|
|
ВНИМАНИЕ! Это раздел УЧЕБНИКОВ, раздел решебников в другом месте.
[ Все учебники ]
[ Букварь ]
[ Математика (1-6 класс) ]
[ Алгебра ]
[ Геометрия ]
[ Английский язык ]
[ Биология ]
[ Физика ]
[ Химия ]
[ Информатика ]
[ География ]
[ История средних веков ]
« История Беларуси »
[ Русский язык ]
[ Украинский язык ]
[ Белорусский язык ]
[ Русская литература ]
[ Белорусская литература ]
[ Украинская литература ]
[ Основы здоровья ]
[ Зарубежная литература ]
[ Природоведение ]
[ Человек, Общество, Государство ]
[ Другие учебники ]
Жыццё і заняткі першабытных людзей на тэрыторыі Беларусі
Билеты и ответы для экзамена по Истории Беларуси за 9 и 11 класс.
[ Все 46 вопросов к 23 билетам ]
Першабытны лад на тэрыторыі Беларуси падзяляецца
вучонымі на тры перыяды (у залежнасці ад таго, з якіх матэрыялаў
рабіліся прылады працы): каменны, бронзавы, жалезны вякі. Першыя
спробы першабытнага чалавека пра-нікнуць на тэрыторыю Беларусі датуюцца
прыкладна 35 тыс. гадоў назад. Тагачасных людзей называюць кра-маньёнцамг
(рэшткі чалавека такога тыпу знайшлі ў пячоры Кра-Маньён у Францыі).
Яны па знешнім выглядзе вельмі падобныя да сучасных. Людзі прыстасаваліся
да жыцця ў ха-лодным клімаце, які быў абумоўлены знаходжаннем на
тэры-торыі Беларусі ледавіка. Краманьёнцы пачалі рассяляцца
на поўдні Беларусь Самыя старажытныя паселішчы людзей (стаянкі)
знойдзены археолагамі на берагах рэк Прыпяць і Сож каля вёсак
Юравічы і Бердыж у Гомельскай вобласці. Яны існавалі прыкладна 26—23
тыс. гадоў назад. Тут знойдзены рэшткі вогнішча, прылады працы з
крэменю, а такса-ма косці і чарапы мамантаў, што выкарыстоўваліся
для 6у-даўніцтва жылля.
2. Каменны век на тэрыторыі Беларусі,
па меркаваннях вучоных, закончыўся прыкладна 3 тыс. гадоў да н.
э. За гэты перяд адбылося некалькі наступленняў ледавіка.
Найбольш важнымі дасягненнямі першабытных людзей
былі асваенне агню, вынаходства востраканцовых прылад, якія сякуць,
рэжуць і колюць. На тэрыторыі, што заставала-ся свабоднай ад ледзянога
покрыва ў час адыходаў ледавіка, людзі займаліся збіральніцтвам
каранёў, клубняў. Для гэ-тагаяны выкарыстоўвалі палкі-капалкі,
вострыя камяні. Заняткам людзей таксама было загоннае паляванне
на маман-таў, паўночных аленяў і іншых жывёл з дапамогай каменных
востраканечнікаў, нажоў, сякер, дзідаў (коп'яў). Людзі выкарыстоўвалі
вуду, касцяныя гарпуны, сеткі, кручкі пры рыбнай лоўлі.
Асаблівасцю заняткаў людзей каменнага веку было
тое, што яны бралі ад прыроды ўсё ў гатовым выглядзе. Такі від гаспадаркі
называюць спажывецкім.
Пасля адыходу апошняга ледавіка адбылося пацяпленне.
Былая ледзяная пустыня пакрылася рэкамі і азёрамі, лесам, была населена
дзікімі звярамі. Першабытныя людзі пасту-пова сталі займацца індывідуальным
паляваннем. У гэтым ім дапамагаў сабака — першая прыручаная чалавекам
жывё-ла. Людзі пераходзілі да аселага жыцця, вынайшлі лук і драў-ляныя
стрэлы з каменнымі наканечнікамі, свідраваныя і шліфаваныя каменныя
сякеры, каменную зерняцёрку, пачалі выкарыстоўваць пры рыбнай лоўлі
выдзеўбаныя з дрэва чаў-ны (лодкі). Зараджаюцца гончарства і
ткацтва. Людзі па-чал! вырабляць вастрадонны гліняны посуд,
які ўтыкаўся ў земляную падлогу жылля або ў цэнтр вогнішча, бо ў
той час яшчэ не ведалі, што такое стол.
Незаменным матэрыялам для вырабу прылад працы
стаў крэмень. Яго здабывалі ў першабытных шахтах — вертикаль ных
калодзежах глыбінёй 3—5 м; знойдзены археолагамі каля пасёлка Краснасельскі
Ваўкавыскага раёна.
Першым вядомым калектывам людзей быў першабытны
чалавечы статак. Верагодна, краманьёнцы жылі ўжорода-вымі
абшчынамі, якія аб'ядноўвалі 50—70 кроўных родзічаў, на чале
з выбраным старэйшынам. Паступова роды аб'ядноў-валіся ўплямёны.
Некаторыя гісторыкі падзяляюць думку аб тым, што роднасць першапачаткова
лічылася па мацярын-скай лініі, бо жанчына адыгрывала вызначальную
ролю ў жыцці першабытнага грамадства. Такі парадак жыцця называюць
матрыярхатам.
