Пераказ: Эх, мастацтва - Экзаменационные изложения и пересказы для 11 класса по белорусскому языку.

Сказаць, каб змалку прывабіў Ціхана ганчарны круг — не скажаш, але тырчаў ля яго часта. Бацька круціў, а ён глядзеў, пэцкаўся ў гліне. Аднак, даўшы сыну папэцкацца ў гліне, бацькаўсаджваўягозакруг, гаварыў: «Ну, паспрабуй, паспра-буй. Спатрэбіцца мо калі».

I спатрэбілася, пасля вайны, з якой бацька не вярнуўся. Працадзень тады быў скупы, як і колас на полі — з мышыны хвосцік. А Ціхан, дачасна вярнуўшыся па хваробе з арміі, яшчэ добра не паправіўшыся, ажаніўся і хутка прымеў 1 сына. Трэба карміць было, і Ціхан на падмогу працадню пусціў ган-чарны круг. Гаршкі, збанкі, міскі ішлі на расхоп — посуду ў вёсцы тады было вобмаль, — і ён меў з гліны неблагую па тым часе капейку. Але гады праз два ў Прыгузках і суседніх вёсках Ціханавым посудам пазастаўлялі паліцы ў судніках, і збыту болей яму не было.

Ціхан зарокся рабіць гаршкі. Гадоў пяць не браў у рукі глі-ны. А пасля зноў закруціўся ганчарны круг. Закруціўся як бы выпадкам, ды так і не спыніўся.

А было так. Неяк жонка сказала:

— Посуду ты нарабіў — куды дзяваць яго? А каб што-не-
будзь такое для красы... Вазу, напрыклад.

«Чаму я сам не дадумаўся раней?..» — пашкадаваў Ціхан.

Ваза выйшла неблагая, але непаліваная 2, без акрас. Выкінуў яе. Расстараўся палівы, нарабіў стэкаў: валошкі, кружочкі, кубікі і розныя іншыя спакусы. Другая ваза атрымалася куды прыгажэйшая, і жонка, пахваліўшы — «заглядзенне», — па-ставіла яе на камодзе, на самым відавоку.

Але не толькі жончына пахвала падахвоціла яго.

Начаваў неяк у Ціхана ўпаўнаважаны з раёна. Узяў на ка-модзе вазу і доўга, як нейкае дзіва, разглядаў яе.

— Хто гэта рабіў?

Ціхан глядзеў на ўпаўнаважанага і не разумеў. Да чаго ён пытае? Зрабіў абыякавы выгляд.

• Забаўляюся, як выпадае час.
• Экспанаваў дзе-небудзь?
• Навошта?

— Сапраўднае мастацтва. Вось калі б з белай гліны...
Гэтыя словы здзівілі Ціхана і абнадзеілі.

• А дзе такая гліна?
• Далекавата адсюль — пад Галаўкамі. Гара там, Веравойша. I Ціхан дабраўся да Галаўкоў — якраз ішла машына па вап-

ну ў той бок. Белай гліны прывёз многа, але талковага з яе зрабіў мала. Як ні стараўся — не выходзіла.

Можа б, і махнуў рукой Ціхан на белую гліну, калі б не ўбачыў аднаго разу ў часопісе здымак: вусаты мужчына ся-дзіць за ганчарным кругам. Унізе на ўсю старонку тэкст. Піса-лася пра літоўскага мастака-ганчара Пятраса Цякопіса — вялі-кі талент. Ціхан напісаў яму пісьмо, прасіў расказаць пра сваю работу. Адказ прыйшоў хутка. Цякопіс запрашаў прыехаць: паглядзець Цякопіса і паказаць сваё.

Ад Цякопіса Ціхан прыехаў прыбадзёраны.

• Прывёз тайну, Наталля. Тая кінула свой хатні занятак:
• Пакажы.

Ціхан выняў з кішэні штосьці загорнутае ў паперу. Разгар-нуў — шчэць, сівая казіная шчэць.

Наталля скрыжавала на грудзях рукі.

• Божухна мой — тайну прывёз!.. Ці ты не мог настрыгчы шчаціны ў Лукер'інай казы?
• Казіная шчэць — не ўсё. Трэба яшчэ тое-сёе ведаць. Тайну белай гліны, палівы, гарачай печы. Адно ўпусціш — усё пра-падзе. З'ездзіў я недарма.

Праз год Ціханавы сувеніры экспанаваліся на абласной вы-стаўцы. Потым пайшлі далей — аж да Масквы. Цяпер, магчы-ма, паглядзяць на іх і за мяжою — у Лейпцыгу. Пятрас Цяко-піс усё-такі не жартаваў — ён чалавек сур'ёзны. (477 слоў)

Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь. Зборнік экзаменацыйных матэрыялаў па беларускай мове для агульнаадукацыйных устаноў (ўзровень агульнай сярэдняй адукацыі). Тэксты для пераказаў. 2007

Отсканировано и вычитано Андреем Суворовым