Пераказ: Сонечны алень - Экзаменационные изложения и пересказы для 11 класса по белорусскому языку.

Любіць стары Васіль Засім расказваць розныя байкі і гісто-рыі. I многа чаго цікавага ведае ён. Дзевяць з лішнім дзесят-каў гадоў пражыў дзед. Сабраў у памяці мноства розных дзі-восных прыгод, у якіх пераплятаецца здаровая жыццёвая мудрасць з выдумкай і хітрынкай.

Дзед сядзеў на лаўцы каля сваёй хаты.

Якраз скончыліся заняткі, і ля школы зашумелі дзеці. Ста-ры павярнуўся на галасы. Я таксама глянуў у той бок і ўбачыў фігуру аленя ў школьным парку.

— Нібы жывы! — сказаў я.

Стары Васіль кінуў на мяне кароткі пагляд і загаварыў:

— Эге, жывы... Мясціны ў нас знакамітыя... За маёй памяццю мядзведзі прыходзілі на пчальнікі ў вёску, алені пасвіліся разам з каровамі, дзікія свінні елі са свойскімі з аднаго карыта... Чародамі лясныя птушкі сяліліся побач з чалавекам.

На вячэрнія і ранішнія зоры зляталася гэтулькі салаўёў, што лес поўніўся іхнімі галасамі. Як толькі над цёмным лесам па-дымалася сонца і пачынала клапатліва аглядаць зямлю сваім вокам, з пушчы выходзіў алень. Ён піў з крыніцы ваду, а по-тым станавіўся ў канцы вёскі на ўзгорку і доўга стаяў у неру-хомасці. Гэты незвычайны алень быў уладаром усяго свету. Рогі яго мелі шмат адросткаў і пышнай каронай упрыгожвалі галаву. Людзі празвалі яго Сонечным. Калі з'яўляўся Сонеч-ны, людзі рабіліся радаснымі, весялосць улівалася ў сэрца чалавека. Уладар пушчы быў строгі, хадзіў, выцягнуўшыся ў струнку, з высока ўзнятай галавой. Бывае, зарыкае Сонеч-ны, а яму, як рэха, адказваюць далёка ў лесе другія алені, по-тым яшчэ і яшчэ.

Кожны жыхар вёскі хацеў прыручыць уладара лясоў, зра-біць яго сваім. На прыгуменнях аленю насыпалі ў карыты аўса, клалі сена, канюшыну. Гадалі, каму ён дастанецца. Але ніхто не мог Сонечнага зрабіць сваім. Відаць таму, што сапраўдная прыгажосць — так, як сонца, месячык альбо зоркі, — павінна належаць усім людзям, а не аднаму чалавеку.

У канцы вёскі, каля самага лесу, жыў бабыль па прозвішчу Самуцік. На людзей ён не глядзеў, а заўсёды пазіраў сабе пад ногі, быццам што-небудзь згубіў і шукаў прапажу. Не выйшаў з яго гаспадар. Не ўмеў ён любіць зямлю, ды і працаваць лена-ваўся. Хата Самуціка набок нахілілася, ён падпёр яе коллем. Страха зялёным мохам ды крапівой зарасла. Чары ён розныя ведаў. Не любіў пустэльнік людзей, не любіў і Сонечнага, бо ён людзям радасць прыносіў.

Аднойчы яшчэ да ўсходу сонца ў лесе грымнуў стрэл. Сонеч-ны болып не прыйшоў піць ваду з нашай крыніцы. Яго забіў д'ябальскай куляй Самуцік. У той дзень раніцай на вёску насу-нулася чорная жудасная хмара. Бушавала навальніца, дрэвы ў пушчы рыпелі так, быццам з грудзей лесу вырываліся цяж-кія стогны.

Пушчу пакінулі алені, ласі, собалі, куніцы, пеўчыя птушкі, перавялася ў рэках рыба. Цяжка стала жыць чалавеку. Але людзі не гублялі надзеі, верылі, што Сонечны абавязкова вер-нецца, а разам з ім прыйдуць і прыляцяць жыхары пушчы, якія пакінулі яе...

Стары змоўк, прыўзняўся, вочы яго свяціліся ціхаю радас-цю. Ён зноў паказаў на прыгожую школу, на вясёлы парк, дзе стаяў у яркім бляску сонца алень з узнятай галавой.

— Вось ён і вярнуўся, — узнёсла закончыў стары Васіль легенду пра сонечнага аленя. (462 словы)

Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь. Зборнік экзаменацыйных матэрыялаў па беларускай мове для агульнаадукацыйных устаноў (ўзровень агульнай сярэдняй адукацыі). Тэксты для пераказаў. 2007

Отсканировано и вычитано Андреем Суворовым