ВНИМАНИЕ! Это раздел УЧЕБНИКОВ, раздел решебников в другом месте.

[ Все учебники ] [ Букварь ] [ Математика (1-6 класс) ] [ Алгебра ] [ Геометрия ] [ Английский язык ] [ Биология ] [ Физика ] [ Химия ] [ Информатика ] [ География ] [ История средних веков ] « История Беларуси » [ Русский язык ] [ Украинский язык ] [ Белорусский язык ] [ Русская литература ] [ Белорусская литература ] [ Украинская литература ] [ Основы здоровья ] [ Зарубежная литература ] [ Природоведение ] [ Человек, Общество, Государство ] [ Другие учебники ]

Што такое шляхта? История Беларуси в вопросах и ответах.

[ Все 150 вопросов (оглавление) ] - [ Персоналии ]

Гэтак называўся вайсковы стан (саслоўе) у Беларусі з ХV стагоддзя. Слова шляхта паходзіць ад нямецкага Schlacht, што азначае «бітва». Папярэднікамі шляхты былі баяры - панцырныя, путныя, конныя. Беларускі баяр валодаў агнястрэльнай і халоднай зброяй, меў баявога каня і вайсковы рыштунак, каб у кожны момант па закліку князя выступіць у паспалітым рушанні ў «пагоню» і гнаць ворага з роднае зямлі. Багацейшы баяр (шляхціч) прыводзіў з сабою і збройную дружыну.

Шляхта нашая з ХVІ стагоддзя мела права на самакіраванне, выбірала соймы, суддзяў, трыбунал і кіраўніка дзяржавы - вялікага князя. Амаль усё ў нашай гісторыі, што мае дачыненне да вайсковых перамогаў, дыпламатычных поспехаў, навукі і культуры, літаратуры і асветніцтва, - звязана з імем шляхты. Паколькі ваяваць нашай дзяржаве даводзілася вельмі часта, колькасць шляхты ў нас да канца ХVІІІ стагоддзя дасягнула 12-13% агульнага ліку насельніцтва.

Пасля захопу Беларусі царскай імперыяй пачалося мэтанакіраванае «расшляхочванне» нашага народа. Бо адбываліся бесперапынныя бунты, змовы і паўстанні супраць расейскага панавання, арганізатарамі і асноўнымі ўдзельнікамі якіх былі шляхцічы (Тадэвуш Касцюшка, Якуб Ясінскі, Стафан Грабоўскі, Тамаш Ваўжэцкі, Міхал Валовіч, Кастусь Каліноўскі, Валер Урублеўскі ды іншыя). Як вынік - масавыя высылкі, пазбаўленне «дворянства», суды і расправы. У 1831 годзе цар Мікалай І выдаў указ, паводле якога доказам шляхоцкага паходжання лічыліся толькі арыгіналы прывілеяў. У Беларусі, што сотні гадоў з канца ў канец гарэла ў полымі войнаў, зберагчы сямейныя архівы было, вядома ж, няпроста. Такім чынам на працягу ХІХ стагоддзя царскі ўрад «скараціў» колькасць нашае шляхты да пажаданых трох працэнтаў (каб было не болей, чым «дворян» у Расеі).

Тым не менш, гэты стан па-ранейшаму адыгрываў галоўную ролю ў грамадскім жыцці Беларусі. Амаль усе нашы выдатныя дзеячы культуры і навукі ХІХ стагоддзя (Адам Міцкевіч, Ігнат Дамейка, Уладзіслаў Сыракомля, Вінцук Дунін-Марцінкевіч, Іван Чэрскі, Францішак Багушэвіч, Бенядзікт Дыбоўскі ды шмат іншых) - з старажытнай беларускай шляхты. Ёю быў створаны і ажыццяўляўся адраджэнскі рух пачатку ХХ стагоддзя (Браніслаў Эпімах-Шыпіла, Усевалад Ігнатоўскі, браты Іван і Антон Луцкевічы, Вацлаў Іваноўскі, Янка Купала, Алаіза Пашкевіч (Цётка), Вацлаў Ластоўскі, Карусь Каганец, Аркадзь Смоліч, Францішак Аляхновіч, Уладзімір Самойла).

Беларуская шляхта спакон веку карысталася родавымі гербамі, якія былі прадметамі гонару, шанавання і перадаваліся з пакалення ў пакаленне па мужчынскай лініі. Пасля Гарадзельскай вуніі 1413 года, на якой адбыўся абмен гербамі (гербавае пабрацімства) паміж шляхтай Вялікага Княства Літоўскага і Польскага Каралеўства, геральдычная культура Беларусі ўлучылася ў агульнаэўрапейскае рэчышча гербавых традыцыяў і гербавага мастацтва. На пачатку ХХ стагоддзя беларуская шляхта мела ва ўжытку блізу 700 родавых гербаў, што аб'ядноўвалі некалькі тысяч родаў.

Шляхоцкі стан у Беларусі быў зліквідаваны бальшавікамі пасля Кастрычніцкага перавароту 1917 года. Былі апляваныя і аддадзеныя забыццю ўся яго слаўная гісторыя, традыцыі, арыгінальная культура, а таксама ўяўленні пра шляхоцкі гонар і шляхоцкую годнасць.


Все учебники по Истории Беларуси Другие учебные материалы по Истории Беларуси:




© 2022 ќксперты сайта vsesdali.com проводЯт работы по составлению материала по предложенной заказчиком теме. ђезультат проделанной работы служит источником для написания ваших итоговых работ.