байрам» (свята). У мястэчку Іўе на Гарадзеншчыне дзейнічае мячэць, на жаль, пакуль што адзіная ў Беларусі.

Складанне: Іван Саверчанка, Зьміцер Санько
Крыніца: 150 пытанняў і адказаў з гісторыі Беларусі. Менск, 1999.
1-е выданьне: 100 пытанняў і адказаў з гісторыі Беларусі. Менск, Звязда, 1993.

Учебники по истории Беларуси за 6 класс

• История Беларуси с древнейших времен до середины XIII в.: учеб. пособие для 6-го кл. общеобразоват. учреждений с рус. яз. обучения / Г. В. Штыхов, С. Н. Темушев, В. В. Ракуть ; под ред. Г. В. Штыхова, Ю. Н. Бохана ; пер. с белорус, яз. Л. Г. Киселевой. — Минск: Изд. центр БГУ, 2009. — 143 с.: ил.

Учебники по истории Беларуси за 7 класс

• История Беларуси: вторая половина XIII — первая половина XVI в.: учеб. пособие для 7-го кл. общеобразоват. учреждений с рус. яз. обучения / Г. В. Штыхов, Ю. Н. Бохан, М. А. Краснова; под ред. Ю. Н. Бохана. — Минск: Нар. асвета, 2009. — 159 с.: ил.

Учебники по истории Беларуси за 8 класс

Учебники по истории Беларуси за 9 класс

Учебники по истории Беларуси за 10 класс

Учебники по истории Беларуси за 11 класс

• 23 билета (46 вопросов) по Истории Беларуси для экзамена за 9 и 11 классы
• История Беларуси (с древнейших времен до конца XIX в.)
• История Беларуси (XX - начало XXI в.)
• История Беларуси (много материалов) - основные события, даты, подробности, периоды