2. Бронзавы век на тэрыторыі Беларусі
пачаўся на мяжы III і II тыс. да н. э. і доўжыўся прыкладна да пачатку
I тыс. да н. э. У гэты час вырабы з медзі і бронзы з поўдня трапля-юць
на тэрыторыю Беларусі. Тут не было радовішчаў медзі і волава, сплаў
якіх утварае бронзу. Людзі пачалі прыручаць усё больш жывёл, а потым
перайшлі да іх развядзення. Вера-годна, свіння стала першай свойскай
жывёлай. Адбываецца пераход ад палявання да жывёлагадоўлі і ад
збіральніцтва да земляробства. Ён азначаў пераход ад спажывецкай
да вытвор -чай гаспадаркі. Пры вытворчым тыпе гаспадаркі
старажыт-ныя людзі ўласнай працай здабывалі неабходныя для жыцця
прадукты, якіх не існавала ў гатовым выглядзе ў прыро-дзе.Спачатку
земляробства было матычным, калі асноўнай прыладай працы
служыла матыка, а потым — падсечна-агнявым. Старажытныя людзі
высякалі сякерамі лес, карча-вал! і палілі пні, попел выкарыстоўвалі
ў якасці ўгнаення, зямлю апрацоўвалі бараной-сукаваткай. Для збору
ўраджаю выкарыстоўвалі сярпы, муку атрымлівалі на зерняцёрках. Для
захавання зерня і малака ад разведзеных жывёл рабілі пласкадонны
гліняны посуд.
Жывёлагадоўля і падсечна-агнявое земляробства
ў брон-завым веку сталі асноўнымі заняткамі мужчыны. Роля муж-чынскай
працы паступова ўзрастала. У выніку на змену ма-цярынскаму роду
прыйшоў бацькоўскі (патрыярхат).
У час бронзавага веку на тэрыторыю Беларусі
паступова пачалі пранікаць індаеўрапейцы — шматлікія плямёны
жы-вёлаводаў-вандроўнікаў, якія жылі першапачаткова ў Малой Азіі
па суседстве з народамі Старажытнага Усходу. У час рас-сялення на
тэрыторыі Еўропы ў выніку змешвання індаеўра-пейцаў з мясцовым насельніцтвам
узніклі племянныя аб'яд-нанні германцаў, славян і балтаў. Балцкія
плямёны, якія з'яўляюцца продкамі сучасных літоўцаў і латышоў, пачалі
паступова асвойваць тэрыторыю Беларусі.
3. Жалезны век на тэрыторыі Беларусі
пачаўся прыклад-на ў VII ст. да н. э. Людзі навучыліся здабываць
жалезную руду. Яе называлі балотнай, таму што знаходзілі яе па бурым
кодеры на балоце або пад дзірваном на лузе. 3 руды выплаў-лялі ў
сыродутных домніцах — печах, зробленых з гліны, по-рыстую
масу — крычнае жалеза. Паступова развівалася земляробства, якое
стала ворным. Выкарыстоўваліся ралы з жалезным нарогам-наканечнікам.
Родавая абшчына ў працэсе рассялення людзей
на новых землях у пошуках урадлівай глебы і пашы для жывёлы, а так-сама
змешвання прышлых земляробаў і жывёл аводаў з мясцовым насельніцтвам
пачала паступова ператварацца ў су-седска-родавую. На чале
абшчыны стаяў выбарны савет ста-рэйшын.
Удасканаленне прылад працы прывяло да з'яўлення
ліш-каў прадуктаў і ўзнікнення маёмаснай няроўнасці сярод
людзей. З'явіліся багатыя і бедныя. Паміж імі ўзнікалі сутычкі.
Для абароны людзі пачалі будаваць умацаваныя паселішчы — гарадзішчы.
4. Немагчымасць растлумачыць прыродныя з'явы
(малан-ку, гром і інш.) парадзіла веру людзей у звышнатуральныя
сілы прыроды. Чалавек верыў у існаванне душы, здольнай жыць
асобна ад цела і нават пасля смерці. Такія вераванні называюць анімізмсш
(ад лацінскага «душа»). Вера чалаве-ка ў духаў, што маглі ўсяляцца
ў асобныя неадушаўлёныя прад-меты, атрымала назву «фетышызм».
Фетыш (ідал, амулет) — гэта прадмет, які будзе дапамагаць яго
ўладальніку. Кожны род меў сваю свяшчэнную жывёлу — «татэм». Вера
ў звыш-натуральную сувязь паміж членамі роду і якой-небудзь жы-вёлай
ці раслінай называецца татэмізмам. Анімізм, феты-шызм і татэмізм
— адны з першых формаўрэлш'г'.
Узнікненне рэлігійных вераванняў, а таксама гаспадар-чыя
заняткі першабытных людзей паўплывалі на ўзнікнен-не мастацтва.
Першымі яго помнікамі сталі статуэткі жан-чын, мужчын, лася,
качкі, арнамент (узор) на гліняным посудзе, малюнкі на косці, жаночыя
ўпрыгажэнні — падвескі, пацеркі, лунніцы, зашпількі, музычныя інструменты
— бубен, дудкі.
Паноў С. В., П16 Гісторыя Беларусі: білеты: 9 клас / С. В. Паноў.
— 2-е выд. — Мн.: Аверсэв, 2006.
— 111с. — (Экзамены). ISBN 985-478-820-2.
Все учебники по Истории Беларуси
Другие учебные материалы по Истории Беларуси:
|
|
