Пераказ: Палац у Ружанах - Экзаменационные изложения и пересказы для 11 класса по белорусскому языку.

Найважнейшай славутасцю пасёлка Ружаны, што ў Пру-жанскім раёне Брэстчыны, з'яўляюцца рэшткі вялікага архі-тэктурнага комплексу на пагорку побач з рачулкай. Гэта руі-ны колішняга палаца, помніка XVI — XVIII стагоддзяў. Гісторыя тых збудаванняў непадзельна звязана з радаводам вядомых магнатаў Сапегаў, якія ў мінулыя стагоддзі ўпарта сапернічалі з Радзівіламі і Агінскімі за дзяржаўныя тытулы, палітычны ўплыўі ўладуў Вялікім княстве Літоўскім і РэчыПаспалітай. Сапегам належалі палацы не толькі ў Ружанах, алеі ў Дзятла-ве, Дзярэчыне і іншых мясцінах Беларусі. Ёсць звесткі, што ўжо ў пачатку XVI стагоддзя яны мелі ў Ружанах багатыя ўла-данні. Сюды ў госці да Яна Сапегі прыязджаў нават польскі ка-роль Жыгімонт Стары.

Ружанскі палацавы комплекс — вынік працы не аднаго пака-лення майстроў і архітэктараў. Ён узводзіўся і перарабляўся на працягу амаль трох стагоддзяў. Галоўны двухпавярховы кры-жападобны корпус палаца будаваўся ў асноўным у XVI стагод-дзі, хоць работы працягваліся яшчэ і ў пачатку XVII стагод-дзя. Пачаткова палац меў тры вежы, якія надавалі яму выгляд замка. У цэнтры будынка размяшчаліся парадныя залы і вес-тыбюль з лесвіцай на другі паверх, у бакавых частках — жы-лыя пакоі і рабочыя кабінеты, архіў і бібліятэка. Пад палацам знаходзіліся двухпавярховыя скляпеністыя падвалы. Кожны каралеўскі візіт прыносіў уладальнікам новыя дароўныя гра-матыі пашыраўбагацці,у гонарі памяцьабчыму вялікайпа-раднай зале ўстанаўліваліся мармуровыя дошкі з адпаведнымі надпісамі.

У 1698 годзе войскі шляхецкіх канфедэратаў разбурылі Ру-жаны, а збудаванні палаца моцна пашкодзілі. Аднаўляўся па лац ужо ў першай палове XVIII стагоддзя. Пашкоджаныя ве-жы разабралі, а вакол галоўнага параднага фасада ўзвялі но-выя збудаванні, што надавала палацу болыпую велічнасць і прыгажосць. Ва ўсходнім корпусе размясціўся прыдворны тэатр, у заходнім — карцінная галерэя. Уезд на парадны двор вёў праз трохпралётную трыумфальную браму. Тут жа былі разбіты аранжарэі і дэкаратыўныя алеі сквера. Усе гаспадар-чыя і дапаможныя пабудовы вынесены за межы ансамбля, ку-ды выходзілі бакавыя вароты. На стылі архітэктурнага ком-плексу адбіліся рысы позняга барока і класіцызму.

3 найболып важных культурных каштоўнасцей палаца варта адзначыць вялікую бібліятэку, багаты рукапісны архіў, а га-лоўнае — тэатр.

3 1786 года пры палацы працавалі невялікая фабрыка шаўко-вых паясоў, шпалераў, абрусаў з гербамі і суконная фабрыка. Апошняя праіснавала амаль да паловы XX стагоддзя.

Аднак ужо ў канцы 80-х гадоў палац у Ружанах пачаў тра-ціць сваё значэнне, а яго гаспадары перабраліся ў Дзярэчын.

Цудоўныя будынкі архітэктурнага комплексу выкарыстоўва-ліся пад жыллё і цэхавыя памяшканні суконнага прадпрыем-ства. Унутраная планіроўка, а часткова і фасады палаца ўвесь час змяняліся: гэтага вымагала вытворчасць. Для фабрычнай каналізацыі былі выкарыстаны падвалы, а ў некаторых з іх сушыліся сыравіна і прадукцыя. На першым паверсе галоўнага корпуса жылі гаспадары фабрыкі. а на другім — месціліся склады. Будынкі ніколі капітальна не рамантаваліся.

У жніўні 1914 года ад пажару, што пачаўся ў драўлянай прыбудоўцы, згарэў галоўны корпус колішняга палаца. Але невялічкая ткацкая фабрыка існавала тут да 1944 года, пакуль яе не спалілі немцы падчас адступлення з горада. У мураваных флігелях пры параднай браме да 1965 года размяшчаўся ка-фельны цэх. Затым усе будынкі некалі цудоўнага архітэктур-нага ансамбля былі закінуты, і час стварыў свой разбуральны прысуд. (478 слоў)

Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь. Зборнік экзаменацыйных матэрыялаў па беларускай мове для агульнаадукацыйных устаноў (ўзровень агульнай сярэдняй адукацыі). Тэксты для пераказаў. 2007

Отсканировано и вычитано Андреем Суворовым